Таксиарх (гр. ταξίαρχος — ер. жынысы; ταξιάρχη — әйел жынысы) —грек тілінде «бригадир» деген мағынаны білдіреді. Бұл ұғым τάξις («тәртіп», «рет») сөзінен шыққан, әскери мағынада — «реттелген сап» дегенді білдіреді. Бұл сөзтаксономия сияқты ғылыми ұғымдармен туыстас.
Кейін бұл атақ таксиархия (бригада) деген сөздің шығуына негіз болды.
Грек Православие Шіркеуінде бұл атауМихаил менЖәбірейілперіштелеріне де қолданылады — оларкөктегі әскерлердің басшылары ретінде танылған.Грекияда осы періштелердің құрметіне аталған бірнеше елдімекендер бар.
Ежелгі Грекияда бұл атақ немесе шен бірнеше, бірақ барлығында емес,қала-мемлекеттердің (полистердің) әскерлерінде бірқатар офицерлерге берілген. Ерекше жағдай ретіндеСпартаны атауға болады — ол бұл жүйеге кірмеген.
Классикалық Афинада он таксиарх болған — әрқайсысы қаланың бір тайпасына (фила) жетекшілік еткен және олар өздерінің тиістістратегіне бағынышты болған.
Грекияның әртүрлі қала-мемлекеттері таксиарх шенін қолданған. Афиныда таксиархтар алқасыпарсылармен соғыстар кезінде құрылған;Клисфен енгізген он тайпаның әрқайсысының өз таксиархы болған және оларстратегке бағынышты болған. Афиналық таксиархтар он ауыр қаруланған жауынгерлер сапын (гоплиттерді) басқарған және стратегтер менгиппархтармен бірге Афина әскерінің Бас штабына кірген.
Кейін бұл атақМакедон әскері тарапынан да қабылданды — македон найзасы (сарисса) қаруымен жабдықталған ауыр жаяу әскер —пезеттерилердің қолбасшысын атау үшін қолданылған.
Бұл ұғым алғаш ретВизантияәскерінде 6-ғасырдың соңында императорМаврикийдің "Стратегиконында" қолданыла бастаған. Ол кезде бұл атақ элиталы "Оптима́ттар" атты жалдамалы жасақтың қолбасшысына ғана тән болған.[1]
10-ғасырда бұл ұғым қайта жанданып, жаңа үлгідегі жаяу әскер бригадасының (таксиархия) қолбасшысын білдірген. Мұндай бригада құрамына: 500 ауыр қаруланған жаяу әскер, 300 садақшы, 200 жеңіл жаяу әскер кірген.
Сандық құрамы бойынша бұл жасақтар хилиархия (мыңдық) деп те аталған, ал олардың қолбасшысы —хилиарх. Сонымен қатар, олардрунгарий басқаратын тақтық (фема) әскери бөлім —друнгосқа да теңестірілген.[1][2]
11-ғасырда тақтық әскерлер құлдыраған соң, таксиарх шені маңыз жағынан өсіп,турма шенінен асып түсіп, оны алмастырды. Сөйтіп,Комниндер дәуіріндегі әскерде таксиархия — тұрақты түрде ең ірі жаяу әскер құрылымы болды.
ҚазіргіГрекия Қарулы Күштерінде Таксиарх (қысқаша: Ταξχος) шенібригада генералына тең жәнеНАТО-ның OF-6 кодына сәйкес келеді.[3]
Бұл шен Грекия әскеріне алғаш рет 1946 жылғы 5 маусымда король жарлығымен енгізілді,[4] ал сол жылдың ішінде шені бейнелейтін айырым белгілері де бекітілді.[5]
Таксиарх шені Синтагматархис (полковник) шенінен жоғары және деИпостратигос (генерал-майор) шенінен төмен.
Айырым белгілері мыналардан тұрады: жанған граната (бұрынғымонархия дәуіріндегі тәжі орнына), айқасқан қылыш пен жез таяқша бейнесі, алты шұғылалы жұлдыз.
Таксиарх әдетте бригада командирі ретінде немеседивизия командирінің орынбасары ретінде қызмет етеді.
Грекия Әскери-әуе күштерінде, ондабритандық үлгідегі шен жүйесі қолданылады,авиация коммодоры шені Taxiarchos tis Aeroporias («Әуе күштерінің таксиархы») немесе қысқаша Таксиарх деп аталады.[6] Бұл шен сондай-ақГрекия полициясында (бұрынырақта —Грек жандармериясында) жәнеКипр Ұлттық гвардиясында да қолданылады.
