| Andarnefja | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Samanburður á stærð andarnefju og manns | ||||||||||||||||
| Ástand stofns | ||||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||||
| Hyperoodon ampullatus (Forster,1770) | ||||||||||||||||
 Útbreiðslusvæði andarnefju í norðurhöfum |
Andarnefja (fræðiheitiHyperoodon ampullatus) er allstórtannhvalur, álíka stór oghrefna en mjög ólík henni. Hún er með mjótt trýni og hátt og kúpt enni. Trýnið minnir á andarnef og af því fær hún nafn sitt. Höfuðið er nokkuð aðgreint frá bolnum. Augun eru rétt aftan við munnvikin.
Tarfarnir eru um átta til níu metrar á lengd og um 3600 kg að þyngd. Kýrnar eru um sjö metrar á lengd og vega um þrjú tonn. Karldýrið er með tvær tennur í neðri skolti en kvendýrið er tannlaust. Tennurnar tvær eru inni í tannholdinu þangað til hvalirnir eru orðnir rúmlega 15 ára gamlir, en þá fyrst koma þær upp úr tannholdinu. Andarnefjan er grásvört á litinn en ljósari að neðan en á bakinu. Þegar dýrin eldast verða sum þeirra ljós á litinn og höfuðið nærri hvítt.Bægslin eru smá og rétt fyrir aftan höfuðið. Bakugginn er aftarlega og um 30 sm hár. Engin sýling er í sporðinum og lyfta andarnefjur sporðinum sjaldan upp úr sjónum, en stundum stökkva þær. Blásturinn er lítill og sést heldur illa. Andarnefjan verður kynþroska 9-12 ára. Fengitími er á vorin eða snemmsumars og ermeðgöngutími kúnna um 12 mánuðir.
Andarnefjur lifa aðallega ásmokkfiski en éta einnigfisk,sæbjúgu ogkrossfiska. Þær halda sig oftast fjarri landi. Andarnefjur eru félagslyndar og er algengt að sjá þær í litlum hópum, 4–10 dýr saman. Þær eru mjög forvitnar og koma oft nærri skipum. Ef skip gefa frá sér hvell hljóð kafa þær undir skipin til að kanna hvaðan hávaðinn kemur. Þær eru oft margar mínútur á yfirborði til að anda en kafa þess á milli niður á mikið dýpi. Aðeinsbúrhvalir geta kafað dýpra en þær. Andarnefjur halda sig oftast langt úti á reginhafi þar sem dýpið er að minnsta kosti 1000 metrar. Þær sjást við Ísland á sumrin og þá aðallega fyrir vestan og norðan land milliÍslands ogJan Mayen. Á veturna eru þær aðallega vestur og suðvestur afSpáni.
Hvalveiðimenn, einkum norskir og breskir, veiddu mikið af andarnefju íNorður-Atlantshafi allt fram á sjötta áratug þessarar aldar en hún var lítið veidd á suðurhveli. Um 60.000 andarnefjur voru veiddar frá 1882 fram að 1930 á Norður-Atlantshafi og 5800 frá 1930 til 1973[1] en tegundin var friðuð árið 1972. Andarnefjan var aðallega veidd vegna olíunnar í höfði hennar. Olían var notuð sem hægðalyf, áburður og í smyrsl en kjötið í dýrafóður.
Við hvalatalningu árið 2015 var talið að um tæplega 20.000 dýr lifðu í Norður-Atlantshafi.[2]
