Япэреуэ Берлиным и хъыбар къыщаӀохур 1244 гъэм.Шпрее псыхъуэм и къуэкӀыпӀэ лъэныкъуэм хэта. ТӀуанэ къалу Берлин хущытаКёллнырШпрее и хы тӀыгум тетт. 1307 гъэм къалитӀыр зыуэ зэхагъэхьа.
1415 гъэмкурфиурстФридрих I макрограф хэкуБранденбург хелъхьэ, Берлиныр абым и къалэ нэхъышъхьэ мэхъур.
Зауэ Илъэспшъыщым яуж Берлиным и унэхэм и щанэ фӀэкӀуэда, и джылэм и ныкъуэ хэкӀуэда.
1701 гъэм БерлинырПрусиэм и къалэ нэхъышъхьэ мэхъур. 1709 гъэм, Берлин къыбгъэдэлъ хьэблэхэр хеубыдэ -Колныр,Фридрихсвердыр,Доротеенштадтыр,Фридрихштадтыр джоуэ.
1760 гъэм Берлыным урызыдзэр дохьэ, граф дзэзэшэЧернышов З. яшъхьэщыту.
1806 гъэм Берлиныр фрэнджыдзэм яубыд, 1813 аргуэру урысыдзэм.
1871 гъэм БерлинырДжэрмэн империэ зэгуэтым и къалэ нэхъышъхьэ мэхъур.
ЕтӀуанэ дунейпсо зауэм щыгъуэ къалэр зы къэмыну зэхэкъутат. Къэрал-текӀуахэм я унафэкӀэ —Фрэнджым,Британиэшхуэм,АШЗ-м,РССЗ-м джоуэ, къалэр,Джэрмэным и шӀыпӀэри хуэду, оккупациэм и хэкуиплӀу ягуэча. Америкэ, британиэ, фрэндж хэкухэмКъуэхьэпӀэ Берлин джоуэ зэхагъэхьэ. Советхэм я оккупэциэм къыхэнэрКъуэкӀыпӀэ Берлиныра, яужымДДжР-м и къалэ нэхъышъхьэ хъуар. 1961 гъэмДДжР-м и ӀэнатӀэ унафэмкӀэКъуэхьэпӀэ Берлиным и хъуреягъкӀэБерлин блын яшъыр, яужым куэдрэ«шӀыӀэ зауэм» и дэмыгъу къэнар. Блыныр щыӀуахыжьар 1989 гъэм.
Джыпсту БерлинырДжэрмэн зэгуэтым и къалэ нэхъышъхьу щыт, индустиэмкӀэ, шъэныгъэмкӀэ, артымкӀэ къэралыи и пӀэшхуэ иӀыгъу.
