 | Bul bet Wikipedia ushınqaǵıyda bolıp esaplanadı. Qollanılıwı kerek bolǵan standart sıpatında bettiń mazmunıwikipediashılar tárepinen qabıl etiledi. Biraq onı ózgertiw múmkin hám aqılǵa urǵas islew kerek. Betke ózgeris kirgiziwden aldın bul ózgerislerdi wikipediashılardıńtastıyıqlaǵanına isenimińiz kámil bolsın. Eger bir maqalanı maqsetke muwapıq emes dep esaplasańız,talqılaw betinde sebepleri menen anıq kórsetiń. |
 | Qısqasha: Maqalalardıń ólshemi júdá úlken yamasa júdá kishi bolmawı kerek. |
| Kórsetpeler |
|---|
| Minez-qulıq |
| Talqılaw |
| Kontent |
| Redaktorlaw |
| Shólkemlestiriw |
| Qollanba |
| Joybar mazmunı |
Bul bettemaqalanıń kólemi menen baylanıslı tiykarǵı máselelerge ulıwma kózqaras berilgen. Maqalalardıń ólshemi menen baylanıslı úsh ólshem bar:
Maqalanıń kólemi menen baylanıslı paydalanıw múmkinligi tómendegilerdi óz ishine aladı:
Maqala júdá úlken bolsa, onı mayda bóleklerge bóliw, bir bólegin jańa maqalalarǵa aylandırıw yaki bir bólegin basqa maqalaǵa qosıwdı oylań. Maqala júdá kishkene bolsa, ol bar bolǵan bir yamasa birneshe basqa maqalalar menenbirlestiriliwi múmkin. Bunday qararlarkelisiwdi talap etedi. Maqalalardıń ólshemleri boyınsha kórsetpeler hám tolıq sheshimler tómende keltirilgen.Licenziya kórsetpesine muwapıq, hár qanday kontent bir maqaladan basqa jańa yamasa ámeldegi maqalaǵa kóshirilgende,«ÚLGI betindegi kontent» sıyaqlıózgerisler haqqındaǵı maǵlıwmattan paydalanıw shárt.
Wikipedianıń hár bir maqalası evolyuciya procesinde bolıp, rawajlanıwda dawam etiwi múmkin. Bir maqala penen islesiw tamamlansa, basqa paydalanıwshılar bul maqalanı ózgertiwdi baslaydı. Wikipedia ámelde sheklenbegen saqlaw ornına iye, biraq úlken maqalalardı oqıw, kóriw hám túsiniw qıyın bolıwı múmkin.
Basıp shıǵarılganda bir yamasa eki betten kóbirek bolǵan maqala basıp shıǵıwdı ańsatlastırıw ushın bólimlerge ajıratılıwı kerek (qarań:Wikipediya:Maqalalardı bezew). Kópshilik uzın maqalalar ushın bólimlerge ajıratıw tábiyiy tártip bolıp esaplanadı. Wikipedianıńmobil versiyası oqıwshılarına bólimler boyınsha háreketleniwge tosqınlıq etetuǵın dárejede uzın yamasa kóp bolmawın támiyinlew arqalı járdem beriw múmkin.
30 000 bayttan 50 000 baytqa shekemgi, shama menen, 4 000 nan 10 000 ǵa shekem sózge teń bolǵan bet ortasha tezlikte 30-40 minut aralıǵında oqıladı (maqalanıń ólshemi haqqındaǵı maǵlıwmattı betke kirgennen keyin shep baganadaǵı «bet haqqındaǵı maǵlıwmat» siltemesi yamasa joqarıdaǵı oń táreptegi «tariyxın kóriw» betinen kóriw múmkin).
Ásirese, texnikalıq máselelerdi óz ishine alǵan maqalalar ulıwma alǵanda basqa maqalalarǵa qaraǵanda qısqa bolıwı kerek. Bunday smaqalalardı oqıp atırǵan qánige oqıwshılar, eger maqala jaqsı jazılǵan bolsa, uzınlıqtı yamasa tolıqlıqtı qanday da bir tárizde qabıl etiwi múmkin, biraq texnikalıq maqalalar ulıwma mániste oqıwshılar ushın anıq hám túsinikli bolıwı kerek. Uzın yamasa júdá uzın maqalanıń sózsiz bolatuǵın waqıtları boladı, biraq onıń quramalılıǵın barlıq waqıtta minimallastırıw kerek. Bul maqalalar túsiniksiz bolsa, onı {{Túsiniksiz}} úlgisi menen belgilew múmkin. Oqıw múmkinshiligi — tiykarǵı ólshem.
Oqıw múmkin bolǵan qara sóz formasındaǵı tekst; eskertpeler hám derekler bólimleri («taǵı qarań», «sırtqı siltemeler», «derekler» hám basqalar), diagrammalar hám súwretler, kesteler hám dizimler, ishki hám sırtqı siltemeler, formalar sıyaqlı mazmunlardan tısqarı, qara sóz formasındaǵı teksttiń tiykarǵı mazmunın belgileydi.
XTools tekst maǵlıwmatların, sonıń ishinde, belgiler sanın kórsetedi («ulıwma statistika» bólimindegi «tekst» bóliminiń astında). Házirgi waqıtta kórip shıǵılıp atırǵan maqalaǵaǵa shep baǵandaǵı «bet haqqında maǵlıwmat» siltemesin basıw hám tómendegi «sırtqı qurallar» betindegi «úlesler» siltemesin basıw arqalı kiriw múmkin.
Dizimler, kesteler hám basqa materiallar álleqashan rezyume formasında bolǵanlıǵı sebepli bul betlerdirezyume usılında jáne de qısqartıw yamasa rezyume qılıw maqsetke muwapıq bolmawı múmkin. Uzın dizimdi yamasa kesteni bóliw yamasa qısqartıwdıń «tábiyiy» usılı bolmasa, onı eń jaqsı jaǵdayda qaldırıw, tiykarǵı maqaladaǵıday etip saqlaw yamasa erkin betke bóliw maqsetke muwapıq bolıwı múmkin. Qaysı jaǵdayda da, dizim yamasa keste maqseti hám kólemi ushın imkanı bolǵanınsha qısqa bolıwı kerek. Statistikalıq maǵlıwmatlardıń kópligi qaǵıydalarǵa qayshı keledi.
Smartfon hám tómen sapadaǵı keń polosalı baylanıs sıyaqlı tómen tezliktegi baylanıslardan paydalanıwshı paydalanıwshılar ushın ulıwma maqala ólshemi aqılǵa muwapıq dárejede tómen bolıwı kerek. 32 000 bayt ólshemdegi bettegi tekstti ózgertiw ushın 20 sekund waqıt sarplanadı, sonıń ushın qosımsha súwretlerdi qosıw kerek boladı hám bunnan úlken betlerdi eski brauzerlerde kórsetiw qıyın boladı. Tereńlik hám detallardı talap etetuǵın temalar ushın 200 000 bayttan úlken (~ 50 bet) temalar bar, biraq ádette bul ólshemdegi temalar eki yamasa onnan artıq kishi temalarǵa ajıratıladı.Arnawlı:Uzın betler házirgi waqıtta ólshemi eń úlken bolǵan maqalalar dizimin kórsetedi.
Úlken maqalalar mobil brauzerlerde mashqala tuwdırıwı múmkin, sebebi bunday qurılmalarda kóbinese yad az hám processor áste isleydi. Uzın betlerdi tolıq júklew hám qayta islew kóp waqıt talap etiwi múmkin. Analog awdarıwshı modemge jalǵanǵan kompyuter yamasa ayırım mobil qurılmalardıń sımsız jalǵanıwı sıyaqlı ásten jalǵanıwlar uzın maqalalardı júdá uzaq waqıtta júklep alıwına sebep bolıwı múmkin.
Wikipedia maqalası ushınjoqarı shegara 2 097 152 bayt (~2MB) bolıp, bul MediaWiki programmasınıń standart maqala ólshemi shegarası.
Júdá úlken maqalalar logikalıq jaqtan óz aldına maqalalarǵa bóliniwi kerek. Uzın maqalalar álipbe, san yamasa tómengi bólimler kórinisinde basqa betlerge bólinedi. Sonday-aq, bólingen bóleklerdi túrlendiriwdi de oylap kóriń.
Uzın maqalanıń bir bólegin ǵárezsiz baslı maqalaǵa bólegende, alıp taslanǵan mazmunnıń qısqasha mazmunın aldınǵı maqalaǵa qaldırıwıńız kerek. Wikipedia ózgeris kirgiziwge ruqsat beriwshi, biraq qayta paydalanıwda kontentke úles qosıwshılarǵa silteme beriwdi talap etiwshilicenziya talaplarına juwap beriwi ushın jańa bet «kontent [[maqala atı]]nan alındı» jazıwın óz ishine alǵan ózgeris rezyumesi menen jaratılıwı kerek (bul basqısh hám bet atın qosıw bólimin ótkerip jibermeń). Sonday-aq, maqalanı múmkin bolǵan óshiriwlerden qorǵaw, maǵlıwmatlardıń joǵalıwınıń aldın alıw hám maqalanıń tariyxı óshiriliwiniń aldın alıw maqsetinde derek maqalanıń (yaǵnıy uzın maqalanıń) ózgeriwi haqqındaǵı qısqasha maǵlıwmatta «mazmun [[maqala ataması]]na ótkerildi» túrindegi jazıw jazılıwı kerek. Bunıń ushın hár eki maqalanıń talqılaw betlerine {{Nusqalandı}} úlgisin qoyıw múmkin.
Sonday-aq, betlerdi maqala izbe-izligi kórinisinde de toparlastırıw múmkinligin de umıtpań.
Brauzerlerdiń rawajlanıwı yamasa maqalalardıń óse baslawı menen maqalanı bóliw ushın asıǵıwdıń keregi joq. Ayırım waqıtları maqalanı jeterli dárejede qamtıp alıw ushın maqalanıń kólemi úlken bolıwı kerek. Eger siz isenimsiz bolsańız yamasa maqalanıń qanday kólemde bolıwı kerekligi anıq emes bolsa, usı másele boyınsha maqalanıń talqılaw betinde dodalawdı baslań. Temaǵa birneshe qısqa maqalalar sıpatında qaralıwı yamasa qaralmawı kerekligin hám eger sonday bolsa, basqa paydalanıwshılardıń pikirin alıw arqalı olardı qalayınsha durıs shólkemlestiriw kerekligin anıqlań. Eger talqılanbasa, maqalaǵa {{Júdá uzın}} úlgisin kirgiziń.
Ayırım waqıtları óz-ózinen áhmiyetsiz bolıp kóringen másele ayrıqsha máselelerge baylanıslı úlken maqala ushın orınlı bolıwı múmkin, al bul málimlemeni basqa maqalalarǵa ótkeriw orınsız bolıwı múmkin. Kópshilik jaǵdaylarda ózgerisler haqqında jeterli maǵlıwmat qaldırmastan, tartıslı bólimdi arnawlı túrde kesip taslawbiytárep kóz-qarasqa qarsı keledi. Sonıń menen birge, jańa maqalanı, atap aytqanda, tiykarǵı maqalanı alıp taslaw boyınsha kelisilgen maǵlıwmatlardı óz ishine alǵan jańa maqalanı jaratıw da qatań kózqaras siyasatın buzadı. Maqalanıń áhmiyetsiz yamasa tartıslı bólimlerin qırqıp taslawdan aldın pikirińizdi basqa paydalanıwshılar menen talqılaw betinde talqılań hámkonsensusqa erisiń. Sebebi siz ushın áhmiyetsiz bolǵan sóz basqa paydalanıwshılar ushın áhmiyetli bolıwı múmkin. Sonday-aq, maqalanı bóliwde jámiyettiń basqa principlerin de esapqa alıń hám kesip alınıp atırǵan maqalanıń ataması hám mazmunı neytral kóz-qarastı sáwlelendiriwine isenim payda etiń.
Eger bir maqalanıń bir bólimi funkcional emes úleslerge tiykarlanǵan bolsa (máselen, «sırtqı siltemeler» yamasa «esletpeler» bólimi), basqa maqalaǵa ótkeriwde olardı alıp taslaw tiykarǵı smaqalanı tazalawǵa járdem beriwi múmkin. Biraq pútkilley islemeytuǵın úleslerdi alıp taslaǵanıńızdı tekseriń. Eger basqa paydalanıwshılardan narazılıq kelip tússe, siz oylamaǵan jaǵday bolıwı múmkin, kontentti alıp taslawǵa baylanıslı pikirlerińizdi temanıń talqılaw betinde bildiriń. Eger maqalada enciklopediyaǵa kirgiziwge bolmaytuǵın kóp muǵdardaǵı kontent bar bolsa, jańa maqala jaratıwdan góre, bul kontentti alıp taslaǵan jaqsı.
Maqalalardı bóliw hám kishi betlerdi birlestiriw ushın birneshe paydalı qaǵıydalar;
| Oqılatuǵın jazıw ólshemi | Ne islew kerek? |
| > 100 kB | Derlik anıq itimallıq penen bóliniw kerek |
| 60-100 kB | Bálkim: bóliniwi múmkin (bir temanıń kólemi ayırım waqıtları qosılǵan mazmundı durıs dep esaplasa da). |
| > 50 kB | Bóliw kerek bolıwı múmkin (bolıwı múmkinlik júdá artadı) |
| > 30 kB | Maqalanıń bóliniwine baylanıslı talqılawlar baslanıwı múmkin, keleshekte ótkeriliwi kerek bolıwı múmkin. |
| 1-30 kB | Maqalanıń kólemin ózgertiw maqsetinde hár qanday háreketlerdi ámelge asırıw talap etilmeydi. Tek uzınlıq bóliniwdi aqlamaydı. |
| < 1 kB | Eger bir maqala yamasa dizim bir neshe aydan kóbirek waqıt usı ólshemde turǵan bolsa, tiyisli bet penen birlestiriwdi kórip shıǵıń. Sonday-aq, maqalanı keńeytiw múmkin. |
| < 1-300 belgi | Shala maqala kriteriyalarǵa juwap bermese, ádette,óshiriliw kerek (#M1) yamasabaǵdarlaw kerek. |
Bul qaǵıydalar tek oqıw múmkin bolǵan qara jazıw ushin ámel etedi hám wiki formatlaw processlerine qollanılmaydı (ótmish dizimlerinde yamasa basqa usıllarda tabıladı) hám hár bir 1000 bayt (~1 kB) 1000 belgige teń. Bir maqaladaǵı belgiler sanınXTools járdeminde (yamasa tiyisli maqalada bolǵanda shep baǵanadaǵı «Bet haqqında maǵlıwmat» siltemesin basıp, tómendegi «Sırtqı qurallar» betindegi «Qosımshalar» siltemesin basıw arqalı) tabıwǵa boladı.
Bul tiykarǵı qaǵıydalar mánilerdi ajıratıw betlerinde az qollanıladı hám tábiyiy túrdebaǵdarlaw betlerinde qollanılmaydı. Sonıń menen birge, belgili bir máseleler tiykarında dúzilgen dizimlerde bóliw procesin ámelge asırıw ulıwma túrde maqsetke muwapıq emes, ásirese, maqala bóliw procesin ámelge asırıw ushın kestelerdi qırqıwdı talap etse, bóliw procesin ámelge asırıw maqsetke muwapıq emes.
Formatlaw yakibelgilew tili — hújjetti ózgertiw hám oqıw ushın qollanılatuǵın kod. Wikipediada qollanılatuǵın kodlar Wikipedia formatı dep ataladı. Formatlaw ólshemi oqıw múmkin bolǵan tekstti de, Wiki kodların da, súwret yamasa audio klipler sıyaqlı maqalada qollanılatuǵın fayllardı da óz ishine aladı. Formatlaw ólshemi bárqulla joqarıdaǵı ólshemler boyınsha kórsetpede keltirilgen oqılıwshı qara tekst ólsheminen úlken yamasa oǵan teń boladı.
Bettiń formatlaw ólsheminbayt kórinisindebet tariyxınan kóriwińiz múmkin. Sonday-aq, joqarı oń táreptegiizlew maydanshasınaintitle:Maqala atı jazıwı arqalı maqaladaǵı sózlerdiń sanı da, maqalanıńkilobaytlardaǵı ólshemi de kórsetiledi. Biraq sonı da itibarǵa alıw kerek, kópshilik jaǵdaylarda bul maǵlıwmatlar óz-ózinen maqalanı bóliw kerek yamasa kerek emesligi haqqında isenimli kórsetkish bolmaydı.
Formatlaw ólshemi boyınsha eń úlken maqalalarArnawlı:Uzın betlerde keltirilgen.
Esletip ótiw kerek, pútin bettiń ornına onıń bir bólimin almastırıw kútiw waqtın qısqartadı hám kópshilik paydalanıwshılar ushın úlken bet mashqalasın saplastıradı. Biraq aqırın modemi bar oqıwshılar pútkil bettiń júkleniwin kútiwi kerek boladı.
Óz sazlawlarıńızdı (joqarı oń táreptegi «Sazlawlar» betinde jaylasqan «sırtqı kórinis» betindegi «qaralama baylanısı forması ushın shek» bólimin ózgertiw arqalı)belgili ólshemdegi betlerden kishi betlerge baylanıslardıń túrli reńde kóriniwi ushın ózgertiwińiz múmkin. Bul jerde «ólshem» ózgerisler qutısında kórinetuǵin derek teksttiń ólshemin bildiredi.
Tekst tek ǵana maqalanı qısqartıw maqsetinde alıp taslanbawı kerek.
Eger siz júdá uzın maqalaǵa dus kelseńiz, maqalanı ózgerte almasańız yaki ózgertiwge háreket etkeninizde brauzerińiz maqalanıń aqırında jaylasqan gáplerdi kórsetpese, mashqalanı sheshiwdiń bir neshe usılı bar.
Eń jaqsı jol — múmkin bolǵansha zamanagóy web-brauzerge ótiw. Házirgi brauzerdi eń sońǵı versiyaǵa ótkeriwdiń qáwipsizlikti jaqsılaw, zamanagóy HTMLda jazılǵan kontentti kórsetiw hám qátelerdi dúzetiw sıyaqlı paydalı tárepleri kóp. Wikipediadaǵı kóplegen maqalalar turaqlı túrde 32 000 bayttan kóp bolıwı múmkin, sonıń ushın eski brauzerler waqtı-waqtı menen uzın maqalalar menen baylanıslı mashqalalarǵa dus keledi.
Ádette, maqaladaǵı hárbir atama janında kórinetuǵın «derekti redaktorlaw» siltemelerinen paydalanıp, maqalanı bir waqıttıń ózinde bólim kórinisinde almastırıw múmkin. Bul jol bólimler 32 000 bayttan kóp bolmaǵanda durıs isleydi, álbette, «bólim» bunday úlken ólshemde bolmawı kerek. Maqalanıń birinshi kirisiw tekstin, usı tekstten keyingi bólimdi ózgertkennen keyin URL diń§ion=1 bólimin§ion=0 etip ózgertiwge boladı. «Baqlawlar» bólimindegi «jańa bólim» siltemesi (eger bar bolsa) járdeminde yamasa bar bólimdi ózgertiw hám ekinshi jańa atama qatarın qosıw arqalı jańa bólim jaratıw múmkin.
Solay bolsa da, eger siz maqalanı ózgertiw ushın júdá úlken bólimge dus kelseńiz yamasa bul máselege baylanıslı basqa mashqalalarıńız bolsa,másláhát stolınan járdem sorawıńız múmkin. Házirgi tekstti ózgertpesten jańa pikir jiberiw imkaniyatın beretuǵın «jańa bólim» bólimi menen tanısıń.