1980 -1981 -1982 -1983 -1984 -1985 -19861983 (MCMLXXXIII) waor egewoen jaor wat begós op 'ne zaoterdag op deGregoriaanse kalender.
- jannewarie
- 1 - In de Vlaamse faciliteitegemeinteVoere (Belsj), wirt de ómsjtreaje FranstaligeJosé Happart geïnsjtalleerd es börgemeister. Happart weigert aevel Nederlands te leëre, wat in sjtried is mèt de Belsje gróndjwet.
- 1 - De United States Department of Defense Advanced Research Projects Agency (ARPA) verangert häör nètwerkprotocol van NCP naoTCP/IP en markeert daomit 't begin van 'tInternet zoa-es v'r dat noe kènne. 't InternetprotocolIP is ein aafsjpraak euver de meneer wo-op computernètwerke mètein communicere.
- 8 - Eine groate opsjtand bruk oet in de beröchteSing Sing-gevangenis in New York.
- 19 -Klaus Barbie, einnazikopsjtök wirt gearresteerd inBolivia en oetgeleverd aanFrankriek
- In jannewarie waere in Nederlandj de eësjte drie patiënte geregistreerd mètAIDS.
- fibberwarie
- miert
- 1 - introductie van decd op de Nederlandse mert.
- 1 - Oprichting EOE, de tangewoordige Beurs van Amsterdam, deAEX.
- 21 - Lètstedevaluatie van de Nederlandsegöjje taengeneuver deDuutsje mark pès ze allebei op 1 jannewarie 1999 opgaon in deeuro. De Duutsje mark sjtieg 5,5% t.o.v. 'tEMS terwiel de sjtieging van de göjje mèr 3,5% is, zoadat d'r effectief ein devaluatie van óngeveër 2% is.
- april
- mei
- juni
- 23 - De gebaorte van de eësjte Belsje reageerbuusbaby inLeuven.
- juli
- 18 - Umsjtreeks 16.30 oer expledeert in ein leslokaal van de legerplaatsj biejOldebroek, ein AP-23 mien. 't Óngeval vundj plaatsj ónger ein les "miene en valsjtrikke". Zös militaire, wo-ónger de insjtructeur, waere gedoad en tieën militaire rake gewóndj, wovan tweë ernstig. Eine daag later euverlied ein van de tweë ernstig gewónje militaire.
- 21 - Op 'tVostoksjtation op deAntarctica wirt einboetetemperatuur gemaete van -89,2 graad Celsius, de leëgste boetetemperatuur oats op aarde vasgesjtèld.
- 24 - DeFransefitserennerLaurent Fignon wint ziene eësjteRunj van Frankriek.
- augustus
- september
- oktober
- 8 oktober -Simon Carmiggelt sjrief, eine daag nao ziene 70e verjaordaag, ziene lètste "Kronkel" inHet Parool.
- 23 - Op 't hoofkerteer van deAmerikaansemariniers biej 't vleegveldj vanBeiroet wirt einebómaansjlag gepleeg, wobiej 241 Amerikane waere gedoad. Tegeliekertied óntplof ein bóm biej 'tFranse hoofketeer, wobiej 58 Franse waere gedoad.
- 28 - Door ein technische fout biej 't opblaoze van de sjachtaore 3 van deSjtaatsmien Emma waere ein aantal geboewe in de ómgaeving besjadigd.
- 29 - InDen Haag vundj de groatste demonstratie oet deNederlandse gesjiedenis plaatsj. Aan de demonstratie taenge 't plaatsje vankruusrakette in Nederlandj doon óngeveër 550.000 luuj mit.
- 30 - De eësjte democratische verkezinge inArgentinië nao zeve jaor militaire bezètting.
- november
- december
- 17 – EineIRA-bómaansjlaag op 'tLondense warehoesHarrods, wobiej zös luuj óm 't laeve kómme.
- 17 - In de lètste wedsjtried van de kwalificatierunje veur 'tEK voetbal 1984 wintSjpanje mèt 12-1 (!) vanMalta, net voldoende óm zich te plaatsje ten koste van Nederlandj. D'r gaon sjtömme op dat sjpelers van Malta zint ómgekoch.
- zónger datum
- Groatehóngersjnoad inEthiopië ten gevolge van langdoerigedreuëgde. Tösje de tweë en veer miljoen luuj kómme óm. Waereldwied waere hölpacties op touw gezat.
- Eësjte drök van de gidse van 'tPieterpad.
- Natuurkunde:
- Subrahmanyan Chandrasekhar "um zien theoretische studies nao de fysieke percesse vaan belaank bij de structuur en evolutie vaan stare."
- William Alfred Fowler "um zien theoretische en experimenteel studies nao de kernreacties vaan belaank bij de vörming vaan de sjemische eleminte in 't universum."
- Sjemie:Henry Taube "um zie werk euver de mechanismes vaan elektrone-euverdrachreacties, in 't bezunder in metaolcomplexe."
- Geneeskunde:Barbara McClintock "um häör oontdèkking vaan mobiel genetische eleminte."
- Literatuur:William Golding "um zien romans, die mèt de sjerpzinnegheid vaan realistische vertèlkuns en de diversiteit en universaliteit vaan mythes de mins zien gestèldheid in de wereld vaan vaandaog beleechte."
- Vrei:Lech Wałęsa, "stiechter vaanSolidarność, veurvechter vaanminserechte."
- Economie:Gérard Debreu "um 't incorporere vaan nui analytische methodes in de economische theorie en um zien rigoureus herformulering vaan de theorie vaan 't algemein evewiech."
Ronald Reagan (twiede kier) enJoeri Andropov
- 28 jannewarie -Thierry Baudet,Nederlandse politicus en opiniemeker
- 11 februari -Rafael van der Vaart, Nederlandse voetballer
- 18 fibberwarie -Priscila Fantin,Braziliaanse actries
- 20 april -Yuri van Gelder, Nederlandse turner
- 26 mei -Demy de Zeeuw, Nederlandse voetballer
- 8 juni -Kim Clijsters,Belsje tennisster
- 26 juli -Naomi van As, Nederlandse hockeyster
- 27 juli -Andréia Horta, Braziliaanse actries
- 6 augustus -Robin van Persie, Nederlandse voetballer
- 7 augustus -Daniel Miguel Alves Gomes (Dani),Portugese voetballer
- 12 augustus -Klaas-Jan Huntelaar, Nederlandse voetballer
- 20 augustus -Andrew Garfield,Amerikaansen acteur
- 22 augustus -Theo Bos, Nederlandse fitserenner
- 15 oktober -Bruno Senna, Braziliaanse autocoureur
- 15 november -John Heitinga, Nederlandse voetballer
- 20 januari -Garrincha (49), Braziliaanse voetballer
- 27 januari -Louis de Funès (68), Frans acteur
- 12 februari -Jan Klaassens (51), Nederlandse voetballer
- 22 februari -Romain Maes (69), Belgsje fitserenner, winnaer (Tour de France van 1935)
- 25 februari -Tennessee Williams (71), Amerikaanse sjriever
- 3 maart -Hergé (Georges Remi) (75), Belsje sjtripteikenaer (Kuifje)
- 13 maart -Louison Bobet (58), Franse fitserenner, winnaerTour de France (Runj van Frankriek van1953,1954 en1955)
- 28 maart -Ank van der Moer (71), Nederlandse actrice
- 4 april -Gloria Swanson (84), Amerikaanse actrice
- 19 mei -Jean Rey (80), twiedepresident vaan de Europese Kemissie
- 31 mei -Jack Dempsey (87), Iers-Amerikaanse bókser
- 29 juli -David Niven (73), Britse acteur van o.a. films van The Pink Panther
- 2 augustus -Charles Eyck (86), Nederlands Limburgse kunssjilder
- 17 augustus -Ira Gershwin (86), Amerikaanse tekstschrijver
- 21 augustus -Benigno Aquino jr. (50), Filipijnse senator en oppositieleider
- 8 september -Wim Kan (72), Nederlandse cabaretier
- 8 september -Antonin Magne (79), Franse fitserenner
- 25 september -Leopold III van België (81), keuning van de Belsje
- 3 november -Bob Scholte (81), Nederlandse zenger
Bès verkochdesingles in Nederlandj:
- The Shorts -Comment Ça Va
- Irene Cara -Fame
- Billy Joel -Goodnight Saigon
- Doe Maar -Pa
- Nena -99 Luftballons
- Stars On 45 -Proudly Presents The Star Sisters
- Michael Jackson -Beat It
- UB40 -Red Red Wine
- Lionel Richie -All Night Long (All Night)
- Culture Club -Karma Chameleon
Bès verkochdealbum in Nederlandj:
- Michael Jackson -Thriller
