Artikel iki preludirapèkaké supaya jumbuh karo wewaton artikelWikipédiaPanjenengan bisa mbiyantu ngrapèkaké artikel iki kanthi mérang dadi paragraf-paragraf utawawikifikasi. Sawisé dirapèkaké, tandha iki kena dibusak.
Senyawa kimiaasem nitrat (HN03) ya iku sajinis cuwèran korosif kang ora duwéwarna, lan wujud asem ngandut racun kang bisa nyebapaké tatu kobong. Larutan asem nitrat kanti kandhutan asem nitrat punjul86% ingaran asem nitrat kumukus, lan bisa diperang dadi loro jinis asem, ya iku asem nitra kumukusputih lan asem nitrat kumukusabang.[1]
Asam nitrat kapisan kali ingsintesis sakiwa-tengené800M déningalkimiawanJabir ibnu Hayyan, kang uga nemuingstilasi modhèren lan prosès kimiawi dhasar liyané kang isih digunakaké nganti saiki.[2]
Asam nitrat ya iku larutanasem kuwat kang duwé ajipKa gedhene -2. Sajeroning banyu, asem iki terdisosiasi dadi ion-ioné, ya ikuionnitrat NO3− lan ionhidronium (H3O+). Uyah saka asem nitrat ingaran minangka uyah nitrat (contoné kayat kalsium nitrat utawa barium nitrat). Sajeroning témperatur ruangan, asem nitrat awujud uwab kang wernané abang utawa kuning.
Asam nitrat lan uyah nitrat ya iku salah sijiné kang béda kantiasem nitrit lan uyahe,uyah nitrit.
Asam nitrat murni (100%) wujud cuwèran ora duwé warna kanti bobot jinis 1.522 kg/m³. Dhèwèké mbeku ing suhu -42 °C, minangka kristal-kristal putih, lan umop ing 83 °C. nalika umop ing suhu kamar, turahan dekomposisi (penguraian) sapérangan kanti pmbentukan nitrogen ingoksida sawisé reaksi:
4HNO3 → 2H2O + 4NO2 + O2 (72 °C)
kang berarti yèn asem nitrat anhidrat sebaiknya disimpen ing ngisor 0 °C kanggo ngindari penguraian. Nitrogen dioksida (NO2) tetep larut sajrone asem nitrat kang bisa nggawé warna kuning, utawa abang ing suhu kang luwih dhuwur. Ingendi asem murni cenderung ngetokaké ablok putih nalika terpapar ing udara, asem kanti nitrogen ingoksida terlarut ngetokaké uwab wernané coklat keabang-abangan, kang nggawé dijuluki "asem ablok abang" utawa "asem nitrat kang duwé ablok". Asam nitrat berablok uga dirujuk minangka asem nitrat 16 molar (wujud paling pekat asem nitrat ingtémperatur lan tekanan baku).
Asam nitrat bercampur karo banyu sajrone pira-pira proporsi laningstilasi ngaselaké azeotrop kanti konsèntrasi 68% HNO3 lan titik didih 120,5 °C ing 1 atm. Turah rong hidrat kang dingertèni, ya iku monohidrat (HNO3·H2O) lan trihidrat (HNO3·3H2O).
Nitrogen oksida (NOx) larut sajeroning asem nitrat lan sipat iki ngribawani kabèh sipat fisik asem nitrat kang tergantung ing konsèntrasi oksida (kaya ta tekanan uwab ing saknduwre cair, suhu didih, lan warna kang dijelase ing nduwur).
Peningkatan konsèntrasi asem nitrat kadayan déning dekomposisi termal utawa cahya, lan hal iki bisa nimbulake sejumlah variasi kang ora bisa diabaikan ing tekanan uwab ing sakduwure cuwèran amarga nitrogen oksida kang diprodhuksi bakal terlarut sapérangan utawa sekabehane ing sajrone asem.
Ingendi asem ing lumrahé, asem nitrat bereaksi kanti alkali, oksida basa, lan karbonat kanggo minangkauyah, kaya ta amonium nitrat. amarga duwé sipat mengoksidasi, asem nitrat ing lumrahé ora nyumbangake protone (ya iku, dhèwèké ora ngecolake hidrogen) ing reaksi kanti logam lan uyah kang dikasilake racaké ana sajrone keadaan teroksidasi kang luwih dhuwur.amarga, perkaratan (korosi) tingkat dhuwur bisa kadadéan. Perkaratan bisa dicegah kanti penggunaan logam utawa aloi anti karat kang tepat.
Asam nitrat duwétetapan ingsosiasi asem (pKa) 1,4: sajronelarutan akuatik, asem nitrat meh sekabehane (93% ing 0.1 mol/L) terionisasi dadiion nitrat NO3 lanproton terhidrasi kang misuwur minangka ion hidronium, H3O+.
minangka salah sijiné oksidator kang kuwat, asem nitrat bereaksi kanti hebat kanti sapérangan besar bahan-bahan organik lan reaksine bisa bersifat èksplosif. Produk akhire bisa bervariasi tergantung ing konsèntrasi asem, suhu, sarta reduktor. Reaksi bisa kadadéan kanti kabèh logam kajaba deret logam mulia lan aloi katentu. Karakteristik iki nggawé asem nitrat dadi agen kang lumrahé digunakaké sajrone uji asem. minangka kaidah kang umum, reaksi oksidasi mligi kadadéan kanti asem pekat, memfavoritake pembentukan nitrogen dioksida (NO2).
Cu + 4H+ + 2NO3- → Cu+2 + 2NO2 + 2H2O
Sifat-sipat asem cenderung mendominasi ing asem nitrat encer, dipeloni kanti pembentukan nitrogen oksida (NO) kang luwih diutamakakel.
3Cu + 8HNO3 → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
amarga asem nitrat merupbakal oksidator,hidrogen (H2) jarang terbentuk. Hanyamagnesium (Mg),mangan (Mn), lankalsium (Ca) kang bereaksi kanti asem nitratingngin lanencer kang bisa ngaselake hidrogen:
Mg(s) + 2HNO3(aq) → Mg(NO3)2(aq) + H2(g)
Asam nitrat mampu menyerang lan nglarutakE KABEH logam kang ana ing tabel periodik, kajabaemas lanplatina.
Kendatikromium (Cr),wesi (Fe), lanalumikium (Al) bakal terlarut sajrone asem nitrat kang encer, asem pekat bakal minangka salah sijiné lapisan logam oksida kang nglindungi logam saka oksidasi luwih lanjut. Hal iki ingaran kanti pemasifan. Konsentrasi pemasifan kang umum berkisar saka 18% sampai 22% abot.
Nalika asem nitrat bereaksi kanti pira-pira unsur non-logam, kajaba silikon sarta halogen, racaké dhèwèké bakal mengoksidasi non-logam mau marang keadaan oksidasi paling dhuwur kanti asem nitrat dadi nitrogen dioksida kanggo asem pekat lan nitrogen monoksida kanggo asem encer.
Asam nitrat digawé kanti nyampurnitrogen ingoksida (NO2) karobanyu. ngaselake asem nitrat kang murni racaké nglibatake distilasi kantiasem sulfat, amarga asem nitrat minangka salah sijinéazeotrop karo banyu kanti komposisi 68% asem nitrat lan 32% banyu. Asam nitrat kualitas komersial racaké duwé konsèntrasi antarané 52% lan 68% asem nitrat. Produksi komersial saka asem nitrat nglewatiprosès Ostwald kang tinemu déningWilhelm Ostwald.
Asam nitrat bisa digawé kanti mereaksikake 200 grampotasium nitrat (KNO3) marang sajrone larutanasem sulfat (H2SO4) 96% 106 ml, banjur mendistilasi campuran iki ing titik didih asem nitrat (83 °C) nganti amung nurahake kristal putihpotasium hidrogen sulfat (KHSO4), ing tabung reaksine.
Asam nitrat uga digunakaké ing péranganmetalurgi lanpengilangan amarga bisa bereaksi kantimetal. nalika dicampurkan kantiasem klorida, maka campuran iki bakal minangkaaqua regia, siji saka pira-pira reagen kang bisa nglarutakeemas lanplatinum.
