Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Here naverokê
WîkîpediyaEnsîklopediya azad
Lêgerîn

Selcûqî

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Selcûqî
  • Xanedan
  • welatê dîrokî Li ser Wîkîdaneyê biguhêre



Mertal
Dema avabûnê
  • Sedsala 10an Li ser Wîkîdaneyê biguhêre
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêreBelge

Selcûqî an jîselçûqî (bi tirkî:Selçuklular, bifarisî: سلجوقيان,selcûqiyan) xanedanekî dîrokî ye, ku ji eşîrênoxizî derketiye.

Dîrok

[biguhêre |çavkaniyê biguhêre]

Selcûqiyan navê xwe jiSelcûq Xan (dor 1000), yê ku jiOxuzan milaKinikan bû, disedsala 9an de li rojhelataGola Aral (îrojQezexistan,Ûzbêkistan) dijî bû, girtî bû. Selcûq Xan ji pê bavê xweDukak Xan mir re bû kargerê Oxûzan. Di985an de Selçûq Xan bi Xanêdana xwe ve derbaza olaÎslam bû.[1] Selcûq Xan cara pêşin di bin kargeranQaraxanan de bû. Çar lawênSelçûq Xan Mikaîl, Îsraîl, Mûsa û Yûnûs hê bûn.[2]

Di bin serdariya lawên Mîkaîl, Tûxrûl Beg (1038–1063) ûÇaxri (1038–1060) de, Selcûqî di1030an de jiXorasan derketin û di1040an deCenga Dandanakan deGaznawiyan bin xistin. Ji pêTûxrûl Beg û Çaxrî Beg re dewleta Selcûqiyan bû du paran.Tûxrûl Beg rojavaya Keyîtî jiÎsfehan de, Çaxrî Beg jî jiMerw de rojhilataKeyîtî karger kir.[3] Tûxrûl beg keyîtiya xwe li îran û îraqê fireh kir. Ji pê Bûyîdan hilwaşiyan re wî bandora xwe li serEbasîyan ra kir. Tûxrûl beg liBexda jiXelîfe unvana Siltan girt.[4]

Di bin kargeraAlp Arslan (1060–1072) de keyîtî yek bû û ji pê serfiraziya diCenga Malazgirt de di1071 hemberaBîzansê re dagir kirina Anatolya û Sûrî dest pê kir.[5] Di dema Alp Arslan de wanFatimî yên liMeke ûMedîne bin xistin ûxelîfetiya Ebasî li Bexdayê şun da saz kir. Di bin kargera Alp Arslan û paşwerê xweMelik Şah I (1072–1092) ûwezîrê xweyê farisNizam Elmulk (1065–1092) de keyitîye dema xweya herî baş dîtî bû. Di wê demê demedreseyên Nizam Elmulk hatin sazandin. Di wê demê deselcûqiyên Kerman liOman hat sazandin.

Ji pê wezîr Nizam Elmulk ji aliyaxaşxaşiyan hat kuştin û mirina Siltan Melik-Şah (1092) re di keyîtîye de li ser textê ceng der ketin. Vê cengê heta1118an dewam kir û keyîtî Xorasan ûîraq de bû du paran.[6]

Ji pêsedsala 11an li Anatoliyaselcûqiya Anatolya bi paytextaQonye (demekî, Iconum) hat sazkirin re, li Sûrî jî selcûqî bûn çend paran mirnişiyan. Ew mirnişiyên li Sûrî ji pê re ji aliyazengiyan disedsala 12'an de hat yekkirin û li şûnêeyûbiyan hat sazandin.[7]

Wextê tirkên Anatolyayê

[biguhêre |çavkaniyê biguhêre]

Li Xorasanê demasiltan Sancar (1118–1157) de, lawê Melik Şah bû, selcûqiyan demeke xwe ya dina baş dît.[8] Lê ji pê di1141an de liSemerqand hemberaKara Kitaiyan de bin ket re çend salan şunda keyîtî hilwaşî ye. Selcûqiyên li Anatolyayê ji pê binketîniyê di1243an hemberaÎlhanan re lawaz bûn û di1307an de hilwaşî. Paşê bi awayê began dabeş bû û li ser bermayiyên vê dewletêÎmperatoriya Osmaniyan ava bû.

Mijarên têkildar

[biguhêre |çavkaniyê biguhêre]

Çavkanî

[biguhêre |çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ Harris, Jonathan (2014). Byzantium and the Crusades. Bloomsbury Publishing. pp. 39–45.ISBN 9781780937366.
  2. ^ Rāvandī, Muḥammad (1385). Rāḥat al-ṣudūr va āyat al-surūr dar tārīkh-i āl-i saljūq. Tihrān: Intishārāt-i Asāṭīr.ISBN 9643313662.
  3. ^ Fleet, Kate (2009). The Cambridge History of Turkey: Byzantium to Turkey, 1071–1453: Volume 1 (PDF). Cambridge University Press. p. 1."The defeat in August 1071 of the Byzantine emperor Romanos Diogenes by the Turkomans at the battle of Malazgirt (Manzikert) is taken as a turning point in the history of Anatolia and the Byzantine Empire.
  4. ^ Tetley, G.E (2009). Hillenbrand, Carole (ed.). The Ghaznavid and Seljuk Turks: Poetry as a Source for Iranian History. London and New York: Routledge. pp. 1–16.ISBN 978-0-415-43119-4
  5. ^ Sümer, Faruk (2009). "SELÇUKLULAR" (PDF). TDV Encyclopedia of Islam, Vol. 36 (Sakal – Sevm) (bi tirkî). Istanbul: Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies. pp. 365–371.ISBN 978-975-389-566-8.
  6. ^ Özaydın, Abdülkerim (2009). "AHMED SENCER" (PDF). TDV Encyclopedia of Islam, Vol. 36 (Sakal – Sevm) (bi tirkî û inglîzî). Istanbul: Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies. pp. 507–511.ISBN 978-975-389-566-8.
  7. ^ Wink, Andre, Al Hind: the Making of the Indo-Islamic World Brill Academic Publishers, 1996,ISBN 90-04-09249-8 p. 9
  8. ^ Dietrich, Richard (2018). "The Names of Seljuk's Sons as Evidence for the Pre-Islamic Religion of the Seljuks". Turkish Historical Review. 9 (1): 54–70. doi:10.1163/18775462-00901002.
Navneteweyî
Neteweyî
Însan
Yên din
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Selcûqî&oldid=1694082" hatiye standin.
Kategorî:
Kategoriyên veşartî:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp