Meşhed (bi farisî:مشهد) duyemîn bajarê herî qelebalix êÎranê ye ku li bakurê rojhilatê welêt e û bi qasî 900 kîlometreyan dûrîTehranê ye.[1] Meşhed bajarê herî mezin û paytextaXorasana Rezewî ye.[2] Nifûsa bajêr nêzîkî 3.400.000 kes e (serjimariya 2016) ku deverên Meşhed Teman ûTorqebe jî vedigire.[3]
Bajar di dirêjahiya dîroka xwe de ji hêla komên etnîkî yên cûda ve hate birêvebirin. Meşhed berê gundekî biçûk bû ku di sedsala 9an de bi navêSanabad dihate naskirin û ku ligel Tûs û gundên din li serRiya Hevrîşimê bû ku wan ji rojhilat ve bi Mervê ve girêdide. Meşhed dê di dawiyê de ji hemû gundên derdora xwe mezintir bibe. Navê xwe yê niha ku tê wateya "cihê şehadetê" li ser perestgeha Îmam Riza, ku Îmamê heştemîn êşiî, Elî al-Rida, lê hatiye veşartin, wergirtiye. Xelîfeyê EbasîHarûn Reşîd jî di heman perestgehê de hatiye veşartin. Perestgeh cihekî girîng ê hecê ye ku her sal ji hêla 25 mîlyonan ve tê ziyaret kirin ku pir caran wekî "paqijtirîn bajarê Îranê" tê binav kirin.[4]
Meşhed paşê jî biFirdewsî, helbestvanê faris û nivîskarêŞahnameyê ku li gundê Tûsê ji dayik bûye (li Meşhedê gelek sazî bi navê wî hatine dinê) ve girêdayî ye. Meşhed di serdemamongolan de dewlemendiyek berbiçav bû û mezinbûna xwe domand. Di navbera 1736 û 1796an de Meşhed bû paytextaxanedana efşaran ku ji hêlaNadir Şah ve hatî damezrandin, ku gora wî li bajêr e, hate rêvebirin. Diserdema nû de Meşhed berferehtir bû û bû bajarê hinek ji navdartirîn wêjevan û hunermendên Îranê yên nûjen, wek helbestvan Mehdî Axavan-Sales û stranbêj û bestekarê kevneşopî yê Îranî Mihemed Riza Şacariyan. Di 30ê cotmeh a 2009an de (salvegera şehîdbûna Îmam Riza) serokê wê demê yê ÎranêMehmûd Ehmedînejad Meşhedê wekê "paytexta giyanî ya Îranê" ragihandibû.[5][6]
