ქსერქსე I (ძვ.-სპ.ხშაიარშან, ითარგმნება როგორცგმირების მეფე) —სპარსი მეფე, რომელიც ირანსძვ. წ. 486–465 წლებში მართავდა. მეფედარიოს I-ისა დაატოსას (კიროს II დიდის ქალიშვილის) შვილი.
სამეფო ტახტზე ავიდაძვ. წ. 486 წლის ნოემბერ-დეკემბერში, 36 წლის ასაკში.
აქტიურად ებრძოდაბერძნებს, მათთან გადაიტანა რამდენიმე მნიშვნელოვანი ბრძოლა,თერმოპილეს,სალამინის,პლატეას დამიკალეს ბრძოლები.
ძველი ბერძენი ისტორიკოსისქტესია კნიდოსელის მიხედვით სიცოცხლის ბოლო პერიოდში იმყოფებოდა სამეფო გვარდიის მთავარსარდლის არტაბანისა და საჭურის ასპამიტრის გავლენის ქვეშ. სავარაუდოდ, ქსერქსეს პოზიციები ამ პერიოდში შესუსტებული იქნებოდა. ყოველ შემთხვევაში, ცნობილია, რომძვ. წ. 467 წელს სპარსეთში შიმშილობა მეფობდა, სამეფო ხაზინა ცარიელი იყო, ხორბლის ფასი შვიდჯერ იყო გაძვირებული.ძვ. წ. 465 წელს არტაბანმა და ასპამიტრიმ საკუთარ საძინებელში მოკლეს 55 წლის მეფე ქსერქსე. ზოგიერთი წყაროს მიხედვით იგი მოკლეს თავის უფროს შვილ დარიოსთან ერთად.
ქსერქსეს სიკვდილის შემდეგ იმპერია თანდათან დასუსტდა დაძვ. წ. 331 წელსალექსანდრე მაკედონელმა სპარსეთი დაიპყრო.
1880—1890 წლებში ფრანგმა არქეოლოგებმა გათხარეს ქალაქისუზა, სადაც ხდებოდა წიგნ „ესთერში“ აღწერილი მოვლენები. მათ აღმოაჩინეს ქსერქსეს სასახლე, რომელსაც დაახლოებით 1 ჰა ფართობი ეკავა. სასახლესპარსეთის მეფეების ბრწყინვალებასა და დიდებულებაზე მეტყველებდა. ამ აღმოჩენებმა დაადასტურა წიგნ „ესთერში“ აღწერილი სპარსეთის სამეფოს მართვისა და სასახლის არქიტექტურასთან დაკავშირებული დეტალების სიზუსტე. პრაისი თავის წიგნში აღნიშნავს: „არ არსებობს ძველ აღთქმაში აღწერილი ამბავი, რომლის განვითარების ადგილის წარმოდგენაც ისე ცხადად და ზუსტად შეგვეძლოს გათხრების შემდეგ, როგორც შუშანის სასახლისა“
.svg)