Meksîk (bi spanî :México ,bilêvkirin: [ˈme.xi.ko] (Guhdar bike ) , bi fermîDewletên Yekbûyî yên Meksîkê (bi spanî :Estados Unidos Mexicanos ,guhdar bike ⓘ komara federal aAmerîkaya Bakur anAmerîkaya Navîn e. Sînorên Meksîkê ji aliyê bakur veDewletên Yekbûyî yên Amerîkayê ; li başûr û rojava ji aliyêOkyanûsa Pasîfîk ; li başûr ji aliyêGuatemala ,Belîze ûDeryaya Karîbê ; û ji aliyê rojhilatKendava Meksîk re cîran in. Roşana nêzî du milyon çargoşe kîlometre (li ser 760.000 sq mi),[ 8] 13ê mezintirîn neteweya serbixwe di cîhanê de ye. Bi gelê texmînkirin yên li ser 120 milyon, ev yazdehmîn welatê gelê herî tîrbûnê û welatê spanî-dipeyivî dinyayê de ye, di dema girtinê ya duyemîn welatê herî tîrbûnê de liAmerîkaya Latîn e. Meksîk pêkanîna federasyonê ya ji 31 dewletan û navçeyên federal e, ku bi paytexta xwe ye û nifûsa bajarê herî mezin e.[ 9] Guadalajara ,Monterrey ,Puebla ,Toluca ,Tijuana ûLeón in.[ 10] [ 11]
Berî Kolombiyayî ya Meksîkî ji gelek şaristaniyên pêşketî wekMezoamerîkan , wekOlmec ,Toltec ,Teotihuacan ,Zapotec ,Maya ûAztec berî têkiliya yekem bi Ewropiyan malê bû.[ 12] Împaratoriya Spanî ve bi ser ketin û herêmê ji bingeha xwe ya li Meksîkî-Tenochtitlan, ku wekîCîgirkeyitiya Spanyaya Nû bi rêve kirin hatiye dagirkirin. Sê sedsalan paşan, ku piştî naskirina ev xaka Meksîkê ya di sala 1821an de, piştî koloniyaŞerê Serxwebûna Meksîkê bû. Dema koza serxwebûnê ji aliyê aboriya nearamî û gelek guhertinên siyasî yên naskirî bû, veguhestin.Şerê Meksîkî-Amerîkî (1846-48) ya li herêmî yên sînor ên bakurê berfireh kirin, yek ji sisyan ji erdê xwe, ji bo Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê vekişî bû.[ 13] [ 14] [ 15] Şerê Pastry ,Şerê Franko-Meksîkî , yek şerê navxweyî, du împaratorî û dîktatoriya malê ya sedsala 19an de qewimiye.[ 16] Şoreşa Meksîkê ya di sala 1910an de, ku bi pêşketinaMakezagona 1917an de û derketina holê yasîstema siyasî ya niha li sertaca welat xistin.[ 17] [ 18]
Meksîk ji pazdehmîn afirandinaTBH nomînal e û yazdehmîn afirandina ji aliyêparîteya hêza kirînê ye. Aboriya binkategorî bi tundî ji bo hevalbendên xwePeymana Bazirganiya Azad a Amerîkaya Bakur (NAFTA), bi taybetî li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê ve girêdayî ye. Meksîk cara yekem endamêAmerîkaya Latîn ya tev di sala 1994an deRêxistina Aborî ya Hevkarî û Pêşxistinê (OECD) ye.[ 19] Banka Cîhanê û welatekî nû ji pîşesaziya ji aliyê çend analîstên nepenî bû. Ji aliyê sala 2050an de, Meksîk dikarin bibin pêncemîn an heftemîn aborî ya cîhanê.[ 20] Malperên Mîrateyên Cîhanê yên UNESCO ye. Di sala 2015an de, ew 9emîn welatê herî serdana di dinyayê de bi 32.1 milyon kesên nûhatî wek navnetewî bû. Meksîk endamêNeteweyên Yekbûyî ,Rêxistina Bazirganiya Cîhanê , diG8+5 , diG20 ,[ 21] Hevparkirina Tewafiqî û bi awayekî çavdêrên ji sala 2014an deRêxistina Navneteweyî ya Frankofonîayê bûye hatiye dîtin.[ 22]
Meksîk ji 31 dewletên federal û ji herêmek taybet a federal pêk tê :
^ "Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas" . Inali.gob.mx. Roja gihiştinê 18 tîrmeh 2014 .^ "Political Constitution of the United Mexican States, title 2, article 40" (PDF) . MX Q: SCJN. Jiorîjînalê (PDF) di 11 gulan 2011 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê14 tebax 2010 .^ Rafaela Castro (2000).Chicano Folklore: A Guide to the Folktales, Traditions, Rituals and Religious Practices of Mexican Americans ISBN 978-0-19-514639-4 ^ "Principales resultados de la Encuesta Intercensal 2015 Estados Unidos Mexicanos" (PDF) .INEGI . rr. 1, 77. Jiorîjînalê (PDF) di 10 kanûna pêşîn 2015 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 9 kanûna pêşîn 2015 .^ "Mexico" . International Monetary Fund. Roja gihiştinê 25 nîsan 2015 .^ "Gini Index" .World Bank . Roja gihiştinê 9 çiriya paşîn 2016 .^ "Table 2: Trends in the Human Development Index, 1990–2014" (PDF) . United Nations Development Programme. Jiorîjînalê di 22 adar 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 14 kanûna pêşîn 2015 .^ "Censo de Población y Vivienda 2020" .www.inegi.org.mx . Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "Mexico | History, Map, Flag, Population, & Facts | Britannica" .www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "Metropolitan Areas (Mexico): Metropolitan Areas - Population Statistics, Charts and Map" .www.citypopulation.de . Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ study.com https://study.com/learn/lesson/mexican-ethnic-groups-racial-demographics.html . Roja gihiştinê7 adar 2023 .{{cite web }}:|title= kêm an vala ye (alîkarî )^ "Mexico - History | Britannica" .www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "Mexican-American War" .public1.nhhcaws.local (bi îngilîziya amerîkî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .[girêdan daimî miriye ^ "The Mexican American War | American Experience | PBS" .www.pbs.org (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "The Mexican-American war in a nutshell - National Constitution Center" .National Constitution Center – constitutioncenter.org (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "Mexican-American War | Significance, Battles, Results, Timeline, & Facts | Britannica" .www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "Mexico - The Mexican Revolution and its aftermath, 1910–40 | Britannica" .www.britannica.com (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ Branch, H. N.; Rowe, L. S. (1917)."The Mexican Constitution of 1917 Compared with The Constitution of 1857" .The Annals of the American Academy of Political and Social Science .71 : i–116.ISSN 0002-7162 . ^ "What Was the Mexican Peso Crisis? Causes, Recovery, and History" .Investopedia (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .^ "Population Pyramids of the World from 1950 to 2100" .PopulationPyramid.net (bi îngilîzî). Roja gihiştinê7 adar 2023 .[girêdan daimî miriye ^ Sustainability (IDOS), German Institute of Development and."The G20 summit in Mexico: nothing but declarations of intent?" .www.idos-research.de (bi almanî). Roja gihiştinê7 adar 2023 . ^ Group, Oxford Business (6 hezîran 2014).The Report: Mexico 2014 ISBN 978-1-910068-06-9 {{cite book }}:|pêşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî )
Navneteweyî Neteweyî Cografî Akademîk Hunermend Însan Yên din
.svg)
