Lysistrata (Graece:Λυσιστράτη), dramaAristophanis anno411 a.C.n. verisimiliter inLenaeis apparuit[1]. In comoediis servatisLysistrata ultima fabula in qua de pace et prima ubi de mulieribus in civitate[2] agitur dici potestː nam sequentur paucos post menses eodem anno Dionysiis doctaeThesmophoriazusae et paucos post annosEcclesiazusae.Lysistrata est comoedia saepeobscena (in scholis olim non legebatur) eademqueutopica.Philologi quoque eam scrutantur obLaconicaedialecti transcriptionem in personarumSparta venientium sermonibus ab Aristophane elaboratam[3].Editio princeps huius fabulae anno1515 apud Philippum IuntamFlorentiae in lucem prodiit.
Lysistrata, feminaAtheniensis, vultBellum Peloponnesiacum terminare. Cum aliis feminis, et Atheniensibus et Lacedaemoniensibus, pactum facit ne ulla femina umquam cum marito concubitum faciat usque ad finem belli. Eodem tempore, feminaeAcropolin occupant et aerarium capiunt. Viri, libidine enervati, bellum statim finiunt et pacem faciunt.
Lysistrata anno 2007 doctaː Lysistrata inter Athenienses et Lacedaemonios legatos.
Prologusː Instigante Lysistrata mulieres tam Athenienses quam Peloponnesiacae coeunt et coniurationem faciunt ad pacem viris imponendam, quibus Veneris voluptatem tamdiu recusare decernunt quamdiu bello renuntiare noluerint. Non sine molestia comitibus consilium suum persuasit Lysistrata quia viris carere res horrendissima et misserrima eis videbatur. Prima tamen Laconica Lamito consensit et ceterae exemplum earum aegerrime secutae sunt. Iusiurando denique sese obstrinxerunt, immolato supra magnum poculumvini Thasii urceolo. Quod tamen ad viros compellendos fortasse non satis fuisset nisi insuper Lysistrata mulieres iam seniores inAcropolim adarcem occupandam et thesaurum bello necessarium secludendum immisisset. Lampito similem seditionem motura Spartam proficiscitur obsides relinquens puellamCorinthiam et alteram exBoeotia (quae civitates tum Lacedaemoniorum sociae erant). Quo facto Lysistrata et eius amicae in Acropolim ad opem ferendam currunt.
Parodosː intrat chorus senum ligni fasces ferentium quibus portas Acropolis incendere volunt nisi mulieres eas aperuissent. Altera ex parte intrat chorus mulierum urnas aquae plenas ferentes quibus post varia convicia et altercationes taedas extinguunt et senes lavant[5].
Agonː magistratus quidam ad remos emendos pecuniam ex aerario sumere vult. Non putat enim, quamvis a senibus de earum audacia praemonitus, posse fieri ut mulieres eum ab introitu prohibeant. At postquam sagittarios Lysistratam comprehendere iussit ceterae feminae numero validiores eos fugant. Tum arguere coepit bellum ad mulieres non pertinere. Lysistrata respondet diutius feminas tacuisse eo magis quo plures et maiores dolores quam viri ex bello perciperent. Nunc vero ipsi audirent dum feminae quid faciendum sit deliberant. Ita infecta re et rediturum cum maiore vi minitans magistratus abiit.
Parabasis vel secundus agonː duo chori senum et mulierum scaenam soli occupant. De vera parabasi tamen non agitur quoniam duo chori inter se conviciis et minis disceptationem de feminarum in civitate partibus peragunt. Cum aliorum facinorum tum et adfectataetyrannidis senes mulieres incusabant[6]. Interim tempus praeterisse videtur et actio post paucos dies repetitur.
Episodiaː iam Lysistrata de incepti successu anxia apparetː multae enim feminae Veneris et maritorum desiderio ad adversarios transfugere conantur. Speciosas fallacesque causas comice adlegant. Exempli graria ultima galeam deae Athenae sub tunica condidit atque praegnans esse simulabat domum redire sibi ut liceret. Quas omnes intra moenia Acropolis retrahit Lysistrata. Tunc vero membro virili erecto et Veneris cupidine animi turbatus accurrit Myrrinae maritus Cinesias qui Lysistratam suppliciter rogat ut uxorem sibi mittat. Quae consensit postquam Myrrinam quomodo cum marito ageret certiorem fecit. Quae variis dilationibus cupidinem Cinesiae fefellit et postquam diu eum excruciavit momento critico effugit. Senes chori miserum solantur, omnes mulieres pravas esse dicentes. Tum Sparta advenit praeco ubi eadem gessit Lampito quae Lysistrata Athenisː quocirca magistratus Atheniensis praeconem rogat an hastam sub tunica geratǃ Ambo legatos de pace quam celerrime eligendos esse arbitrantur rem intolerandam ut evaderent.
Stasimonː virum coryphaeus nihil tam insuperabilem esse quam feminam fatetur. Tum mulierum coryphaeus blanditiis eum flectere incipitː vestem induit et culicem ex eius oculo elicit. Quibus commotus cum feminis in gratiam redit et ambo semichori in unum coalescunt et triumphalem cantum ordiuntur spectatores ad pecuniam aut cibos accipiendos invitantes.
Exodosː Lysistrata formosissimam et nudam puellam, Reconciliationem, legatis utriusque civitatis mittit quae eos ad se ducat. Ita postquam praeteritas amborum iniurias reprehendit atque beneficia mutua commemoravit facile eis persuadet ut pacem componant. Fabula cum convivio et bacchicis saltationibus desinit. Ultimis versibus Laconice celebrantur Apollo, Dioscuri, Helena atque imprimis Athena. Sunt tamen qui verum finem perisse credant.
Berglerus, Stephanus et Dukerus, Carolus Andreas.Aristophanis Comoediae Undecim, Graece etLatine. Lugduni Batavorum: apud Samuelem et Ioannem Luchtmans, 1760.
Laurent André, Angélique Auvray et Line Mercier, "« Aux sources de la comédie » : un projet de mise en scène de Lysistrata", inL'Antiquité et la vie des arts, Presses universitaires de Franche-Comté, 2012ː 203-211
Looking at Lysistrata : eight essays and a new version of Aristophanes' provocative comedy (curante David Stuttard). Duckworth, 2010Recensio critica
Nicole Loraux,Les enfants d'Athéna : idées athéniennes sur la citoyenneté et la division des sexes, Lutetiae, Seuil, 1990Recensio criticaAltera recensio critica
