IX ёмюрге дери славян тиллени джазмалары болгъанды деген билги джокъду.863 джылгъа джууукъда Солундан (Салоникле)Константин (Кирилл) Философ бла Мефодий къарнашла византий императорМихаил III буйругъу бла славян тилге джазманы къурагъандыла. Къарнашланы кюрешгенлери бла бу харифлик къыбыла славян джерледе бек джайылгъандыла, ол джайылыу Римни рахатсыз этгенлей тургъанды, алай бла885 джылРим папа кириллицаны клисада джасакъ этгенди.
Болгармиядасыйылы патчах Борис 860 джыл христианлыкъны алгъанды. Андан башлаб Болгария славян джазманы джайылыууну аралыгъы болуб башлайды. Былайда биринчи китаб школ ачылады —Преслав китаб школ — анда дин китабланы кирил-мефодий оригиналлары джангыдан джазылгъандыла (Инджил,Забур (псалтырь),Абыстол, дууала), грек тилден джангы кёчюрюуле этиледи, бурурнгу славян тилде джангы чыгъармала чыгъадыла («О письменехъ Чрьноризца Храбра»). Славян джазманы эм бек джайылгъан, «джашнагъан» заманына, Болгариядапатчах Уллу Симеонну (893—927 дждж.) эмда аны джашыБорис патчахны башда заманлары саналады. Кечирек эски-славян тилСербиягъа джайылады, X ёмюрню ахырындаКиев Бийликде дин тил болады. Эски-славян тил кюнчыгъыш славянланы къраллыкъларында дин тил болгъаны себебли, буруннгу орус тил джанындан кириу этиледи. Бу эски-славян тил кюнчыгъыш славян тилле бла къатышыб, бир тюрлю халгъа келеди.
Аллында кириллица блакюнчгыъыш славянла,къыбыла славянланы бир къаууму эмдарумынлыла хайырланнгандыла («румын кириллица»); заман бла аланы алфавитлери кеслерича тюрлене, айры халгъа келгендиле, алай а харифлени джазылыуу эмда орфографияны принциплери ушаш къалгъандыла (босанчица атлы кюнбатыш серб кириллица вариантны тышында) .
Биринчи кирилл алфавитни къурамы белгили тюлдю; «классика» эски-славян кириллица 43 харифден къуралады, алай а анда кечирек къуралгъан харифледа бардыла (ы, оу, йотланнганла). Кириллица саулайы благрек алфавитни къошады кесине, алай а бир-бир грек харифле (кси, пси, фита, ижица) аллында болгъан орунларында тюлдюле, ахырына салыннгандыла. Грек алфавитде болмагъан кирилл харифлени бир къаууму джазылгъанлары бла глаголицаны харифлерине ушайдыла.Ц блаШ ол заманны башха алфавитни харифлерине ушайдыла (арамей джазма,эфиоп джазма,копт джазма,чууут джазма,брахми) къайсы алфавитден келгенин белгилеген бек къыйынды.Б шекили блаВ харифге ушайды,ЩШ харифге.Диграфланы къурауну принциплери (ЪI харифден Ы, ОУ, йотланнганла) глаголица харифлени ызындан келеди.
Санланы джазыуда кириллицаны харифлери грек системадача хайырланады. Бек эски болуб, классика грек алфавитге огъунакъ кирмгене —сампи истигма харифлени орнуна Ц (900) бла S (6) хайырланнгандыла; кечирек 90 белгилегенкоппа да Ч хариф бла ауушдурулгъанды. Грек алфавитде болмагъан бир-бир харифле (сёз ючюн, Б, Ж), сан магъананы джюрютмегендиле.
Кириллицадагъы харифлени не энчи атлары болгъанды, неда грек алфавитден келген атланы джюрютгендиле (кси, пси); талай атны этимологиясы алкъын толу ачыкъланыб бошамагъанды. Кириллицаны баш белгилерини списогу: