Файл:Филипинхэм и щӀыпӀэтхыпхъэр.pngФилипинхэм и щӀыпӀэтхыпхъэр космэсым ущеплъыхымэФилипинхэрАкиан ЩэхумырэИндиэ Акианымырэ я зэхуакум дэлъМэлай архипелагым хэт хытӀыгу зыбжанэм тетщ. А хытӀугухэм яцӀэрФилипин архипелагщ. ХъуреягъкӀэ хы зэмылӀэужьыгъуэхэм ялъэс:Хъутей хы ипшъэ,Филиппин хы,Сулу хы,Сулавеси хы. Ахыхэм узыпхырысыкӀымэХъутейм,Тайуаным,Виетнамым,Сиамым,Мэлайзиэм,Сингэпурым,Кэмбоджэм,Индэнезиэм унэсыфынущ.Филипинхэм якъалэ нэхъ ин дыдэрКуезон Сытищ якъалащхьэрМанилэщ. ИщхьэмкӀэ зэрытхамкӀэ а къалэхэр Лусон хытӀыгум тетхэщ.
Филипинхэм и хытӀыгухэм я бжыгъэр миниблырэ щэм щӀегъу. Абыхэм я нэхъ инхэр:Лусон,Миндэнао,Сэмар,Пэнай,Пэлэуан,Негрос,Миндэро, адрейхэри.Филипинхэр кӀыхьагъкӀэ ипщӀэм щыщӀэдзауэ ищхъэрэм нэскилэметрэ 2000-м нос. КъуэкӀыпӀэм щыщӀэдзауэ къуэхьэпӀэм нэс и бгъуагъыр килэметрэ 900-м нос. Ищхъэрэ къуэхьэпӀэмкӀэ ӀуфэрХъутей хы ипшъэм елъэс, КъуэкӀыпӀэмкӀэ -Филипин хым, Ипщэ къуэхьэпӀэмкӀэ -Сулу хым, ИпщэмкӀэ -Сулавеси хым.ИщхъэрэмкӀэ Лусон хытӀыгумырэТайуан хытӀыгумырэ зыпехуБаши псыдэжым, Ипщэ къуэхьэпӀэмкӀэ Филипинхэм и хытӀыгуБалэбакымырэ МэлайБанггимырэ псыдэжым зэпехур. ИщхъэрэмкӀи Филипин гъунапкъэр псыдэжым тетщ, ар Индэнезиэм къыпехукӀ. Филипинхэм и Ӏуфэу хъуам я кӀыхьагъыр зэхэплъхьэмэ км мин-36,3-м хуэдиз хъунущ. Езы хытӀыгуу хъуам я щӀыпӀэр км² мин-299,7-м хуэдизщ.
Файл:Апуо къэбэкъей.pngАпуорФилипинхэм и лъащӀэр бгы защӀэщ и нахъыбэм.Къей нэхъ лъагэ дыдэр метрэ 2954-рэ зи лъэгагъкъэбэкъауэАпуощ. Ар Миндэнао хытӀыгум тетщ. Архипелагым и щӀылъэр нэхъыбапӀэм къэбэкъауэ мафӀэпс жам телъщ. Нэхъри а щӀыпӀэхэр щӀылъэм къэӀэтауэ щыт литосферэ плитымырэ хыщӀагъ литэсферэ плитымырэ я зыжьыхэуапӀэм лъос, ар щӀыхъей куэдыу къыщыхъуАкиан Щэху мафӀэбжьэм щыщ щӀыпӀэхэщ. Абы къыхэкӀыу ФилипинхэмкӀэ гъэщӀэгъуэнкъым хытӀыгухэм я нахъыбэр къэбэкъауэхэм къызэригъэщӀар.
Миндэнао хытӀыгум Филипин хым и Ӏуфэм и пэмыжыжьэу нэхъ куу дыдэхэм ящыщ зыхы арахъэ щиӀэщ. Ари литэсферэ плитхэм я зыжьыхэуэгъуэм и ягъэщ. А хы арахъэм ицӀэрФилипин арахъэщ, и кууагъыри метрэ 10830-м хуэдизщ.
Файл:Агусан псы.pngАгусан псырФилипинхэм хытӀыгу къэс я псы ежэх цӀэрыӀуэ яӀэщ, псы къэс таурыхъ лъэпкъхэм яусащ.Нэхъ кӀыхь дыдэу Филипин архипелагым псыуэ иӀэхэр:
- Миндэнао - км 320-рэ, Миндэнао хытӀыгум ирожэ
- Агусан - км 350-рэ, Миндэнао хытӀыгум ирожэ
- Пампанга - км 260-рэ, Лусон хытӀыгум ирожэ
- Пуэрто-Принсеса - а псыр щӀыщӀагъым щырожэ, ар дунейпсом щӀыщӀагъ псыежэххэм щыщыу нэхъ кӀыхь дыдэу къалъытащ, и кӀыхьагъыр - км-8, Пэлэуан хытӀыгум кӀэщӀож
Гуэл нэхъ инхэр:
- Лэгууна-де-Бай - Филипинхэм щыгуэлнэхъиндыдэщ, Лусон хытӀыгум телъщ.
- Лэнауо Миндэнао хытӀыгум и гуэл нэхъ ин дыдэщ, Филипин Республикэм щыетӀыуанэщ
Файл:Филипин мэзхэр.pngФилипин мэзхэрФайл:НэщӀэпкӀэ.pngХым хэс нэщӀэпкӀэФилипинхэм и щӀылъэм иныкъуэм хуэдизырпалмэхэр,баньянхэр,апитонгхэр,маяписхэр,кэучук къызыхахжыгхэр къыщыкӀтропик мэз псыфхэм яубыд. Амэзхэм абы намыщӀ къыщокӀ архидейэхэр,кэрицэр. Метрэ 1200-м хым теӀэтыкӀа щӀылъэхэм пабжьэхэр къыщокӀ, губгъуэхэр телъщ.
Филипин хытӀыгухэм щыпсэу псэущхьэхэм ящыщщ:щыхьхэр,кхъуэпӀащэхэр,бзу зэмылӀэужьыгъуэ куэд исщ, Ӏуфэпсхэм бдзэжьей хэзщ, абы намыщӀи нэщӀэпкӀи нэгъуэщӀхэри щыкуэдщ.
Филипинхэр - конгресс тӀууащӀэу щыт, хей системэ хуитыу щыт президент республикэщ. Президентыр къызэрыхах пӀалъэм и кӀыхьагъыр илъэсихщ, Сенатыр (пӀэ-24-рэ) - илъэсихщ, Къэзыгъэлъагъуэхэм я Пэлатыри (пӀэ-240) - илъэсищкӀэ.
Ӏыхьэ нахъыщхьэхэр:
- Лакас/Кампи/Чыристанырэ Мыслымэнырэ демэкратхэр — курыт, сенатэриплӀ, депутат-142-рэ
- Национэлист Жылэ Коалицэ — курыт, сенатэритӀ, депутат-28-рэ
- Либерал Ӏыхьэ — сэмэгу-курыт Ӏыхьэ, сенатэриплӀ, депутат-14
- Национэлист Ӏыхьэ — ижь-курыт, сенатэрищ, депутатий
- Байан — сэмэгу, депутатибл
- Демэкрат Ӏыхьэ/Лабан — сэмэгу-курыт, 1 сенатор, депутатиплъ
- Пверса Масан — сэмэгу-курыт, сенаторитӀ, депутатищ
- Эпэзицэ Зэгуэт — курыт, сенаторитӀ, депутатищ
Абы намыщӀ пэрламентым хэтщ Ӏыхьэ зыбжанэ. Пэрламентым хэмыт Ӏыхьэхэр - комунист ӀыхьитӀырэ зы "удзыфэ" Ӏыхьэрэ.Зы комунист Ӏыхьэм уӀэщыгъэ дзэхэмкӀэ илъэс 1969-м щыщӀэдзауэ зэгъэпэщащ. А дзэхэм яцӀэр - Жылэ ДзэщӀэ (илъэс 1980-хэм уэрылӀ мин-25-м фӀокӀ, иджыпсту зэманым - миниплӀым нэскъым). Филипинхэм ислъам уӀэщыгъэ гупхэри я лэжьыгъэр щырагъэкӀуэкӀ - хуитынагъэм щхьэкӀэ мэзауэхэ (фронт моро Абу-Сайаф).
Филипин провинсхэрФлипинхэрпровинс тӀощӀиплӀыу зэхэтщ. Ахэр регион 17-кӀэ угуэшащ. ЗЫбжанэ къалэ хуитхэр провинсхэм хэмытыу щытщ, езыхэм я тхьэмадэгъуэр яӀэу. Провинсхэр муниципэлитетыурэ хыхьэ къалэхэмкӀэ зэхэтщ, муниципалитетхэр ауэ барангаикӀэ зэхэтыжщ.