Dit artikel is gesjreve (of begós) in 'tMofers. Laeshie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Deaktinide zeen 'n reeks van veertieën element mit 'natoeamnómmer van 90 toet en mit 103. In dees reeks wuuertj de 5f-subsjil (elektronsjil) opgevöldj. Alle aktinide zeenradioaktief en vervalle spontaan nao leger elemente (oetènjelik naoloead). Twieë elemente (thorium enuranium) kómmen aevel nag es netuurlik element veur oppeaerd doordet ze isotoeape höbbe mit 'nenhalveringstied van miljarde jaore. De leger aktinide kómme veur es vervalperdukte van dees isotoeape. Det wil zègke det ze oetgestórve zówwe zeen es ze neet kónstant door 't verval van uranium en thorium aangemaak waere. Detransuraan elemente mit atoeamnómmers van 93 en hoger kónnen allein door kernreacties waere geperduceerdj.
Sjemisch gespraoke lieke de aktinide neet zoea väöl op einanger wie delanthanide. De oearzaak daoveur is det de 5f- en 6d-elektronsjille väöl kórter biejein ligke waat betröf enerzjie enne 5f-elektrone zich neet zoea es binnenelektrone gedrage wie de 4f-elektrone. Veur uranium beteikentj det beveurbeildj det 'n oxidatiegetaal +VI hieël gebroekelik is.
Hie-ónger volg e sjema mit alle aktinide.
