Appellatio pronuntiatusque

Notatio

Nomen substantivum

Declinatio

Dictiones collatae

Dictiones derivatae

Translationes

Latine

Latinitas Romana

class. (63 a.C.n. / 691 a.u.)

• sed multitudo, Quirites, quaeritur qua illa omnia oppida compleantur. Nam dixi antea lege permitti ut quae velint municipia, quas velint veteres colonias colonis suis occupent. Calenummunicipium complebunt, Teanum oppriment, Atellam, Cumas, Neapolim, Pompeios, Nuceriam suis praesidiis devincient, Puteolos vero qui nunc in sua potestate sunt, suo iure libertateque utuntur, totos novo populo atque adventiciis copiis occupabunt. —De lege agraria oratio secunda contra P. Servilium Rullum tr. pleb. in SenatuCiceronis^[6]

class. (30-22 a.C.n.)

• Id autem maxime iudicare licet e monumentis, quae sunt circamunicipium Ferenti ex his facta lapidicinis. Namque habent et statuas amplas factas egregie et minora sigilla floresque et acanthos eleganter scalptos; quae, cum sint vetusta, sic apparent recentia, uti si sint modo facta. Non minus etiam fabri aerarii de his lapidicinis in aeris flatura formis comparatis habent ex his ad aes fundendum maximas utilitates. Quae si prope urbem essent, dignum esset, ut ex his officinis omnia opera perficerentur. —De architecturaVitruvii^[7][8]

saec. I.

• Nam cum inmunicipium Gaditanum ex vicino Africae miri coloris silvestres ac feri arietes, sicut aliae bestiae, munerariis deportarentur, M. Columella patruus meus acris vir ingenii, atque illustris agricola, quosdam mercatus, in agros transtulit, et mansuefactos tectis ovibus admisit. —De re rusticaL. Iunii Moderati Columellae^[9][8]

saec. I. (ca. 78 p.C.n.)

• Vniversa provincia dividitur in conventus tres, Emeritensem, Pacensem, Scalabitanum, tota populorum XLV, in quibus coloniae sunt quinque,municipium civium Romanorum, Latii antiqui III, stipendiaria XXXVI. coloniae Augusta Emerita, Anae fluvio adposita, Metellinensis, Pacensis, Norbensis Caesarina cognomine; contributa sunt in eam Castra Servilia, Castra Caecilia. —Naturalis historiaPlinii^[10][8]

saec. I.

• Secesseram inmunicipium, cum mihi nuntiatum est Cornutum Tertullum accepisse Aemiliae viae curam. Exprimere non possum, quanto sim gaudio affectus, et ipsius et meo nomine: ipsius quod, sit licet (sicut est) ab omni ambitione longe remotus, debet tamen ei iucundus honor esse ultro datus, meo quod aliquanto magis me delectat mandatum mihi officium, postquam par Cornuto datum video. —EpistulaePlini minoris^[11][8]

Latinitas postclassica

saec. II. (ca. 105-110 p.C.n.)

• Inritatus eo proelio Othonis miles vertit iras inmunicipium Albintimilium. quippe in acie nihil praedae, inopes agrestes et vilia arma; nec capi poterant, pernix genus et gnari locorum: sed calamitatibus insontium expleta avaritia. auxit invidiam praeclaro exemplo femina Ligus, quae filio abdito, cum simul pecuniam occultari milites credidissent eoque per cruciatus interrogarent ubi filium occuleret, uterum ostendens latere respondit, nec ullis deinde terroribus aut morte constantiam vocis egregiae mutavit. —HistoriaeP. Cornelii Taciti^[12]

saec. II. (ca. 170-177 p.C.n.)

• Quid sitmunicipium et quid a colonia differat; et quid sint municipes quaeque sit eius vocabuli ratio ac proprietas; atque inibi, quod divus Hadrianus in senatu de iure atque vocabulo municipum verba fecit. —Noctes AtticaeA. Gellii^[13][8]

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

• Municipium est quo manente statu civitatis ius aliquod minoris aut maioris officii a principe inpetrat. Dictum autemmunicipium a muniis, id est officiis, quod tantum munia, id est tributa debita vel munera, reddant. Nam liberales et famosissimae causae, et quae ex principe proficiscuntur, ibi non aguntur. Haec enim ad dignitatem civitatum pertinent. —Etymologiarum libri XXIsidori Hispalensis^[14][8]