Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMestreechs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Debroonstied (ca. 2000 tot 800 v. Chr.) is in Nederland en Belsj de periode volgend op 'tneolithicum of joonge steintied. In Midde-Europa is d'r tösse de joongesteintied en de broonstied nog 'nekopertied te oondersjeije; inWès-Europa en ouch inNederland zien wèl kopere veurwerpe gevoonde (Veluwe), mèh dit waore oetzoonderinge.
De broonstied in Nederland kin oonderverdeild weure in:
(De datering volg de Rieksdeens veur archeologie, cultuurlaandsjap en monuminte - R.A.C.M., veurheen Rieksinstituut Aajdheidkundeg bojemoonderzeuk in Amersfoort - R.O.B.http://www.archis.nl/).
Broons verving tiedens de broonstied geleijelekvuurstein es belangriekste materiaal veur gereidsjap en wapes en woort ouch gebruuk veur sierade. De ierste veurwerpe vaan broons waore veurnamelekbijjl, en ouch inkele dolke, hellebaarde (e soort wape) en sierade zoewie ermben. Broons woort langzaam algemeiner, en ummer mie soorte metale veurwerpe kaome in gebruuk.
Wapes oet de broonstied
Inkel veurbeelde vaan veurwerpe die oet broons gemaakt woorte:
Seeraode: mantelspelde, èrmben, torques (verseering veur de hals), spirale, kraole
Broons waor in us land sjaars. De groondstoffe veur broons, kopererts en tinerts, käöme namelek neet veur in Nederland. Al 't broons mos dus geïmporteerd weure. Veul geschikte ruijlmiddele waore d'r neet. Waorsjijnlik woort als ruijlmiddelbarnstein enzaajt gebruuk, tege kant en klaor broonze producte of broons sjrööt. Vaan opgebruukte veurwerpe woorte lokaal weer nuij veurwerpe gegote. Umdat broons zo sjaars waor, heet 'tvuurstein noets compleet vervaange. Vreemd genog zien daoveur inLimburg (nog) gein aonwiezinge gevoonde.
In versjèllende streke voond broons neet tegeliek ingaank en de exacte datering vaan de broonstied kin dus per land versjèlle. De kinnes veur het bewèrke vaan metale, inclusief broons, oontstoond in 'tMidde-Oeste. Dao woort broons sinds ca. 3000 v. Chr. gebruuk. Dees kinnes heet z'ch langzaamaon verspreid doorEuropa tot 't ouch us land bereikde.
Sómmege vaan de aajds bekinde verhaole, zoewie deIlias, deOdyssee en 'tGilgamesh epos speule z'ch in de broonstied aof.
