| Шараймақтар | |
| чаар-аймактар, аймақтар | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
1,6 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Шараймақтар (чаар-аймак,аймақтар) —Ауғанстанның солтүстік-батысында жәнеИранның солтүстік-шығысындағы халықтар тобы (джемшидтер, фирузкухтар, таймандар, теймурлар).[1][2][3][4]Жалпы саны шамамен 1,6 млн. адам.[5]Ауғанстанның ресми билігі шараймақтардытәжік деп жазады. Дегенмен, ғылым тұрғысынан алғанда, олар әртүрлі этникалық топтар. Бұл мәдени және тұрмыстық деңгейде де, сыртқы көріністе де анық байқалады.
Шараймақтарэтнонимі иран тіліндегі чар (чахар) – «төрт» және түркі-моңғол аймақтары – «ру, халық» дегенді ұғындырады: «төрт халық» - жемшидтер, фирузкухтар, таймендер және теймурилер жатады. Сонымен қатар зури (сури), таири, хазарей-калаий-нау субэтникалық топтары бар.Шараймақтар жергілікті тәжік халқының түркі-моңғол тайпаларымен араласуы нәтижесінде пайда болды. ХІХ ғасырдың соңына дейін олар негізінен көшпелі өмір салтын ұстанды, рулық бөлінуді сақтап қалды.[6]
Шараймақтар парсы –дари тілінде сөйлейді. Бұл тілді аталған елдердің иран тілдес халықтары бұрыннан қолданып келеді.[7]
Дінге сенушілер негізіненсүнниттік мұсылмандар, Ирандашииттер.[8]
Дәстүрлі кәсіптері суармалыегіншілік (бидай, арпа, майлы зығыр) жәнемал шаруашылығы (негізінен қой шаруашылығы). Тұрмыстық қолөнер дамыған, қой, түйе, ешкі жүнінен иіреді, киізден төсеніш жасайды, былғарыдан, теріден бұйымдар тігеді (шапан, көрпе т.б.).[9]
Отбасылық және қоғамдық өмірдепатриархалдық рулық дәстүрлер күшті дамыған. Қонақ күту әдет-ғұрыптары сақталған.
Шараймақтардың тұрғын үйлері шаруашылық қызмет түріне, қоныстану аймағына және жыл мезгіліне байланысты әртүрлі. Шараймақтардың көпшілігі жазда үйшіктерде немесе шатырларда тұрады. Сонымен қатар олар тастан немесе шикі кірпіштен әр түрлі қысқы үйлер салады. Олардың үйлерінің төбесі жиі тегіс және жиі бір-бірімен байланысты болып келеді.[10]
Дәстүрлі киімдері - жейде (пиран), кең балақты шалбар (туммун), жеңі жоқ қысқа жилет (воскат), жеңі бар ерлержамышы. Бас киімдері ерлерге арналған тақия (салла) немесе әйелдерге арналған орамал. Әйелдер көптеген зергерлік бұйымдарды, соның ішінде мұрындарына сырғаларды тағады.[11]
Дәстүрлі тағамдары – бидай немесе арпа наны,сүт өнімдері (қышқыл сүт, сүзбе, кептірілген ірімшік, май), ұннан жасалған бұқтырылған тағамдар, кеспе, үгітілген ірімшіктегі тұшпара.[12]
Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар:Чараймактар
