Stafmerki[1] eðaframburðartákn er lítiðtákn sem ritað er fyrir ofan eða neðanbókstaf, á miðju hans eða til hliðar. Stafmerki eru mismunandi eftir tungumálum. Ílatnesku stafrófi eru þau helst notuð til þess að tákna annanframburð eða frávik í framburði miðað við framburð stafs án stafmerkis. Þau eru þó ekki notuð í öllum tungumálum sem rituð eru með latnesku stafrófi, til dæmis eru þau aðeins notuð ítökuorðum íensku. Ííslensku erbroddurinn yfir staf helsta stafmerkið en bókstafir með broddi eru taldir sérstakir bókstafir í íslensku. Þessi hefð er ekki í öllum tungumálum, til dæmis eru bókstafir með stafmerkjum ekki taldir sérstakir bókstafir ífrönsku og þeim má jafnvel sleppa þegar skrifað er í hástöfum.
Stafmerki eiga sér merkilega sögu. Þau eru upphaflega notuð til styttingar, til dæmis varð 'oe' að 'ö' eða 'ø', og 'aa' í dönsku varð 'å'. Broddur yfir sérhljóði í íslenskum handritum táknaði upphaflega lengd, og kom í staðinn fyrir tvíritaðan sérhljóða. Löng sérhljóð í íslensku þróuðust öðru vísi en stutt og síðar komu til aðrar reglur um lengd og þess vegna tákna broddstafir nú allt önnur hljóð en stafir án brodds. Í tékknesku er broddur yfir sérhljóða einungis notaður til að tákna lengd hljóðsins en í finnsku eru langir sérhljóðar tvíritaðir. Í þessum málum báðum breytir lengd sérhljóðs merkingu og því er nauðsynlegt að tákna hana undir öllum kringumstæðum.
Í öðrum ritunarkerfum gegna stafmerki ýmsum hlutverkum. Í bæðiarabísku stafrófi ( ـَ, ـُ, ـُ,) oghebresku stafrófi ( ַ, ֶ, ִ, ֹ , ֻ,) tákna þausérhljóð sem eru ekki merkt á annan hátt.
Stafmerki geta verið yfirsett, miðsett, undirsett eða hliðsett.[2] Miðsett stafmerki heita líkastrikanir.[2]
|
|---|
| Yfirsett | |
|---|
| Miðsett | |
|---|
| Undirsett | |
|---|
| Hliðsett | |
|---|
