Soma,[1] scripturadevanagari सोम (ad pedem litterarum "pressum") estpotio ritualisreligionis Hinduicae saepe inRigveda aliisque scripturis relata. Qui inIndia australi temporibus nostris hanc potionem sumunt e suco plantaeSarcostemmatis acidi exprimere solent. Hanc speciem loco alterius hodie incertae adhibent: textus enim, quibus soma commemorata est, compositos esse censetur millennio II a.C.n. dumIndoaryani (antiquissimaelinguae Vedicae locutores) per regiones montanas inter planitiem mediae Asiae vallemqueIndi fluminis migrabant. InAvesta, scripturaIranica,haoma commemorata est, potio quae simili modo atque soma extrahitur, haud dissimiliter inreligione Zoroastrea celebratur. Ita binis ramislinguarum Indoiranicarum eadem fere potio recognita est (nomine proto-Indoiranico *sauma-), sed aliislinguis Indoeuropaeis hoc verbum non reperitur. Soma, videlicet potionis potestas psychotropica, etAgnis, videlicet ignis, dei cognati inpantheoHinduico accepti sunt.[2]
Lapis उपांशुसवनम्upāṃśusavanam appellatum quo soma exprimitur
Adalbertus Kuhn iam anno1859, mythos tam Nordicos quam Sanscriticos de potu divino adducens, illum honorem suasit, quem alii populi Indoeuropaeimedo dederunt, emelle confecto, abIndoiranice loquentibus novellae cuidam potioni somae velhaoma datum esse, interdum vetusta appellationemadhu celebratae,[3] sed e qua planta extractae? Eruditi alii aliter responderunt, e citationibus Sanscriticis ducti quasAlfredus Hillebrandt primus et plenissime collegit: soma optima e monte Mujavant (regionis ignotae) ablata sit;[4] species montana fuerit, foliis floribusque fere carens, surculis fuscis.[5]Gordon Wasson,ethnomycologorum famosissimus, fungum proposuitAmanitam muscariam,[6] adnuente recentius mycologo Kevin Feeney,[7] nonnullis dissonantibus inter quos Ioanne Brough.[8]Gulielmus Jones olim, recenter Flattery et SchwartzPeganum harmala suggesserunt.[9] Plures somam fuisse censent sucum fruticisEphedrae generis e.g.intermediae.[10]Victor Sarianidi in locis archaeologicisMargianae aevi aënei (e.g.Gonur) vestigia repperit confectionis potionum, quas mixturas fuisse proposuitEphedrae cumPapavere somnifero etCannabi sativa; sed haec inventioEphedrae,Papaveris,Cannabidis ab aliis eruditis non iam confirmatur.[11]
Totus liber nonusRigvedae, cum aliis carminibus eiusdem collectanei haud paucis, laudes somae cantitavit. Soma saepe stimulare dicta est, e.g. "Bibe nobis, Indra potestates centum possidens, somam fulgentem, vigilantem, fortissimam!"[12] Hymno quadragesimo octavo libri octavi variae somae potestates, sicut a sacerdotibus sentiuntur, plenius enumeratae sunt: ad lucem conducere; salutem aeternamque vitam conferre; prosperitatem et libertatem dare; contra inimicos fraudatoresque protegere; membra et articulos confortare: ita "medum ab immortalibus moriturisque in unam coeuntibus nuncupari solet".[13] Sed proprietas psychotropica,samanis requisita, optime libro decimo enuntiata est per hanc cantilenam, qua omnis versus idem responsum evocat:
नहि मे रोदसी उभे अन्यं पक्षं चन प्रति । कुवित्सोमस्यापामिति ॥७॥
("Duo mundi dimidia unui meae alae non aequant: nonne somam bibi? Magnitudine mea caelum supero, magnam hanc tellurem supero ... Tellurem hic, seu forte istic, disponem: ... Tellurem hic, seu forte istic, verberabo ... Una mea ala caelum tangit, altera suspenditur ... Magnus ego, magnus sum, ad nebulas volans ... Ego carrus dives oblationes deis fero: nonne somam bibi?").[14]
("Cuivis scilicet operi tu in unaquaque domo, mortarium! adhiberis: hic clarissimum sonum ede, vincentium veluti tympanum").[16] Alii enim,mortariis in arte coquinaria tantum utentes, "sonum" surculorum contritorum ad soma exprimenda nesciebant. Surculis somae, e montibus allatis, lavatis, pressis, sucus lana ovium percolatus purus interdum potatus est sed tribus rebus commixtus sumi solebat, autlacte (quae mixturagavāśir nuncupatur) autdadhi (scilicetiogurtum:dadhyāśir) aut granisavenae (commixtioneyavāśir nuncupata).[17] Mixtura cumdadhi in primo libroRigvedae invocatur:
C. C. Bakels, "Report concerning the contents of a ceramic vessel found in the "white room" of the Gonur Temenos, Merv Oasis, Turkmenistan" inElectronic Journal of Vedic Studies vol. 9 (2003)
John Brough, "Soma and Amanita muscaria" inBulletin of the School of Oriental and African Studies vol. 34 (1971) pp. 331-362JSTOR
Willem Caland, Victor Henry,L’'Agnistoma. 2 voll. Lutetiae: Ernest Leroux, 1906;vol. 1;vol. 2
Rahul Peter Das, "On the Identification of a Vedic Plant" in G. Jan Meulenbeld, Dominik Wujastyk, edd.,Studies on Indian Medical History: Papers Presented at the International Workshop on the Study of Indian Medicine Held at the Wellcome Institute for the History of Medicine, 2-4 Sept. 1985 (Groningen Oriental Studies vol. 2, 1987) pp. 19-42
Wendy Doniger O'Flaherty, "The Post-Vedic History of the Soma Plant" in Robert Gordon Wasson,Soma: Divine Mushroom of Immortality (Novi Eboraci: Harcourt, Brace and World, 1968) pp. 95-147
Harry Falk, "Soma I and II" inBulletin of the School of Oriental and African Studies vol. 52 (1989) pp. 77-90
David Stophlet Flattery, Martin Schwartz,Haoma and Harmaline: the botanical identity of the Indo-Iranian sacred hallucinogen “Soma” and its legacy in religion, language, and Middle Eastern folklore. Berkeleiae, 1989
Ilya Gershevitch, "An Iranist's View of the Soma Controversy" in Philippe Gignoux, Ahmad Tafazzoli, edd.,Mémorial Jean de Menasce (Lovanii, 1974) pp. 45-75
Alfred Hillebrandt,Vedische Mythologie. Vol. 1:Soma und verwandte Götter. Breslau, 1891Textus
M. Hutter, "Weltliche und geistliche Berauschung: die Bedeutung von Haoma im Zoroastrismus" inMitteilungen für Anthropologie und Religionsgeschichte vol. 11 (1996) pp. 187-208
Rajesh Kochhar, "The Rgvedic Soma Plant" in‘Medicine and Life Sciences in India (Novi Dillii, Centre for Studies in Civilization, 2001) pp. 724-739
B. L. Mukherjee, "The Soma Plant" inJournal of the Royal Asiatic Society (1921) p. 241 ff.
Om Prakash,Economy and food in ancient India. Part 2: Food. Dellii: Bharatiya Vidya, 1987; 1a ed., tituloFood and drinks in ancient India (1961)pp. 22-24 et passim
Voigt.jpg)
