1977 -1978 -1979 -1980 -1981 -1982 -19831980 (MCMLXXX) waor esjrikkeljaor dat begós op 'ne dinsdag op deGregoriaanse kalender.
- jannewarie
- fibberwarie
- maart
- 1 - InAmsterdam braeke groate relle oet es depolitiekrakers wilt weghaole oet ein pandj aan deVondelsjtraot. De sjtraotgevechte hawwe ènnige daag aan.
- 3 - In opdrach van de börgemeister van degemeinte Amsterdam wirt de Vondelsjtraot in de sjtad Amsterdam heroverd op de kraakbewaeging. Tanks van de landjmach rume de barricades op.
- 7 - De mèt 26.000 tónhoesbrandjaolie gelaje tanker 'Tanio' bruk in tweëje inHet Kanaal mèt es gevolg dat de kus vanBretagne euver ein lengde van 70 kilomaeter mèt aolie wirt vervoeld.
- 9 - In deVoersjtreek bótsjeVlaamse betoagers enLuuksgezinde; drie Vlaminge waere gewóndj door gewaerkogele. De ónrös hilt gerume tied aan. PresidentMobutu vanZaïre reageert op Beldje vraoge euver de menserechte in zien landj door ein internationale commissie van óngerzeuk te eise veur de Voersjtreek.
- 11 - InZimbabwe geit de euverwinning in de eësjte vrieje verkezinge (wobiej waal 20 van de 100 zetels veur ein blanke minderheid is gereserveerd) naoRobert Mugabe. Hae beneump ein kabinet van 20 zjwarte (ónger wae ziene groate rivaalJoshua Nkomo) en drie blanke ministers. Daomit wilt hae probere, nao de koloniale tied en de tied van discriminatie ónger ein racistisch blank bewèndj, de waeg nao nationale verzoening op te gaon.
- 17 - DeMobiele Eenheid maak ein eindj aan ein blokkade van de kerncentrale van Borsele.
- 24 - InSan Salvador wirtaartsbisjhopÓscar Romero vermoord doorextreemrechse commando's. Hae waas ein van de wènnige die inEl Salvador baove de partieje wis te sjtaon en puur 'tgewete vertaengewoordigde.
- 24 - In deGolf van Mexico sjlaag me d'r in deaoliebrónIxtoc I, wo-oet al saer3 juni1979 aolie lek, te dichte. Gigantische aoliemassa's drieve in de Golf.
- 31 -Jesse Owens sjturf op 66-jaorige laeftied. Mèt veer gouwe medailles waas de zjwarte Amerikaan de groate held van deOlympische Sjpele van1936 inBerlien.
- april
- 1 - DeNOS begint mèt de officiële oetzending vanTeleteks.
- 3 - InLekkerkerk wirt officieel bekènd gemaak dat de nuujboewwiekLekkerkerk-Wes op ein sjtortplaatsj van chemisch aafval is geboewd. De 270 hiej woonechtige gezinne waere geëvacueerd en tiedelik urges angesj gehoesves, wonao de gróndj ónger de hoeze wirt aafgegrave en gesaneerd.
- 4 - Meë es 10.000Cubane vlöchte inHavana 't ónbewaakde terrein van deambassade vanPeru op, óm langs dae waeg 't landj te kènne verlaote. Op16 april 1980 maoge ze allemaol Cuba verlaote.
- 5 -Jan Raas wint veur de veerde opeinvolgende keër Nederlands ènnigewielerklassieker, deAmstel Gold Race.
- 7 april - InIran zaetayatollahKhomeini dat de 70 gijzelaers in deAmerikaanse ambassade inTeheran, die dao al saer4 november1979 zitte, neet eërder zulle vriejkómme es went 't Iraanseparlement dat besjlis. DeAmerikaanse presidentJimmy Carter verbruk dao-op de diplomatieke betrèkkinge en kondigt ein nuujhanjelsembargo aaf. Iran wilt mèt de gijzelaers deVS dwènge óm desjah oet te levere.
- 15 - DeFransefilosoof,toneelsjriever en begenadigd vertèllerJean-Paul Sartre, de gróndjlègker van 'texistentialisme, euverliejt op 74-jaorige laeftied.
- 15 - De filmKramer vs. Kramer vanRobert Benton krit biej deOscar-oetreikinge inHollywood de meiste prieze. Tot bèste boetelandjse film wirtDer Blechtrommel vanVolker Schöndorf gekaoze.
- 25 - BiejOperatie Eagle Claw, ein poging van deUnited States Armed Forces óm de gijzelaers mèt eine verrasjingsaanval te bevrieje kómme ach soldaote óm 't laeve es ein vleegtuug en eine helikopter opein bótsje. De Iraniërs verdeile de gijzelaers noe euver 't ganse landj. De Amerikaanse minister van boetelandjse zakeCyrus Vance treujt aaf oet protes taenge de actie, wo-euver hae neet waas ingelich.
- 26 -Gerard Nijboer wint deMarathon van Amsterdam in de waereldtied van 2:09.01.
- 29 - 'Master of suspense', de AmerikaansefilmregisseurAlfred Hitchcock euverliejt op 80-jaorige laeftied.
- 30 -Abdicatie vankeuningin Juliana ten gunste van häör awtste dochterBeatrix. De inauguratie van Beatrix es keuningin der Nederlanden geit gepaerd mèt groatekrakersrelle.
- mei
- 4 - Op 87-jaorige laeftied, nao ein lang krengde, sjturf 'tJoegoslavischesjtaatshoofJosip Broz Tito. Aan häöm waas 't te danke dat d'r einnatie woort gemaak oet ein landj van 24 bevolkingsgroepe, mèt twelf tale en drie groatereligies.
- 8 - In tsjtads- en sjtreekverveur wirt desjtrippekaart ingeveurd es óngerdeil van 'tnationaal tariefsysteem.
- 10 - In 't dooraorloge,börgeraorloge,dictatuur en misdadigersbendes oetgemergeldeUganda griepe de militaire de mach en sjtèlle ein waek later ein börgerregering aan. In dit besjtuur is d'r ein meërderheid veur de aanhangers vanMilton Obote, dae in1971 doorIdi Amin ten val waas gebrach. Obote keërt op27 mei 1980 trök oet zienballingsjap inTanzania en wirt op10 december 1980, biej de eësjte vrieje verkezinge saer deónaafhankelikheid in1962, tot president gekaoze.
- 17 - Naodat inMiami veer politiemen die eine zwarte miensj hèjje doadgesjlage, woorte vriejgesjpraoke van sjtraofvervolging, braeke in dees Amerikaanse sjtad rasseónlöste oet.
- juni
- 1 - Oprichting van de Amerikaanse nuujszenderCNN doorTed Turner.
- 6 - Voor de derde keër zieëjt 't Amerikaanseradar-waarsjuwingssysteem paniek door eine raketaanval te melje. Oarzaak is opnuuj ein computersjteuëring.
- 20 - Veur 't eësj in 20 jaor vènje inIrak vrieje verkezinge plaatsj. Winnaer wirt de regerendeBaath-partiej vanSaddam Hoessein, dae 175 van de 250 zetels verwurf.
- 22 -Wes-Duutsjlandj wint inRoame 'tEK voetbal doorBelsj in de finale mèt 2-1 te versjlaon.
- 25 - DeBaskische aafsjeijingsbewaegingETA terroriseert ein aantal daag lank de toeristecentra in Zuid-Sjpanje mètbómaansjlage. Op dees meneer wilt de ETA 19 medesjtanders vriej kriege en ein reeks politieke eise krach biejzètte.
- 28 -Jack Middelburg wint de500 cc-klasse van deTT Assen.
- juli
- augustus
- 2 - DeItaliaanse sjtadBologna wirt opgesjrik door eine aansjlaag wobiej 85 doaje valle.
- 6 - De Amerikaanse presidentJimmy Carter bekrachtig ein directief dat de intercontinentaleraket op nuuj doele rich: veurtaan zint neet langer de groate sjtaej in deSovjet-Unie, mèr in de eësjte plaatsj de militaire en politieke commandocentra 't doelwit van de vernetiging.
- 14 - Op dePoolse Lenin-sjeepswerf begint de sjtaking die door väöl luuj es 't begin van de val van 'tcommunisme in 'tOosblok gezeen wirt en die leijt tot de oprichting vanSolidarność.
- 20 - DeVeiligheidsraod veroardeilt deIsraëlische annexatiewèt, womit 't gedeiltelik bezatteJeruzalem tot 'eëuwige hoofsjtad vanIsraël' wirt oetgerope.
- 31 - De regering vanPole geit akkoord mèt alle eise van de sjtakende arbeiders op desjeepswerf vanGdansk. D'r waere groatsjeepse toezègkinge in de sociale sfeer gedaon en baovendeen maog eine ónaafhankelikevakbóndj waere gevörmp en kump d'r officieelsjtakingsrech. Veer daag later kriege ouch de sjtakendemienwirkers dees rechte.
- september
- 5 - DeGotthardtunnel wirt veur auto's geäöpend en is 17 km lank.
- 5 - Amerikaanse weitesjappers óntdèkke biej 't besjtudere van de foto's van deruumdesondesVoyager 1 enVoyager 2 de 16demaon vanJupiter. Dithemellichaam is neet groater es 40 km.
- 5 - InDuutsjlandj waere deterroristeChristof Wackernagel enGert Schneider vanwaege poging totmoord op drieNederlandse politiemen en vanwaege lidmaatsjap van ein terroristische organisatie veroardeild tot 15 jaorgevangenissjtraof.
- 6 - De Poolse partiejchefEdward Gierek wirt vervange doorStanislaw Kania.
- 9 - Oprichting van deNederlandse Taalunie
- 10 - InChina verlus de opvolger vanMao Zedong,Hua Guofeng, biej 'tVolkscongres väöl sjteun. Hae mót aaftraeje es premier, mèr blif nog partiejleijer; nuje premier wirt de economisch hervormerZhao Ziyang. Vanwaege hunne laeftied traeje zeve vice-premiers aaf, ónger wae de sjterke manDeng Xiaoping, mèr allemaol blieve ze väöl mach hawwe in de partiej.
- 11 - Volges opgaaf van de militairejunta vanChili höbbe tweë derde van de kezers in einreferendum veur de nuujgróndjwèt gesjtömp. GeneraalPinochet kènt daomit nog pès 't eindj van de jaore 80 in functie blieve.
- 12 - InTurkije griep 't leger de mach, nao einecoup dae zich zónger bloodvergete voltrek. D'r kump eine 'Nationale Veiligheidsraod', ónger leiding vangeneraalKenan Evren, dae 'tparlement óntbundj en alle vakbóndje of politieke organisaties verbeejd. Euver 't heële landj wirt desjtaot van beleg oetgerope.
- 17 -Irak zaet 't grensakkoord oet1975 mètIran op.
- 17 - De man dae väöl jaoredictator vanNicaragua waas, mèr door 'tSandinistisch Nationaal Bevrijdingsfront woort verjaag,Anastasio Somoza, wirt vermoord in zien ballingsaordAsunción, de hoofsjtad vanParaguay.
- 22 - Irak vilt Iran aan. Begin van deaorlog Iran-Irak.
- 26 - Biej eine bómaansjlaag op 'tOktoberfest inMünchen kómme 13 luuj óm en rake 219 luuj gewóndj. De dader, eine 21-jaorige rechse extremis, kump zelf ouch óm 't laeve. De politie nump aan dat 't ein einmansactie betróf.
- oktober
- november
- december
- zónger datum
Ronald Reagan
- 14 jannewarie -Taeke Taekema, Nederlandse hockeyer
- 19 jannewarie -Jenson Button, Britse autocoureur
- 11 fibberwarie -Karin Ruckstuhl, Nederlandse atlete
- 12 fibberwarie -Bram Som, Nederlandse atleet
- 2 miert -Zuhal Demir, Belsj-Limbörgse politica
- 12 miert -Jens Mouris, Nederlandse fitserenner
- 21 miert -Ronaldinho, Braziliaanse voetballer
- 14 april -Nynke Laverman, Friese fadozengeres en actries
- 15 april -Fränk Schleck, Luxemburgse fitserenner
- 17 april -Kiril Petkov,Bölgaorse premier
- 28 april -Bradley Wiggins, Britse fitserenner
- 14 mei -Eugène Martineau, Limbörgse atleet
- 15 mei -Yvonne Hijgenaar, Nederlandse fitserenster
- 31 mei -Edith Bosch, Nederlandse judoka
- 16 juni -Thijs Al, Nederlandse mountainbiker
- 17 juni -Venus Williams, Amerikaanse tennisster
- 18 juli -Kristen Bell, 'nactrice oetMichigan
- 26 augustus -Chris Pine, Amerikaansen acteur
- 30 september -Martina Hingis, Zjwitserse tennisster
- 3 oktober -Boris Titulaer, Nederlandse zenger
- 15 oktober -Tom Boonen, Belsje fitserenner
- 11 november -Lobke Berkhout, Nederlandse zeilster
- 13 november -Laurens ten Dam, Nederlandse fitserenner
- 9 december -Nathália Rodrigues, Braziliaanse actries
- 19 december -Victoria Koblenko, Oekraïens-Nederlandse actrice, presentatrice en columniste
- 3 jannewarie -Lucien Buysse (87), Belsje fitserenner
- 1 fibberwarie -Gastone Nencini (49), Italiaanse fitserenner
- 19 fibberwarie -Bon Scott (33), Sjotse zenger (AC/DC)
- 25 miert -Roland Barthes (64), Franse literatuurtheoreticus en filosoof
- 29 miert -Annunzio Paolo Mantovani (74), Britse orkesleijer
- 31 miert -Jesse Owens (66), Amerikaanse atleet en Olympisch kampioen (1936)
- 15 april -Jean-Paul Sartre (74), Franse filosoof en sjriever
- 29 april -Alfred Hitchcock (80), Britse regisseur
- 4 mei -Josip Broz Tito (87), Joegoslavische politicus
- 18 mei -Ian Curtis (23), Èngelsje singer-songwriter (Joy Division)
- 7 juni -Henry Miller (88), Amerikaanse sjriever
- 21 juni -Bert Kaempfert (56), Duutsje componis, arrangeur en orkesleijer
- 20 juli -Gerard Croiset (71), Nederlandse paragnost
- 22 juli -Fred Kaps (54), Nederlandse goochelaer
- 27 juli -Gerard van Walsum (80), Nederlandse politicus (o.a. börgemeister van Rotterdam)
- 17 augustus -Tex Avery (72), Amerikaanse teikenaer veurWarner Bros (o.a.Bugs Bunny enDaffy Duck)
- 20 augustus -Otto Frank (91), vader vanAnne Frank
- 16 oktober -Carl Romme (83), Nederlandse politicus
- 7 november -Steve McQueen (50), Amerikaanse filmacteur
- 12 november -Haya van Someren (54), Nederlandse politica
- 19 november -Jan Broeksz (74), Nederlandse journalis, ómrooppionier en -veurzitter (VARA), politicus en radiopresentator
- 22 november -Mae West (87), Amerikaanse actrice
- 8 december -John Lennon (40), Britse popmuzikant vanThe Beatles
- 24 december -Karl Dönitz (89), Duutsje opperbevèlhöbber ter zeë en riekspresident
- 25 december -Louis Neefs (43), Vlaamse zenger
Bès verkochdesingles in Nederlandj:
- Barbra Streisand -Woman In Love
- Spargo -You And Me
- Goombay Dance Band -Sun Of Jamaica
- Captain & Tennille -Do That To Me One More Time
- Don McLean -Crying
- André van Duin &Het Nederlands Elftal -Nederland Die Heeft De Bal
- Sugarhill Gang -Rapper's Delight
- Massada -Sajang É
- ABBA -The Winner Takes It All
- Lipps Inc -Funkytown
Bès verkochdealbum in Nederlandj:
- BZN -Grootste Hits
