Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMestreechs. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Azerbeidzjan (officieel:Azərbaycan Respublikası) is e land in deKaukasus, grenzend aonRusland,Georgië,Armenië,Turkije enIran. De grens mèt Turkije is mer e paar kilometer laank, en löp laanks deexclaafNaxçivan. Hoofstad en groetste stad is Bakoe, ander stei zienGäncä,Mingäçevir,Xaçmas enAstara. Azerbaidzjan ligk aon deKaspische Zie.
Azerbaidzjan is ingedeild in 59 regio's, 11 losse stei en ein otonoom rippebliek.
De taol vaan de Azerische bevolking is 'tAzeri, wat hendeg ing verwant is aon 'tTurks. 't Azeri weurt door zo'n 90 procent vaan de bevolking gesproke. 't Belangrieks versjèl is tot 't Turks väöl mieArabische enPerzische wäörd opgenome heet, dewijl de vocabulair vaan 't Azeri väöl mierèrfwäörd bevat.Talysh, 'n taol die verwant is aon 'tPerzisch, sprik me in 't zuidooste. In deKaukasus weure versjèllendeNoord-Kaukakische taole gesproke, boe-oonder 'tLezgisch en 'tAvaars. Väöl vaan die gemeinsjappe zien hendeg klein; hun taole weure soms daan ouch mèt oetsterve bedreig.
In Azerbeidzjan woene wijer zoe'n 150.000 modertaalsprekers vaan 'tRössisch. 'tArmeens, wat tot veur kort nao sjtatting zoe'n 120.000 sprekers had, woort gesproke door de inwoeners vaan de veurmalege neet-erkindeRippebliek Artsach. Veur d'n oorlog vaan 1988-1994 goof 't 'n significant groeter Armeense minderheid.
Vaan denegende tot dezevende iew veur Christus laog hei 't riekMannai, wat door deMede in 616 v.Chr. vereuverd woort. De historie weurt weer dudelek es in d'nachsten iew deArabere 't land vereuvere en dao d'nislam bringe. Es in d'nèlfden iew deSeldzjoekse Turke 't land vaanaof de steppes binnenvalle vestege sommege ziech dao definitief; dit zien de etnische Azeri's. In dedaartienden enveertienden iew valle aoventouw deMongole in. Vaanaof devieftienden iew waor 't land deil vanPerzië, boe deSafavide, 'n Turkssprekendedynastie, aon de mach waore, tot tsaristisch Rusland in1813 't land vereuverde.
Nao de collaps vaan 't tsaredom verklaorde Azerbaidzjan ziech in1918 oonaofhenkelek, meh al in1920 annexeerde deUSSR 't, boemèt 't 'nSovjetrippebliek woort. In1991 verklaorde Azerbaidzjan ziech, zjus wie al ander rippeblieke, oonaofhenkelek. Al zoeget oonmiddellek perbeerde de euverwegend Armeense deilrippubleikHoeg-Karabach ziech oet Azerbeidzjan los te make, wat mèt militair hölp vaan Armenië lökde. Es gevolg vaan d'n oorlog waor Azerbeidzjan de control euver zie westelek groondgebeed kwiet. Sinds de waopestèlstand vaan1994 waor de situatie gespanne gebleve; bei len gaove groete somme geld aon hun legers oet.
Ind'n oorlog vaan 2020 wis Azerbeidzjan e gedeilte vaan de separatistische regio in 't weste vaan 't land te herovere. Deile vaan deoblas blieve evels in hen vaan Armeense separatiste. In2023 zien de euvergebleve deile in Azerbeidzjaanse hen gevalle. Zó'n 120.000 etnische Armene vlöchde daonao nao Armenië.
