Maríus var frá bænum Arpinum suður afRóm og hann varnovus homo (nýr maður) sem þýddi að hann var fyrsti maðurinn úr sinni ætt sem komst inn iöldungaráðið. Sú þjóðsaga fylgdi Maríusi að hann hefði sem unglingur fundið arnarhreiður með sjö ungum. Ernir voru táknJúpíters og þetta var túlkað sem svo að Maríus myndi verða ræðismaður sjö sinnum. Maríus giftist Juliu Caesaris sem var föðursystirJúlíusar Caesars.Julii Caesares ættin var ein af elstu ættum Rómaborgar en var á þessum tíma ekki sérlega valdamikil.
Árið 107 f.Kr. varð Maríus ræðismaður í fyrsta skipti. Róm átti þá í stríði viðJugurtha konung íNúmidíu og Maríus hafði lofað að binda skjótan enda á átökin, en stóð frammi fyrir þeim vanda að mannskap vantaði í rómverska herinn. Á þessum tíma gátu aðeins landeigendur gengið í herinn en Maríus ákvað að hunsa þessa reglu og skráði hvaða ríkisborgara sem er í herinn, óháð eignum, og lofaði að sjá þeim fyrir landskika að herþjónustu lokinni. Þetta varð til þess að eftir þetta var herinn að mestu skipaður fátækum ríkisborgurum. Maríus stjórnaði aðgerðum Rómverja í Númidíu næstu tvö árin og lauk stríðinu með sigri árið 105 f.Kr. eftir að kvestorinnLucius Cornelius Súlla hafði handsamað Jugurtha. Maríus og Súlla áttu síðar eftir að deila um hvor þeirra ætti heiðurinn að sigrinum.
Maríus sigrar Kimbra, málverk frá 19. öld.
Maríus var aftur kjörinn ræðismaður fyrir árið 104 f.Kr. og gegndi þeirri stöðu næstu fimm árin en það hafði aldrei áður gerst í sögu Rómar. Árið 102 f.Kr sigraði Maríus gríðarstóran hergermönsku þjóðflokkanna Kimbra og Tevtóna í tveimur orrustum íGallíu cisalpinu. Maríus naut gríðarlegra vinsælda í kjölfar þessara sigra og var almennt álitinn vera bjargvættur Rómaborgar.
Eftir ræðismannsár hans árið 100 f.Kr. virðist Maríus hafa hugsað sér að setjast í helgan stein en árið 91 f.Kr. braustBandamannastríðið út sem var uppreisn ítalskra bandamanna Rómverja gegn stjórnarháttum þeirra. Maríus tók þátt í upphafi stríðsins en þurfti síðan að draga sig í hlé, líklega vegna heilsubrests.
Eftir deilur um það hvor þeirra fengi að stjórna hersveitum gegnMiþridatesi konungi í Pontus urðu Marius og Sulla bitrir óvinir og tókust á í borgarastríði þar sem þeir skiptust á um að hafa völdin í Rómaborg. Árið 88 f.Kr. náði Sulla völdum í Rómaborg og Maríus flúði en eftir að Súlla hafði yfirgefið borgina, til þess að berjast við Miþridates, bauð öldungaráðið Maríusi að snúa aftur. Maríus stóð þá fyrir miklum pólitískum hreinsunum í Rómaborg þar sem fjölmargir stuðningsmenn Súlla voru drepnir. Árið 87 f.Kr. var Maríus kjörinn ræðismaður fyrir árið 86 f.kr., ásamtLuciusi Corneliusi Cinna, einum helsta stuðningmanni sínum. Maríus lést, 13. janúar 86 f.Kr., 17 dögum eftir að hafa tekið við ræðismannsembættinu í sjöunda skipti.
Marius gerði umtalsverðar umbætur árómverska hernum, sem fólu meðal annars í sér að rómverskir borgarar gátu gengið í herinn þótt þeir væru ekki landeigendur, endurskipulagningu herdeilda (legiones) í flokka (cohortes) og breytingar á pilus-spjótinu sem hindruðu það að óvinir gætu kastað því til baka, þar sem það brotnaði við lendingu.
Eftir að Maríus fór að skrá eignalausa menn í herinn hófu aðrir hershöfðingjar að gera það sama. Þessar herdeildir litu gjarnan svo á að hollusta þeirra væri hjá hershöfðingjanum frekar en hjá ríkinu. Metnaðargjarnir hershöfðingjar nýttu sér þessa hollustu til þess að ná völdum í Rómaborg hvað sem það kostaði og borgarastríð urðu því algeng næstu áratugina. Þetta var einn helsti þátturinn í því aðRómverska lýðveldið leið undir lok ogkeisaradæmið varð að veruleika.
