Pomerium[1] fuit limes intra et extra murum cippis insignis qui terminus sacer urbisLatinae velEtruscae habebatur.
Livius traditServium Tullium pomeriumRomanum protulisse:
Ad eam multitudinem urbs quoque amplificanda visa est. Addit duos colles,QuirinalemViminalemque; Viminalem inde deinceps augetEsquiliis; ibique ipse, ut loco dignitas fieret, habitat; aggere et fossis et muro circumdat urbem; ita pomerium profert. Pomerium verbi vim solam intuentes postmoerium interpretantur esse; est autem magis circamoerium, locus quem in condendis urbibus quondam Etrusci qua murum ducturi erant certis circa terminis inaugurato consecrabant, ut neque interiore parte aedificia moenibus continuarentur, quae nunc volgo etiam coniungunt, et extrinsecus puri aliquid ab humano cultu pateret soli. Hoc spatium quod neque habitari neque arari fas erat, non magis quod post murum esset quam quod murus post id, pomerium Romani appellarunt; et in urbis incremento semper quantum moenia processura erant tantum termini hi consecrati proferebantur.[2]
Solisimperatoribus Romanis pomerium ampliare aut aliter mutare licebat, quod anno49 fecitClaudius[3] quia imperii fines Romani auxerat. Itamontem Aventinum intra pomerium inclusit.Augurum collegium quoque in primis hanc rem curabat[4].
 |