პონორი,კატაბოთრა (ხორ. Ponor;სერბ. Понор — უფსკრული) — ღია ბუნებრივი ხვრელიკარსტვადი ქანების ზედაპირზე, რომელიც შთანთქავს ზედაპირულ წყალს და უშვებს მიწისქვეშა სიღრმეებში.[1] აქვს ნაპრალის, მრგვალი ჭის, არხისა და სხვა სახე. წარმოიქმნება ნაპრალებითა დაკარული ჩაღრმავებებით, ამასთან, ხდებაწყლის მიერქანის დაშლა და მექანიკური ნგრევა. თანდათან ნაპრალი ფართოვდება და ხვრელად გარდაიქმნება, ხოლო ზოგჯერ წყლის გრიგალისებური მოძრაობის შედეგად მომრგვალო ხდება. წყალი მასში დამავალი ნაკადის სახით მნიშვნელოვანი რაოდენობით ჩაედინება.[2][3]
პეტარ მილანოვიჩმამორფოლოგიური თვალსაზრისით, მოგვცა პონორების შემდეგი კლასიფიკაცია: 1) დიდი ღრმული და მღვიმეები; 2) დიდი ნაპრალი და კავერნები; 3) ვიწრო ნაპრალების სისტემა და 4) ალუვიური პონორები.[4] აღსანიშნავია, რომ პონორების ანალოგიური ფუნქცია ყველა მიწისქვეშა ფენომენებმა შეიძლება შეითავსონ.კარსტული შახტი ჩვეულებრივ, პონორივით ფუნქციონირებს და წარმოადგენს საშუალებას სწრაფი და პირდაპირი კონტაქტისთვის ზედაპირულ წყლებსა და კარსტულ მიწისქვეშეთს შორის.[5]
პონორი, რომელიც მდინარის ფსკერზე იხსნება მთლიანად შთანთქავს წყლის მასას, მაგ.,დინარის მთიანეთის მდინარეები, მდინარეგუბისწყლის მარჯვენა შენაკადისემი წყალტუბოს კირქვულ მასივზე და სხვა. პონორი, როგორც წყალკარგვის სივრცეკარსტული ლანდშაფტის ერთ-ერთი დამახასიათებელი ფორმაა და ფართოდაა გავრცელებული ფოროვანიკირქვული ქანების ზონაში, მათ შორისსაქართველოში.[6]
ჭისებრი ან ხვრელისებრი პონორის შედეგად წარმოიქმნება ძაბრისებრი პონორი, რომელიც შეიძლებაკარსტულ ძაბრად გადაიქცეს. პონორი შეიძლება იყო ჰორიზონტული ან სუბჰორიზონტული; როდესაც ამგვარი ფორმები კარგავენ თავისჰიდროგეოლოგიურ ფუნქციას წარმოიქმნებამღვიმე.[7]
