Karrek wodhasek ewkalgh polimven, gwres dre vras a'n moon kalcit, furv agalciom karbonat, CaCO3.
Askorrys veu an kalciom karbonat gen organedhow byw e'n kensa le, gwres gen protistow lughwriansek bian pekar ha neb bakteria, kockolithofores hagalgi. Woja hedna, usys ew an karbonat gen enevales pekar ha dewgrogenogyon (bivalves) ha'n morgudynnow a wrakribow gwylar (coral reefs). Ma anjei ow terevel aga kregyn dhort gwrisow CaCO3. Woja hedna, ma radn nodho ow tos dhe dhowr mor 'vel teudhans. Karrygi kalgh a gomprehend remenansow organek ha karbonat kodhys.
BayaFlorida, an morlyn bas a-dhelergh enesow an 'Florida Keys', ew patron rag an studhyow a askorras kalgh war an estyllen vrastiryel. Heb mar, thera oll an ehednow neppeth dyffrans e'n termyn na, bes, avel ekosystem, haval ew.
En Baya Florida ma meur a ehen a blans bleujowa gelwys gwels an mor. Ewedh ma meur a dhowr lethek gwydn leun a galciom karbonat, furvyes gen Melobesia, algi bian rudh a drig war an gwels mor.
Kalgh ew a-dro dhe 10% a somm oll an dalghedh a garrygi godhasek.
Kalgh ew kalish lowr rag sevel orth tewedhans, bes dell ew usys medhel luck rag bos kervys gen seri men. Usys ew rag derevel hag y'n 19ves ha 20ves kansvledhen ev a deuth gerys-da rag derevyansow pekar hag eglosow, arhanttiow ha treven. Bettegens, maglaw trenk ow tewedha kalgh en lent.
Usys ew kalgh rag gul gweder ha lim. Usys ew ewedh rag gulhorn en chei hwytha, rag tedna anpuredhow dhort an moon horn.
Pan vo kalgh tewedhys, ev a furv sett a dirfurvow arbednek. Gelwys ew tirwedh pekar ha hemma avel tirwedh karst.
Y hweller an folenTirfurv karst.
Telleryow karrygi kalgh ollvysel
Tirwedh karst en Guilin,
ChinaKownans Cheddar en Gwlas an Hav
Malham Cove, Park Kenedhlek Nansow Konteth Evrek
Mengleudha kalgh rag derevel
Ma an erthygel ma usya anFurv Skrifys Savonek a-barth Kernowek diwedhes.