Pluto (nama resmi:134340; simbol:[8] lan[9]) punika satunggilipunplanit kerdhil (dwarf planit) ingTata Surya. Sadèrèngipun24 Agustus2006, Pluto ndarbèni status satunggilingplanit lan wujud planit paling alit lan paling tebih (urutan nomer sanga) sakingSrengéngé.
Ing7 September2006, nama Pluto dipun-gantos kanthi nomer kémawon, inggih punika134340. Nami punika kaparingaken déningMinor Planit Center (MPC), organisasi resmi ingkang gadhah tanggel waler ngempalaken dhata prakawis asteroid lan komet ing tata surya.[1]
Ing taun 1978 Pluto dipunmangertos ndarbèni satelit ingkang ukuranipun boten tebih alitipun saking Pluto piyambak, namanipunCharon (diameteripun 1.196 km). Salajengipun kapanggih malih satelit sanès,Nix lanHydra.
Sasampunipun 75 taun kawit dipuntemoaken, Pluto taksih kabalut misteri. Sapunika wahana nirawakNew Horizons sampun kaluncuraken kanggé nliti Pluto lan dipunkinten badhé nyelaki Pluto ing let paling alit ing wulan Juli2015.
Let Pluto kaliyan srengéngé punika 5.900,1 yutakilomèter. Pluto ndarbèni dhiameter dugi 4.862 km lan ndarbèni massa 0,002 massa Bumi. Perioderotasi Pluto punika 6,39dinten, déné kalamangsa revolusinipun 248,4 taun. Wangun Pluto mèmper kaliyanBulan kanthiatmosfer ingkang ngandhutmetan. Suhu lumah Pluto antawis-233oCelsius dugi-223o Celsius, saéngga sapérangan ageng awujudès.
Manawi mirsani sajarahipun, Pluto saleresipun katemoaken lantaran wontenipun téyori prakawis planit nomer sanga ing sistem tata suryaBimasakti.
Salajengipun, sasampunipun Clyde saged nedahaken buktos-buktos nyata ing panliténipun, Pluto resmi dados salah satunggiling planit ingkang nemtokaken rotasi galaksi punika.
Ing wekdal Pluto katemoaken, Pluto namung dipunmangertos dados satunggal-satunggaling obyék ngangkasa ingkang wonten sasampunipun Neptunus. Salajengipun,Charon, satelit ingkang nglilingi Pluto naté dipunkinten planit ingkang saleresipun. Wontenipun satelit Charon punika saya ngiyataken status Pluto dados satunggiling planit
Nanging, para astronom salajengipun nemoaken kirang langkung 1.000 obyék alit sanès ing wikingipun Neptunus (kasebatobyék trans-Neptunus) ingkang ugi nglilingi Srengéngé. Ing mrika mbok manawi wonten kirang langkung 100.000 obyék kanthi rupi ingkang mèmper satunggal-satunggalipun ingkang kakenal mawi obyékSabuk Kuiper (Sabuk Kuiper inggih punika péranganing obyék-obyék trans-Neptunus). Welasan bandha langit kalebet ing Obyék Sabuk Kuiper ing antawisipunQuaoar (1.250 km ing wulan Juni 2002),Huya (750 km ing wulan Maret 2000),Sedna (1.800 km ing wulan Maret 2004),Orcus,Vesta,Pallas,Hygiea,Varuna, lan2003 EL61 (1.500 km ing wulan Mèi 2004).
Panemon 2003 EL61 cekap ndamel heboh amargi Obyék Sabuk Kuiper punika dipunmangertos ugi ndarbèni satelit ing wulan Januari 2005 éwadéné ukuranipun langkung alit tinimbang Pluto. Lan puncakipun inggih punika panemonUB 313 (2.700 km ing wulan Oktober 2003) ingkang diparingi nama déning panemunipunXena. Obyék punika langkung ageng tinimbang Pluto lan ugi ndarbèni satelit.
Pluto piyambak, kanthi orbit panjangipun ingkang anéh, ndarbèni prilaku langkung mèmper obyék Sabuk Kuiper tinimbang satunggiling planit, makaten anggepanipun sapérangan astronom. Orbit Pluto ingkang wangunipun elips tumpang tindhih kaliyan orbit Neptunus. Orbitipun tumrap Srengéngé ugi mlengkung sanget kabandingaken 8 obyék ingkang kaklasifikasi dados planit. Ukuran Pluto ugi alit sanget, malah langkung alit tinimbang Bulan, saéngga alit sanget kanggé kasebat planit.
Sasampunipun Tombaugh mangkat taun 1997, sapérangan astronom nyaranaken supadosInternational Astronomical Union, siji badhan ingkang ngurusi penamaan lan panggolongan bandha langit, nurunaken pangkat Pluto boten dados planit malih. Sapérangan astronom ugi wonten ingkang tetep péngén nampi Pluto dados satunggiling planit. Alesanipun, Pluto ndarbèni wangun bunder kados planit, éwadéné komet lan asteroid cenderung ndarbèni wangun boten teratur. Pluto ugi ndarbèni atmosfer lan mangsa kados planit.
Perkawis punika ugi naté dados kontrovérsi. Amargi naté ndamel kathah pihak slisih paham. Kathah ingkang nelaaken nama punika asalipun saking karakterasu ing komikWalt Disney. Kasunyatan bilih komik kasebat miwiti dhebutipun ing taun ingkang sami kaliyan panemon bandha ngangkasa kasebat déning manungsa kapitados kathah pihak dados salah satunggal alasanipun.
Nami Pluto ugi dados namadéwa saking kabudayan Romawi ingkang nguwaosi donya kapejahan (Hades ing kabudayan Yunani). Nami punika kaparingaken mbokmanawi amargi bandha ngangkasa punika sami peteng lan asrepipun kaliyan déwa kasebat,ugi misteri ingkang nyingkup.
Pranyata kathah nama sanès ingkang naté katolak kanggé njenengi planit énggal wau. Salah satunggalipun inggih punika Minerva, ingkang ateges dewi ngèlmu kawruh. Alasanipun jelas, amargi nama kasebat sampun kaginaaken kanggé prakawis sanès. Lajeng wonten nama Constante, ngrujuk ing nama pendhiri observatorium papanipun Clyde makarya, Constante Lowell. Nanging pawènèhan nama Lowell ugi katolak kanthi alon-alon.
Ngantos sapunika saged dipuntelaaken Pluto punika salah satunggiling bandha ngangkasa ingkang paling awis-awis katliti manungsa. Kathah alasan njalari kathah proyék kanggé nliti Pluto mandheg.
Salah satunggiling panlitén ingkang cekap serius pungkasanipun kagelar ugi kanggé mirsani Pluto, inggih punika panlitén NASA saking pihak AS, ingkang ngirimaken satunggal sét pesawat tanpa awak kanggé ndata laladan lumah Pluto, karakteristik géografi lan géomorpologi kanthi global lan madosi dhata struktur atmosfer ingkang nglingkupi Pluto.
Satunggiling èkspédhisi ingkang kanamèkenPluto Express dipunrencanaaken wiwit mluncur tumuju ngangkasa ing wulan Dhésèmber 2004 lan dipunrencanaaken dumugi ing Pluto paling dangu taun 2008, nanging èkspédhisi punika akhiripun kabatalaken taun2000 amargi masalah dana lan dipun-gantos siji misi énggal kanthi namaNew Horizons (kaluncuraken Januari 2006). Pesawat punika badhé nglintasi Pluto lan Charon, satelit alaminipun, lan salajengipun ngirimaken foto-foto tumuju Bumi. Salah satunggiling studi ingkang badhé kaleksanaakenHorizons njangkep masalah atmosfer ingkang wonten ing lapisan satelit Pluto wau.New Horizons ugi dipunrencanaaken badhé mabur tumujuSabuk Kuiper.
Ngantos sapunika kapitados bilih Pluto ndarbèni sipat atmosfer ingkang paling asli kawit misah saking srengéngé. Lapisan atmosfer punika ugi kaloka lapisan paling asrep ingkang naté dipunlebeti siji pesawat misi ngangkasa luar saking bumi.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
