Vitellum[1] (FrancogalliceVittel) est oppidumFrancicum et commune praefecturaeVosegi.Aquae minerales, quae e fontibus huius loci exsurgunt, a visitatoribus sanitatis causa sumuntur et alibi venundantur.
Porticus maxima thermarum Vitelli, ab anno1897 aCarolo Garnier aliisque (sed structura ferrea) designata, anno1930 gypso celata. Photographema anni 2011
Vitellum in duas partes ab aevo medio divisum est, quorum una (FrancogalliceGrand Ban, Latine "Vitellum Sancti Remigii" ad capitulum canonicarumRomarici montis, altera (Petit Ban, "Vitellum Sancti Privati") adducatum Lotharingiae pertinebat. Duo oppida in unum commune post annum 1789 coniunctae sunt.
Ludovicus Bouloumié medicus fontemGérémoy anno1854 emit, anno1856 thermas elaborare coepit, anno1873 fontem remotiorem, nomine "Hépar", repperit, anno1875 aquas lagoenis missas venditare incepit. Aquae "fontis virginum" (Source des Demoiselles) et "magni fontis" (Grande-Source) nostro aevo inter aedificia thermarum praebentur. Aquae binae medicatae, videlicet magni fontis modice sulphureae calcareae, Hepar calcareae sulphureae valdeque magnesio oneratae, ad disordines rheumaticos, traumata ossium etarticulationum, disordines urinarios digestivos metabolicos medere censentur. Aquas magni fontis et Hepar lagoenis missas ab anno1992 venundat societas mercatoriaNestlé.
Aedificia balnearia aCarolo Garnier,Ferdinando César(d),Augusto Bluysen(fr), Andrea Colin; deversoria plura ab eodem César, Andrea Nachon, Georgio Walwein; villae urbanae designatae sunt ab eodem Colin et Carolo Garnier, qui pro filio suo Christiano Garnier et Petro Bouloumié (eis annis magistro thermarum) egit.
Ambroise Bouloumié,Guide aux eaux minerales des Vosges: Vittel--Contrexéville--Plombières--Bains--Luxeuil--Bourbonne--Gérardmer. Lutetiae: Hachette, 1879Textus apudInternet Archive
Pierre Bouloumié,Thérapeutique hydro-minérale Vittel, pratique personnelle. Résumé des XVe et XVIe leçons du Cours de thérapeutique hydro-minérale. Lutetiae: Société d'Editions Scientifiques, 1890Textus apudGallica
Pierre Bouloumié,Histoire de Vittel (pour mes petits-enfants): création d'une ville thermale. Lutetiae: A. Maloine et fils, 1925Textus apudGallica
Claude Poinsot,Le camp des internés civils de Vittel (britanniques-américains-juifs polonais...), 1er mai 1941-25 octobre 1944. Vitelli: Maison du patrimoine, Musée du patrimoine et du thermalisme, [201-?]Citatio huius libri
Jean Paul Rothiot, ed.,Des sources au thermalisme : Vittel, Contrexéville : actes des Journées d'études vosgiennes, Contrexéville, Vittel, 27 et 28 octobre 2001. Nanceii: Association d'historiens de l'Est, 2002Citatio huius libri