ReligioRomana mutabatur. Temporibus antiquioribus Romani etLares etpenates aliosque deos sive deas et numina necnon maiores suos colebant. Deinde multa mutuaverunt abEtruscis etGraecis, praecipue quae ad cultum mythologiam attinebant. Subditorum quoque populorum deos et deas moniti vel responsis oraculorum vel libris Sibyllinis Romam traduxerunt. Ergo et familia deorum brevi aucta est et dei ipsi Romanorum simillimi Graecis facti sunt.
Specimen religionis Romanorum erat timor quidam, quae nobis nonnumquam superstitiosus esse videatur, ne religionem neglegerent neve deos laederent. Quod mirandum non est, quia fundamentum religionis Romanorum non aliqui libri sacri erant, sed - quem putabant - traditus mos maiorum. Ita omnis calamitatis, omnis cladis causam repertam esse putabant, si illud quod aliquo sacrilegio laesum erat numen reppererant. Veterrima carmina ne illis quidem sacerdotibus, quibus diebus festis cantanda erant, ad intellegendum aperta erant.
Religio Iovialis est nomen cultús quem tam privatim quam publice Romani reddebant caelitibus et quae ab originibus colebatur a populo Romano Quiritum.
Haec Religio Iovialis vere Romana originem suam trahit a temporibus indoeuropaeis, et multas similitudines habet cum religioneVedica etInduica nunc semper in India culta.
Religio Iovialis ex auctoritate publica abolita est sub regno ImperatorischristianiTheodosii eiusque templa deleta sunt.
Multi religionem Iovialem nunc temporisPaganismum siveReligionem Paganam erronee vocant.
Religio Iovialis, cursu temporum, ita ut religio Induica, mutationes habuit quasi parallelas.
Dividi potest inter:
religionem Romanam archaïcam, quae comparari potest cum religione Vedica, et inter
religionem Romanam recentem, quae paulatim a saeculo secundo usque ad saeculum quartum ad quendam monotheismum cum hierarchia deorum vergebat, eadem ratione qua fit inHinduismo.
Eva Parisinou, J. B. Rives, "Religion" in Graham Shipley et al., edd.,The Cambridge Dictionary of Classical Civilization (Cantabrigiae: Cambridge University Press, 2006.ISBN 9780521483131) pp. 744-749
