Джимми Донал Уэйлс (ағылш.Jimmy Donal Wales, сол сияқтыДжимбо (ағылш.Jimbo) ретінде танымал;АҚШ,Алабама,Хантсвилл,1966 жылдың 7 тамызында туған.) — американдық ғаламторшы-кәсіпкер,уики концепциясының идеологы,Уикипедия негізін қалаушы,Уикимедия Қорының төрағасы(2003-2006). Бүгінгі күнде (2011 жаз айлары) Уикимедия Қорының құрметті төрағасы,Wikia,Inc. компанияларының директоры.
Өзінің сұхбаттарының бірінде Уэйлс, анасының айтуы бойынша, 1966 жылдың 7 тамызында дүниеге келген екен, алайда ресми туылу мерзімі 8 тамыз болып жарияланды.[1] Джимми Уэйлс (әкесі) азық-түлік дүкенінде менеджер болып жұмыс жасады. Оның анасы Дорис пен әжесі ЭрмаМария Монтессоридің әдісі негізіндегі оқыту жүйесін қолданатынHouse of Learning (оқу үйі) кішкене жеке меншік мектепке иелік етті. Бұл әдістің негізі - оқушылар оқу түрін, уақытын және мазмұнын түбегейлі жағдайда өздері анықтайтындығында жатыр. Джимми Уэйлске бәрінен бұрын энциклопедияны оқу ұнайтын.
House of Learning мектебінен кейін УэйлсRandolph School (Рандольф мектебі) білім ошағына, кейінОбурн университетіне түсті. Кейін олАлабама Университетінде оқыған болатын. Университетті тәмамдағаннан кейін, Уэйлсқаржы саласындағы философия докторы ғылыми дәрежесіне ізденуші ретінде диссертация жазуға шешім қабылдады. Осыған орай Алабама және Индиана университеттеріндегі курстарға түсіп, екеуінде де сабақ бере бастады. Бірақ диссертацияны жазбады.
1994 жылы Уэйлс Чикагоға көшіп барды, онда2000 жылға дейін құнды қағаздарды саудалады және жеткілікті дәрежедегі үлкен табысқа қол жеткізе отырып, Chicago Options Associates компаниясында қызмет етті.
1996 жылы Уэйлс Тим Шеллмен бірігіп, «ерлерге арналған» Bomis.com.іздеу жүйесін қалыптастырумен айналысатынBomis компаниясының негізін қалады. Кейін Уэйлскеpremium.bomis.com. порнографиялық контентіндегі ақылы қор елеулі қаражатқа иелік еткізді.
Джимми УэйлсБрюссельде FOSDEM 2005 конференциясында сөз алудаJimmy Wales 2014 onCeBIT Global Conferences,Wikipedia Zero
2000 жылдың наурыз айында «Нупедия» еркінэнциклопедиясын жасады және басты редактор қызметіне философ-ғалымЛарри Сэнгеромді жалдады. Энциклопедия автор-мамандармен келісімді негізде құрылды, энциклопедия мақалалары сараптама бағаларынан өткізілді. Нупедияның негізгі ойы ақысыз ғаламтор-энциклопедиясының бос тұрған орнын толтыру болатын.
2011 жылдың 15 маусымда ашық дәріспен Россияға келді. Дәл 20-00 уақыттаПушкин кинотеатрында оның дәрісі басталды және бір сағаттар уақытына жалғасты. Қалған сағаттарда тыңдармандар оған сұрауларын қойды. Келесі 16 маусым күні УэйлсМИРЭА ұстаздары мен студенттері алдында сөз алды.[2].
2011 жылы немістің «Квадрига» саяси сыйақы беру қазылығы құрамынанВладимир Путинге марапат беруге ұйғарылған шешім үшін шығады. Бұл марапатты Россияның үкімет басшысына берілмеуінің бірден-бір себебі болды. Россияның Президенті Медведев бұл жағдайды ұйымдастыру комитетінің мүшелерінің «қорқақтығы мен ретсіздіктің» туындауы деп есептеп, осы оқиғадан кейін «халықаралық қоғам үшін марапаттау біткенін» мәлімдеді.[3]
Нупедиядағы контент көлемі өте ақырын көбейді,2001 жылдың15 қаңтарында Уэйлс пенСэнгерУикипедияны құрды. Сайт бастапқы кезде нупедия материалдарын алдын ала құрастыруға арналған болатын, біраздан соң Уикипедияның қарқынды дамуы оның басты жобасына айналды. Уикипедияны жасау ісімен әр алуан кезеңдерде Сэнгер айналысты, Уэйлс көп жағдайда қаржы мәселелерін шешіп отырды. Заң жүзінде Сэнгерді Уэйлс жұмысқа қабылдағандықтан, ол өзін Уикипедияның негізін бірден-бір қалаушысы деп санайды.[4].Көп кешікпей Ларри Сенгер жобаны тастап, Уэйлсті бетке ұстаулы зиялы қауым мен барлық элитаны (ағылшын «decidedly anti-elitist») жек көретін адам ретінде көрсетіп, сынға ала сес көрсетті. Сэнгердің жұмыстан кету туралы өтініші осы уақытқа дейінағылшын Уикипедиясындағы өзініңқатысушы бөлімінде бар.
2003 жылдың орта кезеңінде Джимми УэйлсФлорида штатыныңТамптағы штаб-пәтерінде бейкоммерциялық ұйым болып табылатынУикимедиа Қорын құрды. Қор Уикипедиа мен оның ағайындас жобаларын қолдау керек болатын. Сол уақыттан бері Уэйлс Қор президенті және директорлар кеңесінің мүшесі болып табылатындықтан, оларды қолдаумен белсенді айналысады.
2005 жылдан осы уақытқа дейін (2011) Уикимедиа Қоры түгелдей дерлік гранттары мен жанашырлары есебінен қамтамасыз етіледі.
Уэйлсті бірнеше мәрте Уикипедия ережелерін бұзушылығы бойынша айыптады. Әсіресе,Novell компаниясының бұрынғы қызметкері Джефф Мерки Джимми Уэйлсті2006 жылы Уикипедиядағы мақаланы ақша беріп жөндеуді ұсынғандығы үшін айыптады.[5].
Уэйлс кей кездері Уикипедияда осы лауазымнан бас тартса да және уикипедиялық бірлестікке әредік кеңес беріп отырса да, ((кім?)) «Кең пейілді диктатор» депмысқылдай атайды. Уикипедияға арналған Wired журналының кезекті нөмірін дайындауда «Патша «Феррари» көлігі болса да,Хёндамен жүретіні» анықталды.
ПублицистАлександр Генистің пікірі бойынша, «Джимми Уэйлс – электронды ғасырдың типтік данышпаны. Компьютерлік ойындардың ұялшақ үздігі, барып тұрған әуесқойы,Айн Ридтің бостандықсүйгіштік философиясына бас июші, анархиялық әлеуметтік құрылымдардың жақтасы, Уэйлс Уикипедияны қолы бос уақытында тораптық үлкен жоба болып қалыптасатынын сезбей-ақ құрды. <…> Ең қызығы, Джимми Уэйлстен оның түпкілікті мақсатын сұрағанда, ол: «Ештеңеде емес, тек ермек қана,» - деді.»[6].
Уикипедияның жетістігіне жігерленген Уэйлс2004 жылыАнджелла Бизлимен бірге әр алуан сайттар үшін wiki технологиясын қолданып хостингтер беретінУикия (Wikia) коммерциялық жобасының негізін қалады.
Роберт Брукс, Джон Корсон и Дж. Донал Уэйлс, «The Pricing of Index Options When the Underlying Assets All Follow a Lognormal Diffusion» (1994, журнал «Advances in Futures and Options Research»)
Джимми Уэйлс, Андреа Уэкери, «Throwing Sheep in the Boardroom: How Online Social Networking Will Transform Your Life, Work and World», (2008)
Джимми Уэйлс, Андреа Уэкери, «Commentary: Create a tech-friendly U.S. government»,2009
Джимми Уэйлс, Андреа Уэкери, «33 Million People in the Room: How to Create, Influence, and Run a Successful Business with Social Networking»,2009
Джимми Уэйлс, Андреа Уэкери, «Marketing to the Social Web: How Digital Customer Communities Build Your Business»,2009
Джимми Уэйлс, Андреа Уэкери, «Most Define User-Generated Content Too Narrowly»,2009
Джимми Уэйлс, Андреа Уэкери, «Keep a Civil Cybertongue»,2009
_On_stage_showing_the_world_for_Wikipedia_Zero_(500_millions)%2c_while_Brent_Goff_is_still_listening.jpg)
