Intel Corporation dúnyanıń eń úlkenyarım ótkizgishler shıǵarıwshı kompaniyası bolıp, sonday-aq házirgi kúndegi kópshilikkompyuterlerde jaylasqanprotsessorlardıń ózegin qurawshıx86 seriyasındaǵi mikroprotsessorlardıń islep shıǵarıwshısı esaplanadı. Kompaniya 1968-jılı 18-iyuldaIntegratedElectronics Corporation atı menen ashılǵan, bas ofisiAQShtıńCalifornia shtatındaǵiSanta Clara qalasında jaylasqan.
Intel kompaniyasına 1968-jıldaVengriya hámPolshadan kelgen eki emigrant injenerRobert Noys hámGordon Mur tárepinen tiykar salınǵan. Dáslep, kompaniya yarım ótkezgish yadın islep shıǵıw menen shuǵıllanǵan, bıraq tez arada onıń tiykarǵı ónimi mikroprotsessorlarǵa aylandı. Birinshi Intel mikroprotsessori 4004 1971-jılda shıǵarılǵan hám kalkulyatorlarda qollanılǵan. 1974-jılda Intel birinshi jeke kompyuterler ushın tiykar bolǵan birinshi ulıwma maqsetli mikroprotsessor 8080 ni shıǵardı. 1978-jılda Intel birinshi 16 -bitli mikroprotsessor bolǵan 8086 ni usınıs etdi, ol sol waqıttan berli bazarda húkimranlıq etip kiyatırǵan x86 arxitekturasına tiykar salındı. 1981-jıldaIBM óz jeke kompyuterleri ushın mikroprotsessorlar jetkezip beretuǵın retinde Intelni tańladı jáne bul kompaniya tariyxında jańa bet ashtı. Sonnan berli Intel jumıs stoli kompyuterleri, noutbuklar hám serverler ushın mikroprotsessorlar boyınsha jetekshige aylandı.
Intel tekǵana mikroprotsessorlar emes, bálki kompyuterler hám qurılmalar ushın basqa komponentler, mısalı, chipsetlar, flesh-yad, tarmaq kontrollerleri, video kartalar, modemlar, sensorlar, kameralar hám basqalardı islep shıǵaradı. Bunnan tısqarı, Intel drayverlar, operatsion sistemalar islep shıǵaradı. Intel sonıń menen birge, jasalma intellekt, bultlı esaplaw, kvant esaplaw hám basqa jańa texnologiyalardı izertlew hám rawajlandırıwǵa qarjı kiritedi.
Intel dúnyadaǵı eń tabıslı hám abıroylı kompaniyalardan biri bolıp tabıladı. 2020-jıl jaǵdayına kóre Intelning tabısı 77, 9 milliardAQSH dollardı, sap tabısı bolsa 20, 9 milliard AQSH dollardı quradı. Intel sonıń menen birge, dúnyadaǵı eń iri jumıs beretuǵınlardan biri bolıp, dúnya boylap 110 000 den artıq jumısshılarǵa iye. Intel sonıń menen birge, túrli tálim, ilimiy, mádeniy hám qayırqomlıq joybarların qollap-quwatlaw arqalı social hám ekologiyalıq juwapkershilikte aktiv qatnas etedi.
 | Bul maqalakorporatsiya yamasakompaniya haqqında ele tolıq jazılmaǵan maqala esaplanadı. Bunıtolıqtırıp Wikipedianıń rawajlanıwına ózińizdiń úlesińizdi qossańız boladı. |
.svg){kind=logo}