Hewramî
Welatên lê tê axaftin	Îran  Îraq
Herêm	Kurdistan
Axiverên zimanê zikmakî	500.000
Malbata zimanî	Zimanên hind û ewropî Zimanên hind û îranî Zimanên îranî Zimanên îranî yên rojava Zimanên îranî yên bakur-rojava Kurdî Zaza-Goranî Goranî Hewramî
Awayên kevn
Kodên zimanî
ISO 639-3	hac
Nexşeya zaravayên kurdî

Hewramî yek ji zaravayê Kurdiya Goranî ye.^[1] Kesên hewramî ji zarê xwe re dibêjin:oramî,maçû an jîmaço. Navê axiftvanên vî zimanîhewraman e.

Hewramî ji zaravayek goranî ye û ji sedsala 16. heta 21. an li Kurdistana Bakur û Rojhilat wek zimanek wêjeyî tê ber çavan. Li gor Muhemmed Emîn Hewramanî: Kurdiya Hewramanî zimanek berê ye (di sala koçî 132) û ne tenê dema Begê Erdelanê Baban, diçe demên berê û zimanê ol û wêjeyî ye. Hinek berhemên li ser Kurdiya Hewramanên nîşan didin û digihîjin demên 880 sal berê.

Herwiha, Hewramî zaraveyekî zimanêkurdî ye, li navendî Kurdistanê bi pirî ji êlen kurdên yarsan, ên ku ji zimanê xwe remaçû dibêjin, tê axavtin. Lê belê liBahdînan jî êlenŞebek, Bacilan ûSarlî hewramî diaxivin. Hewramî lêkçûnekî zaf ligelzazakî ûzaravêyen goranî heye.Pêtir ji % 30 yên wişeyên hewramî ligelzimanê avestayî yekin û bizazakî,lekî ûbacalanî ve, li gorî zimannasên kurdMalmîsanij ûM. Izady tipekî, bi navepehlevenkî di nav zimane kurdî de pêk tîne.

Zaravê hewramî demekî, li navendî Kurdistanê zimanê fermî bû, hetanî serê 1900 li herêma MîrenErdelanê zimanê fermî bû, paşê şûna xwe da soranî. Îro kese ku hewramî diaxivin qasî 300.000 - 500.000 merivan ketine.

Destnivîsara ya helbestan goranî liBritish Library,Or. 6444 (1197–8 PH/1782–4 PZ)

Or. 6444,folio 11recto

Or. 6444,folio 55recto

• Hewramî-textî: li RojhilataKurdistanê devdorePawekurde-hewramî pê diaxivin.
• Hewramî-luhonî: liBaşurê Kurdistanê, ji ber kêm kesan tê axavtin.
• Şayxanî: li çend gundênHelebçeyê tê axaftin.
• Kendûlî: bakurêKirmaşanê li navçêyaKendûlê tê axavtin.
• Bacalanî: ev devoka êlaBacalan e, ji ber gelek kesan de, zaravê ku serbixwe hatiye naskirin. Gelekî nêzîkîŞebekî ûKendûlî ye, hinek zimannas ji wan her sê zaravan regoraniya eslî dibêjin.
• Şebekî: liBehdînan ji ber êlaŞebek tê axavtin.
• Kakêyî: axivê wî zarêkurde-Kakêyî, li deştaGermiyan in.

Hata serê 1900î de, 38 pirtûk bi zimanê kurdî hatibun nivîsandin, ji wan 18 hev bi zaravayê hewramî bûn, 10 hev bi soranî û 10 hev jî kurmancî. Lê belê ji wî virda hewramî rolla xwe ya zimanê edebî wenda kir û kem pirtûk bi zaravêye hewramî hatin nivîsandin.

• Şebekî
• Bacelanî
• Kendûlî
• Sarlî
• Hewramiya textî
• Hewramiya lûhonî
• Şayxanî
• Goraniya eslî

• Şîrîn u Xusrew (874 rûpel), jiXanayê Qubadî (1700-1759). Weşandin 1975Bexda.
• Diwan (789 rûpel), di sedsala 19an de ji helbestvanFeqe Qadirî Hemewend.
• Şahnameya kurdî
• Qur´an bi hewramî, di sedsala 19an de ji berNûr Elî Îlahî (Nuri Eli Shah) hatîye nivîsandin.

• Blau, Joyce:Gurani et Zaza. in R. Schmitt (ed.)Compendium Linguarum Iranicarum. Reichert Verlag, Wiesbaden 1989.ISBN 3-88226-413-6.
• Karl Hadank:Mundarten der Guran. Berlin 1930.
• Mihemed Emîn Zekî: Kurtedîroka kurd û Kurdistanê (450 rûpel; w: Dr. M. S. Cuma)
• Mehemed Emîn Hewramanî; Zarî Zimanî Kurdî Le Terazûyî Berawird da

• Şîrîn u Xusrew (874 rûpel), jiXanay Qûbadi (1700-1759). Weşandin 1975Bexda.
• Diwan (789 rûpel), di sedsala 19an de ji helbestvanFeqe Qadiri Hemewend.
• Qur'an bi hewramî, di sedsala 19an de ji berHaci Nuri Eli Ilahi (Nuri Eli Shah) hatîye nivîsandin.

• Ferhenga Avesta-Îngilîzî
• Hawraman.se^{Girêdana arşîvê 2007-05-22 li serWayback Machine}
• Farzin Hawramî^{Girêdana arşîvê 2008-10-12 li serWayback Machine}
• Hereş Hawramî^{Girêdana arşîvê 2007-05-08 li serWayback Machine}

• Hewramî

• Webarchive template wayback links
• Hemû şitil
• Şitil
• Pages using ISBN magic links