5 — 10 km qalıńlıqqa iye. Sońǵı izertlewler nátiyjesinde bazaltlı qatlamnan tómende jaylasqan hám qalıńlıǵı 3,5 — 5 km bolǵan magmatik jınıslar barlıǵı anıqlandı[2]. Demek, okean qabıǵı da úsh qatlamnan dúzilgen. Lekin onda granitli qatlam ushıraspaydı. Litosfera okean túbinde 50 — 60 km ge shekem, qurǵaqlıqta 100 — 200 km ge shekem qalıńlıqqa iye. Litosfera Jer qabıǵınıń úlken pútin bólekleri—plitaları. Olar materik hám okean túplerin Orta okean dizbeklerine shekem iyeleydi. Jeti úlken (6 materik hám bir Tınısh okean) hám altı kishirek litosfera plitalarına ajıratılǵan. Litosfera plitalarınıń soqlıǵısıw bólimleriniń oǵada háreketsheńligi nátiyjesinde, jas tawlar, hárekettegi vulkanlar, jer silkiniwler bolıp turadı.
«Litosfera plitaları ne sebepten gorizontal jıljıydı»
(grekshe, kóterilemen) Jer betiniń úlkenligi, kelip shıǵıwı, jası hám rawajlanıw tariyxı hár qıylı bolǵan túri. Jer betindegi barlıq relyef túrleri ishki hám sırtqı kúshlerdiń qosındısı. Tiykarǵı relyef túrine taw hám tegislikler mısal boladı. Tawlar qurǵaqlıqtıń 40% in, tegislikler bolsa 60% in iyeleydi. Jer sharı qurǵaqlıqtıń eń tómen noqatı — 405 m ge (Óli teńiz), eń biyik noqatı 8848 m ge (Jomolungma yakiEverest) teń. Qurǵaqlıqtaǵı teńiz qáddinen tómen jerler — shókpeler hám oypatlıqlar dep ataladı. Teńiz qáddinen 200 m biyiklikke shekem bolǵan tegislikler pástegislikler delinedi, 200 m den 500 m bi- yiklikke shekemgi jerler dóńlikler delinedi, 500 m den 1000 m biyiklikke shekem bolǵan jerler pás tawlar, 1000 m den 2000 m ge shekemgi tawlar ortasha tawlar, 2000 m den 3000 m ge shekemgi tawlar ortasha biyik tawlar, onnan joqarıları biyik taw- lar delinedi. Bular qurǵaqlıqtıń tiykarǵı relyef túrleri esaplanadı.
Materiklerdiń derlik 35% ti teńiz hám okean suwlarınıń astında jaylasqan. Olar tegis betli materik sayızlıǵına (shelfke) tuwra keledi hám 200 m tereńlikke shekem dawam etedi. Onnan páste qıyaraq materik janbawırı yaki batial (grekshe, tereń) 3000 m ge shek- em, abissal (grekshe, túpsiz) 6000 m ge shekem hám okean shuqırlıqları (6000 m den tereń) poyasları jaylasqan. Okean túbi relyefinde úzliksiz dawam etetuǵın (uzınlıǵı 60 mıń km) orta okean dizbekleri, vulkanlı tawlar, shókpeler, tegislik — basseyn, saylar hám platolar bar.
