Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Fara í innihald
WikipediaFrjálsa alfræðiritið
Leit

Einir

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
„Einir“ getur einnig átt við mannsnafniðEini.
Einir
Þroskuð og óþroskuð einiber á Saaremaa í Eistlandi.
Þroskuð og óþroskuð einiber áSaaremaa íEistlandi.
Ástand stofns
Vísindaleg flokkun
Ríki:Jurtaríki (Plantae)
Fylking:Berfrævingar (Pinophyta)
Flokkur:Barrtré (Pinopsida)
Ættbálkur:Barrviðarbálkur (Pinales)
Ætt:Einisætt (Cupressaceae)
Ættkvísl:Juniperus
Tegund:
J. communis

Tvínefni
Juniperus communis
L.
Útbreiðsla á heimsvísu
Útbreiðsla á heimsvísu

Einir (einitré eðaeinirunni) (fræðiheiti:Juniperus communis) errunni af ættkvíslJuniperus ogeinisætt. Einir er útbreiddastur allratrjáplantna heims og finnst um alltnorðurhvel jarðar, íNorður-Ameríku,Asíu ogEvrópu á kaldtempruðum norðlægum breiddargráðum.

Einirinn er með nálarlaga blöð, u.þ.b. 10 mm löng. Hér á landi vex einirinn í hrauni, kjarri og mólendi. Einirunnar eru oftast jarðlægir, en sumir runnar reisa upp greinarnar og geta þá orðið allt að 120 cm háir. Utan Íslands getur hann verið beinvaxinn og allt að 10 metrar.

Fyrst þegar einiberið myndast er það grænt, en verður dökkblátt þegar það er orðið fullþroskað. Úr einiberjum er víða unniðGenever (=Sjenever eðagin).

Undirtegundir

[breyta |breyta frumkóða]

Eins og búast má við af tegund með jafn mikla útbreiðslu erJ. communis mjög breytilegur með nokkrum undirtegundum ("infraspecific taxa"); afmörkun undirtegunda er enn óvís, þar sem genagreining samsvarar ekki formgerð vel.[1][2][3][4][5][6][7][8]

  • subsp.communis – Yfirleitt uppréttur runni eða lítið tré; nálar langar, 8–20(–27) mm; könglar smáir, 5–8 mm, yfirleitt styttri en nálarnar; á láglendi til lágt til fjalla á tempruðum svæðum.
    • subsp.communis var.communis – Evrópa, megnið af Norður Asíu
    • subsp.communis var.depressa Pursh – Norður Ameríka,Sierra Nevada í Kaliforníu
    • subsp.communis var.hemisphaerica (J.Presl & C.Presl) Parl. – fjöll við Miðjarðarhafið
    • subsp.communis var.nipponica (Maxim.) E.H.Wilson – Japan (staða óvís, oft skráð semJ. rigida var.nipponica)
  • subsp.alpina (Suter) Čelak. – (syn.J. c. subsp.nana,J. c. var.saxatilis Pallas,J. sibirica Burgsd.). Yfirleitt jarðlægur runni; nálarnar stuttar, 3–8 mm; könglarnir yfirleitt stærri, 7–12 mm; vex í subarctic svæðum og háfjöllum á tempruðum svæðum.
    • subsp.alpina var.alpina – Grænland, Ísland, Evrópa og Asía
    • subsp.alpina var.megistocarpa Fernald & H.St.John – Austur Kanada (vafasamt hvort sé aðgreind frá var.alpina)
    • subsp.alpina var.jackii Rehder – vestari Norður Ameríka (vafasamt hvort sé aðgreind frá var.alpina)

Sumir grasafræðingar telja subsp.alpina frekar sem afbrigði, sem væri þá rétt skráð semJuniperus communis var.saxatilis Pallas,[2] þó nafniðJuniperus communis var.montana sé stundum notað; aðrir, yfirleitt í austur Evrópu og Rússlandi, telji hann sem sérstaka tegundJ. sibirica Burgsd. (syn.J. nana Willd.,J. alpina S.F.Gray).[9][1][2][3]

Notkun á Íslandi

[breyta |breyta frumkóða]
Einibreiða á Þingvöllum.

Forn trú áÍslandi var að til að afstýra húsbruna væri ráð að hafa eini í húsinu. Einirinn var hér áður fyrr einnig notaður til að búa til jólatré (en einnig til að skreyta það), til að búa tilte, bragðbætabrennivín og til að reykjalax. Í bók sinniGrasnytjum segirBjörn Halldórsson íSauðlauksdal samtímamenn sína (á 18. öld) hafa mikla trú á heilsubætandi áhrifum einiberja og telji þau gagnast við fjölda kvilla, allt frá niðurgangi til holdsveiki.[10]

Samlífi

[breyta |breyta frumkóða]

Einir er hýsill fyrir sérkennilega sveppinnhornryð. Að minnsta kosti 13 aðrar tegundirsmásveppa hafa fundist í samlífi við eini á Íslandi.[11]

Tenglar

[breyta |breyta frumkóða]
  • Einir - floraislands.is
  • Einir - Morgunblaðið, 18. september 2001, bls. 39

Gallerí

[breyta |breyta frumkóða]
  • Juniperus communis subsp. alpina, í Vitosha, Búlgaríu
    Juniperus communis subsp.alpina, í Vitosha,Búlgaríu
  • Juniperus communis subsp. communis á Lüneburg heiði, Þýskalandi
    Juniperus communis subsp.communis á Lüneburg heiði, Þýskalandi
  • Juniperus communis viðarbútar með U.S. sent til samanburðar, sýnir hve mjóir árhringirnir eru.
    Juniperus communis viðarbútar með U.S. sent til samanburðar, sýnir hve mjóir árhringirnir eru.

Tilvísanir

[breyta |breyta frumkóða]
  1. 1,01,1Rushforth, K. (1987).Conifers. HelmISBN 0-7470-2801-X.
  2. 2,02,12,2Adams, R. P. (2004).Junipers of the World: The genus Juniperus. Victoria: Trafford.ISBN 1-4120-4250-X.
  3. 3,03,1Arboretum de Villardebelle:Juniperus
  4. Flora Europaea:Juniperus communis
  5. Adams, R. P., Pandey, R. N., Leverenz, J. W., Dignard, N., Hoegh, K., & Thorfinnsson, T. (2003). Pan-Arctic variation in Juniperus communis: Historical Biogeography based on DNA fingerprinting.Biochem. Syst. Ecol. 31: 181-192pdf fileGeymt 17 desember 2008 íWayback Machine.
  6. Adams, R. P., & Pandey, R. N. (2003). Analysis of Juniperus communis and its varieties based on DNA fingerprinting.Biochem. Syst. Ecol. 31: 1271-1278.pdf fileGeymt 17 desember 2008 íWayback Machine
  7. Adams, R. P., & Nguyen, S. (2007). Post-Pleistocene geographic variation in Juniperus communis in North America.Phytologia 89 (1): 43-57.pdf fileGeymt 17 desember 2008 íWayback Machine
  8. Den Virtuella Floran:Juniperus communis distribution
  9. Association Ecosystem (Russia):Juniperus sibirica
  10. „Hvað er einiberjarunnur?“. ruv.is. 26. desember 2019. Sótt 27. desember 2019.
  11. Helgi Hallgrímsson & Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir (2004).Íslenskt sveppatal I - smásveppir.Geymt 17 október 2020 íWayback Machine Fjölrit Náttúrufræðistofnunar. Náttúrufræðistofnun Íslands. ISSN 1027-832X
  Þessi líffræðigrein erstubbur. Þú getur hjálpað til með því aðbæta við greinina.
Wikiorðabókin er með skilgreiningu á orðinuEinir.
Wikimedia Commons er með margmiðlunarefni sem tengistEini.
Wikilífverur eru með efni sem tengistEini.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Einir&oldid=1842872
Flokkar:
Faldir flokkar:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp