Ji bo ku li gorîstandard ûrêbazên Wîkîpediyayê were sererastkirin divê ev gotarwere paqijkirin. Ev problem hatiye nîşandan:Ev gotar ne ensîklopedîk e, teoriyên bê çavkanî ne. Teoriyên nû di Wîkîpediyayê de çênabin (bnr.Lêkolîna orîjînal nayê qebûlkirin) Eger hûn karibin, ji kerema xwe re vê gotarêsererast bikin.(adar 2024)
Dibe ku islûb û şêwaza ku di vê gotarê de tê emilandin neislûbeke ensîklopedîk be. Ji kerema xwe ne weke şirove an jî quncikê, weke nivîsareke ensîklopedîk a bêalî binivîse.(nîsan 2024)
Tu dikarî vê gotarêjigotara wekhev a fransizî bi riyawergerê berfireh bikî. Ji bo dîtina rêzikên wergerandinê pê li [nîşan bide] bike.
AmûrênMicrosoft Bing anGoogle Translate ji bo wergerê bi kêr tên, lê belê divê tu kontrol bikî gelo werger rast e yan na. Ji kerema xwe bêyî sererastkirinê wergerên van amûran li Wîkîpediya kurdî zêde nekin!
Gotarên neewle yan bêkalîte wernegerînin. Heke gengaz be, çavkaniyên gotara wîkiya din jî lê zêde bikin.
Pêwîst e kuji ber mafên telîfê di kurteya guhartinê deev nivîs ji Wîkîpediyaya din hatiye wergerandin were nivîsin. Mînakeke nivîsina kurteyê:Nivîsa vê guhartinê ji gotara Wîkîpediyaya fransizî [[:fr:Sumer]] hatiye wergerandin; ji bo dîroka gotarê binêre wê rûpelê.
Divê li beşaçavkaniyan a rûpelê şablona{{werger çavkanî|fr|Sumer|oldid=numeraya guhartina dawî}} zêde bikî.
Nexşeya bajarên Sumerê ûAkkad, liMezopotamyayêNexşeya Sumerê, dewleta sumeriyan di navbera rûbarên Firat û Dicleyê de (bi înglizî ye).Rolyefa sumerî ya key Ur-Nanshe yêLagaşê (2550-2500 b.z.) li şûnwarêTelloyê hatiye dîtin (aniha li muzeyaLouvreyaParîsê ye)Girê perestgeha sumerî yaNipurê (îroNafur, li başûrêÎraqê ye). Dibêjin ku cihê hemû xwedanên sumeriyan bû.
Cihê derketina sumeran nayê zanîn. Nêzîka 5000 sal berî zayînê li başûrê Mezopotamiyayê di nav çemênDicle ûFerat li başûrêIraqê îro de dîroka sumeriyan dest pê dike. Di vê herêmê de sumerî şaristaniyeke pir pêşketî ava kiribûn. Di hezarsala şeşemîn berî zayînê bajarên xwe damezrandin. Navên çend bajaranErîdu,Ur,Kurda,Nippur,Urûk ûLarsa bûn. Sala2370 bz, sumer hat dagirkirin ji aliyê miletên samî ve bi seroktiyaSargonê Mezin (akadî). Sala 2000 bz dewleta sumeriyan hat rûxandin bi destêAmoriyan (samî).
Sumerî çêkerên yekemîn tîpên nivîsandinê di dîroka mirovatiyê dene ku bi tîpên mîxî tên naskirin.Tîpên sumeriyan yên mîxî bingeha komunîkasiyonê (ragihandin) li seran seraRojhilata Navîn serdirêjye ya 2000 sal bûn.
Sumeri ji mîtolojiyê dubuhurina hizre olî. Ew di xwe de hizre olî bi pêşdixin. Di perestgehan de hizir bi pêşdikeve. Hizir dibe û bi pêşdikeve. Perestgehên wan ji ber ku wan zêde di avakirina wan de av bi kar anî ji dêla kevir, êdî ji ber êrîş û talankirinên li ser wan ta deme me ne mane. Navên perestgehên wan wekZiggurat tên binavkirin.
Felsefe hîmê wê di deme wan de tê avêtin. Wan hizre olê bi pêşxist û bi pargal kirin. Dagariyên olî û yên din yên di jiyanê de bi hizir anîna ser ziman. Bi hizir formulkirin wan bi pêşxist. Li ser wan formulkirinên xwe re hizre dadî û olî bi pêş xistin. Formulên xwe li ser kêvarbaran naqş ji kirin. Bi vê yekê re şaristaniya wa pêşket. Felsefe, ji xwe, di pêvajoyên pêşketina hizir de ya deme şaristaniyê ya. Bi vê yekê re mirov karê kifş bike û bêje ku ew xwediyê felsefeyeke pir mazinin. Deme şaristaniyê, demeke di hizre de deme felsefê ya. Di hizir de deme felsefê ji, deme şaristaniyê ya.
Deme ku bicih bûn zanibûn ku sênîkan û çomlekan çêkin. Li Mezopotamya xwere li ber Diclê û Firatê dewletên weke Urûk, Lagaş, Erîdu, Ur û Kîş hatina damazirandin. Teknolojiyeke pir pêşketi bi kar dianîn. Li cihê ku lê bi cih bûn, lê pergaleke avkirinê avakirin û rê bend û bendavên wê çêkirin. Cihên biav zuwakirin. Cotyari bi pêşxistin. Tekelek kifş kirin û di cotyariyê de ga û sawalên wilo bikar anîn. "Seksajimal"e ku xwe dipahand hijmarar 60 pergala wê kifşkirin. Ev pergala hijmartinê ku navê wê "sos" bû û navê birîme hijmara 60 bû kifşkirin û di hijmartina dem û mekanê de bikar anîn. Heyv 30 roj hijmartin. Sal 365 hijmartin. Şev û roj li 12an beş kirin. Sal bi 12 heyvan hijmartin. Heyv û roj, girtina wan hijmartin.
Sumeriyan hîmêmatematîkê ûgeomatriyê avêtin. Çar cîn dîtin. Aqarê cergê hijmartin. Rasteka çavî û hingavtin amede kirin. SumeriyanStêrnasî jî pêşxistin. Birc ji cara pêşî wan kifş kir û ta rojeme hatiya. Rojmêr kifşkirin û rast bikaranîn. Heyv 30 û sal ji 365 hijmartin. Seate rojê ji kifş kirin. Cara pêş rojmêre ku heyv salê wan dît û bikaranî .[çavkanî hewce ye]
Stêrnasî bi pêşxistin. Birc wan dîtin û bikaranîn. Ew bikaranîna bircan ta rojeme tê bikaranîn. Heyv 30 û sal 365 hijmartin. Seate rojê wan kifş kir. Cara pêşî wan rojmêre bi heyv û sal wan dît û bikar anî.
Awayê civakê ji bajar-dewletan pêk dihat û dore wan ji bi suran re dorpêçkirî bû. Li bajêr, li cihekî ku bilind parastgah dihata avakirin.V e yekê ji awayekî civaknasiya wan diafirand.
Di serî de awayê civaka wan Li ser hîmê dayiktiyê ava bû. Karê hevbeş bi wan re pir li pêş bû û pêşketî bû. Piştre hin bi hin komên çinî derketin. Koma Rahiban, komên serdest yên leşker û kolan derkete hole. Vê yekê di dewlete wan de hiyayerşyeke damizrand.Di 3000 û 2500 wan de ew komên çinî yên serdest weke rêveberan di demeke de bûne komên ku xwediyê hebûneke oldarî ji bûn û derketine hole. Key û rahip di dewletê de karê olî û rêzanî dimeşand. Hebûne xwûde di wê demê de hata bireserkirin û hebûne nemir hata têgihiştin.
Di dîrokê de cara pêşî dadiya nivîsî ji aliyê sumeriyan ve hata çêkirin. Bi vê xoslete xwe sumerî dibine dewlete pêşî ya dadê. Ji bo parastina desthiatdarî û serweriyê xalên dadê hatina kifşkirin. Keyê lagaşê Uruqagîna zagonên wî yên pêşî nivîsî xwe di sipartina "Sere û berdêlê". Li serPêşketine hizre dadê li Kurdistanê van pêşketinan dike hîmê xwe de.
Berhemên wan yên wêjeyî yên herî herî girîng DestanaGilgamêş ,Efsana Dahênin û Efsana tufanê ya. Sumeriyan ji welatê xwe re kENGîR û zimanê ku diaxiftin ji jê re digotin EMEGîR û ji xwe re ji SAG-GIGA digotin .[çavkanî hewce ye]
Bandora wê şaristaniyê li ser hemû aliyên jiyana rojavayêAsya yên olî, civakî, zanistî, çandî, kultûrî û cotyarî hebû. Li gor sumernasêSamuel Noah Kramer, "dîrok di Sumerê de dest pê dike.
^Kopîkirina arşîvê, jiorîjînalê di 22 kanûna paşîn 2013 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 25 çiriya pêşîn 2012{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)
