| Khmer | |
|---|---|
 | |
| Jinis | |
| Basa | Khmer |
Kala | u. 611–saiki[1] |
Aksara babon | |
Aksara turunan | Thai Lao |
Aksara sadulur | Mon Kawi |
| Arah nulis | Kiwa manengen |
| ISO 15924 | Khmr, 355 |
Jeneng Unicode | Khmer |
Larik Unicode |
|
| Artikel iki ngandhut lambang fonètisAFI. Tanpapiranti pamaca sing trep, kadeleng bisa mungtandha-pitakon, kothak-kothak, utawa lambang liyané, dudu pralambangUnicode. | |
Aksara Khmer (cara Khmer:អក្សរខ្មែរ;API: [ʔaʔsɑː kʰmaːe])[2] yaiku aksaraabugida minangka sarana nulis basa Khmer (basa resmi ing nagaraKamboja). Aksara iki uga kanggo nulisbasa Pali ing pangibadahan agama Buda ing nagara Kamboja lan Thailand.
Aksara Khmer turun sakaaksara Pallawa, owah-owahaningaksara Grantha sing turun sakaaksara Brahmi, sing rikala abad kaping 5 lan 6 M sumrambah ana ing Indhia bang kidul lan Asiah Kidul-Wétan.[3] Prasasti tuwa dhéwé ing aksara Khmer ditemu ing Dhistrik Angkor Boréi, Provinsi Takéo ana sakidulé Phnom Penh, kanthi sengkala taun 611.[4] Aksara Khmer modhèren utawa anyar ana bédané saka aksara-aksara sadurungé kaya sing tinulis ing prasasti sing mapan ing tilaséAngkor. AksaraThai lanLao uga kalebu ing turunané aksara Khmer Kuna.
Aksara Khmer ditulissaka kiwa manengen. Tetembungan sajeroning ukara adat sabené ditulis sastra lampah antarané tembung siji lan liyané. Wyanjana tumpuk ing sajeroning tembung "ditumpuk", kanthi wyanjana kapindho lan sabanjuré ditulis sarana ngowahi rupa hurupé. Biyèn aksara iki cacahé 35 hurup wyanjana, nanging aksara Khmer modhèren mung nganggo 33 hurup. Saben-saben hurup makili uni wyanjana lan uni swara gawan – kang uninéâ utawaô.
Ana sawenèh hurup swara, nanging uni swara luwih umum ditulis sarana sandhangan ing sandhuwuré, sangisoré, utawa sakiwatengené wyanjana.
| Wyanjana | Pasangan | Uni wutuh | Uni mligi wyanjana | ||
|---|---|---|---|---|---|
| API | PBB | API | PBB | ||
| ក | ្ក | [kɑː] | kâ | [k] | k |
| ខ | ្ខ | [kʰɑː] | khâ | [kʰ] | kh |
| គ | ្គ | [kɔː] | kô | [k] | k |
| ឃ | ្ឃ | [kʰɔː] | khô | [kʰ] | kh |
| ង | ្ង | [ŋɔː] | ngô | [ŋ] | ng |
| ច | ្ច | [cɑː] | châ | [c] | ch |
| ឆ | ្ឆ | [cʰɑː] | chhâ | [cʰ] | chh |
| ជ | ្ជ | [cɔː] | chô | [c] | ch |
| ឈ | ្ឈ | [cʰɔː] | chhô | [cʰ] | chh |
| ញ | ្ញ | [ɲɔː] | nhô | [ɲ] | nh |
| ដ | ្ដ | [ɗɑː] | dâ | [ɗ] | d |
| ឋ | ្ឋ | [tʰɑː] | thâ | [tʰ] | th |
| ឌ | ្ឌ | [ɗɔː] | dô | [ɗ] | d |
| ឍ | ្ឍ | [tʰɔː] | thô | [tʰ] | th |
| ណ | ្ណ | [nɑː] | nâ | [n] | n |
| ត | ្ត | [tɑː] | tâ | [t] | t |
| ថ | ្ថ | [tʰɑː] | thâ | [tʰ] | th |
| ទ | ្ទ | [tɔː] | tô | [t] | t |
| ធ | ្ធ | [tʰɔː] | thô | [tʰ] | th |
| ន | ្ន | [nɔː] | nô | [n] | n |
| ប | ្ប | [ɓɑː] | bâ | [ɓ], [p] | b, p |
| ផ | ្ផ | [pʰɑː] | phâ | [pʰ] | ph |
| ព | ្ព | [pɔː] | pô | [p] | p |
| ភ | ្ភ | [pʰɔː] | phô | [pʰ] | ph |
| ម | ្ម | [mɔː] | mô | [m] | m |
| យ | ្យ | [jɔː] | yô | [j] | y |
| រ | ្រ | [ɲɔː] | rô | [ɲ] | r |
| ល | ្ល | [lɔː] | lô | [l] | l |
| វ | ្វ | [ʋɔː] | vô | [ʋ] | v |
| ឝ | ្ឝ | Wis ora kanggo; biyèn kanggo nulis uni palatal s | |||
| ឞ | ្ឞ | Wis ora kanggo; biyèn kanggo nulis uni rétroplèks s | |||
| ស | ្ស | [sɑː] | sâ | [s] | s |
| ហ | ្ហ | [hɑː] | hâ | [h] | h |
| ឡ | ora ana[5] | [lɑː] | lâ | [l] | l |
| អ | ្អ | [ʔɑː] | ’â | [ʔ] | ’ |
| Wyanjana tambahan | Katerangan | Uni wutuh | Uni mligi wyanjana | Cathetan | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| API | PBB | API | PBB | |||
| ហ្គ | hâ +kô | [gɑː] | gâ | [g] | g | Tuladha:ហ្គាស, [gas] ('gas') |
| ហ្គ៊ | hâ +kô + sandhangan | [gɔː] | gô | [g] | g | |
| ហ្ន | hâ +nô | [nɑː] | nâ | [n] | n | Tuladha:ហ្នាំង orហ្ន័ង, [naŋ] ('wayang' saka basa Thai:หนัง) |
| ប៉ | bâ + sandhangan | [pɑː] | pâ | [p] | p | Tuladha:ប៉ាក់, [pak] ('ńganam'),ប៉័ង, [paŋ] ('roti') |
| ហ្ម | hâ +mô | [mɑː] | mâ | [m] | m | Tuladha:គ្រូហ្ម, [kruː mɑː] ('dhukuni', saka basa Thai:หมอ) |
| ហ្ល | hâ +lô | [lɑː] | lâ | [l] | l | Tuladha:ហ្លួង, [luəŋ] ('ratu', saka basa Thai:หลวง) |
| ហ្វ | hâ +vô | [fɑː], [ʋɑː] | fâ, vâ | [f], [ʋ] | f, v | Pangucapé [ʋ] ana ingហ្វង់, [ʋɑŋ] ('cetha') lan [f] ana ingកាហ្វេ, [kaafeɛ] ('kopi'). |
| ហ្វ៊ | hâ +vô + sandhangan | [fɔː], [ʋɔː] | fô, vô | [f], [ʋ] | f, v | Tuladha:ហ្វ៊ីល, [fiːl] ('filem') |
| ហ្ស | hâ +sâ | [ʒɑː], [zɑː] | žâ, zâ | [ʒ], [z] | ž, z | Tuladha:ហ្សាស, [ʒas] ('jazz') |
| ហ្ស៊ | hâ +sâ + sandhangan | [ʒɔː], [zɔː] | žô, zô | [ʒ], [z] | ž, z | Tuladha:ហ្ស៊ីប, [ʒiːp] ('jip') |
| Sandhangan swara | Tuladha | API[2] | PBB | Katrangan | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| golongan-a | golongan-o | golongan-a | golongan-o | |||
| (ora ana) | អ | [ɑː] | [ɔː] | â | ô | Delengen owahan awit sandhangan (basa Inggris) lan wyanjana tanpa swara gawan (basa Inggris). |
| ា | អា | [aː] | [iə] | a | éa | Delengen owahan awit sandhangan (basa Inggris). |
| ិ | អិ | [ə], [e] | [ɨ], [i] | ĕ | ĭ | Pangucapé [e]/[i] ana ing gatra sigeg. Delengén owahan awit sandhangan (basa Inggris). |
| ី | អី | [əj] | [iː] | ei | i | |
| ឹ | អឹ | [ə] | [œ] | œ̆ | ||
| ឺ | អឺ | [əː] | [œː] | œ | ||
| ុ | អុ | [o] | [u] | ŏ | m | Delengen owahan awit sandhangan (basa Inggris). |
| ូ | អូ | [ou] | [uː] | o | u | Dadi [əw]/[ɨw] sadurungéវvô sigeg. |
| ួ | អួ | [uə] | uŏ | |||
| ើ | អើ | [aə] | [əː] | aeu | eu | Delengen owahan awit sadhangan (basa Inggris). |
| ឿ | អឿ | [ɨə] | œă | |||
| ៀ | អៀ | [iə] | iĕ | |||
| េ | អេ | [ei] | [eː] | é | Delengen owahan awit sandhangan (basa Inggris). | |
| ែ | អែ | [ae] | [ɛː] | ê | Delengen owahan awit sandhangan (basa Inggris). | |
| ៃ | អៃ | [aj] | [ɨj] | ai | ey | |
| ោ | អោ | [ao] | [oː] | aô | oŭ | Delengen owahan awit sandhangan (basa Inggris). |
| ៅ | អៅ | [aw] | [ɨw] | au | ŏu | |