Ante keEuropani arivis en Uruguay, la regiono habitesis da indijeni de etniiCharrua eGuarani.Hispani arivis en1516, tamen la koloniigo esis limitizita dum la16ma e17ma yarcenti, pro rezisto da indijeni, e manko dioro edarjento en la regiono. La teritorio di Uruguay disputesis daHispani ePortugalani. En1603, Hispani enduktisgebovi a la regiono. Villa Soriano, l'unesma urbo di la regiono, fondesis erste en1624.
Kom rezulto de la milito inter Anglia e Hispania de 1796 til 1808, ye la3ma di februaro1807Britaniani okupis Montevideo e pose atakis Buenos Aires, ma ekpulsesis da Hispana trupi e populala rezisto. En1810 kande eventis laRevoluciono di Mayo en Buenos Aires, Uruguay tardigis partoprenar la proceso. Ye la27ma di februaro1811, 300 homi komandita da Pedro José Viera e Venancio Benavides komencis revolto konocata komGrito de Asencio, qua judikesas kom la komenco di la nedependantesko di Uruguay. Viera e Benavides okupis l'urbi Mercedes, Villa Soriano,El Colla (nune Rosario) e San José, e pregis la helpo dil guvernerio di Buenos Aires.José Gervasio Artigas, nun judikata kom Uruguayan heroo, atakis Hispani en Uruguay ed okupis l'urbi Minas ye la24ma di aprilo1811, San Carlos ye la28ma di aprilo, e Maldonado ye la29ma. Il anke vinkis Hispani en labatalio di Las Piedras ye la18ma di mayo1811, e fine okupis Montevideo. Colonia del Sacramento okupesis ye la26ma di mayo sam yaro, e Hispana dominaco en la regiono finis.
Dum l'administrado dil generaloLorenzo Batlle y Grau supresesis revolto komandita da Nacionala Partiso (Blancos). De1875 til1886 la lando komandesis da militisti. Dum ta epoko, l'enmigro diItaliani eHispani plugrandigis la habitantaro di la lando: en1879 Uruguay ja havis cirkume438 000 habitanti.[2]
En1903,José Batlle y Ordóñez elektesis prezidanto. Ilu guvernis til1907 e rielektesis en1911 por guvernar til1915. Dum lua duesma periodo, Uruguay adoptis 8-hora laborjorno, indemno pro chomeso ed universala votado.
En1931,Gabriel Terra Leivas asumis la povo. Lua mandato koincidis kun l'efekti di laGranda depreso ekonomiala di 1929. Eventis konfronti en qui policisti e laboristi interocidis. En1933 Terra Leivas komandisstato-stroko, supresis la kongreso e guvernis per dekreti. Ilu impozis novakonstituco en 1934, qua donis plusa povi a la prezidanto.
En 2012, Uruguay legaligisaborto, ed ye la sequanta yaro ol legaligis samasexua mariajo, e divenis l'unesma Sud-Amerikana lando qua legaligis la kultivo e vendo dimarihuano.
Laparlamento (Asamblea General) konsistas ek 2 chambri. La Chambro di Deputati(Cámara de Diputados) havas 99 membri, qui elektesas por 5 yari proporcionale a la habitantaro de la 19 departmenti. La Senato(Cámara de Senadores) havas 31 membri, di qui 30 elektesas dal populo por 5 yari e l'altra esas la viceprezidanto, qua prezidas la Senato.
La Supra korto di Uruguay establisesis en 1907, ed esas la maxim alta instanco di lajudiciala povo di la lando. Ol konsistas ek 5 membri qui elektesis dal parlamento. Lua sideyo esas la palacoPiria. Ultre la Supra korto existas departmentala korti por judiciar en duesma instanco, e lokala judiciisti por judiciar en unesma instanco.
Mapo pri reliefo di Uruguay.Naturala pasturajo en la departmento San José.
Havanta176 214 km² di tota surfaco, Uruguay esas la 2ma maxim mikra lando diSud-Amerika, dopSurinam. Ol havas 660 km dilitoro. La surfaco diLaguno Merín dividesas kunBrazilia. Luareliefo esas transito inter la planapampa Arjentiniana e Braziliana, e la kolinoza tereni de la sudo di Brazilia. La maxim alta monto di Uruguay esasCerro Catedral, kun 513 metri.
Granda parto di la lando (regiono konocata kompampas) kovresas da naturalapasturajo. Lua maxim importanta fluvio esasUruguay.Fluvio Plata (Río de la Plata) fakte ne esas fluvio, ma grandaestuario, inter Uruguay edArjentinia.
Laklimato esassubtropikala, kun granda influo delAtlantiko. La mezavaloratemperaturi dum lasomero esas 22°C, e dum lavintro esas 10°C. Pro la manko di alta monti, granda parto di lua teritorio ofte frapesas da forta venti e tempesti. La mezavalora yaralapluvo-quanto varias de 1000 mm sude til 1400 mm norde.
Uruguay havas dek nacionala parki, di qui 5 jacas an la marshoza estala regiono, 3 an la centro di la lando ed un an la marjino dilfluvio Uruguay. Un ek ta parki, jacanta enkabo Polonio, protektas kolonio dimarala leoni.
Segun enonomiala statistiki, 59% de la tereni en Uruguay uzesas poragrokultivo, qua reprezentas cirkume 10% de l'exportaci de la lando, 9,3% de laTNP ed employas 13% de lalaboro-povo. Segun statistiki de FAO, Uruguay esas la 9ma maxim granda mondala produktero disoyo.
Habitantaro di Uruguay, de 1961 til 2003.Demografiala piramido en 2016.
Segun statistiki da The World Factbook por 2023, Uruguay havas3 416 264 habitanti. Preske 88% de Uruguayana habitantaro esas blanki, kunEuropana ancestri, nome enmigranti qui arivis dum la 19ma e 20ma yarcenti:Hispani,Italiani (1/4 de la habitantaro),Franci,Germani ed altri. Negri esis 4,6%, aborijeni esis 2,4%, altri 0,3% e ne savesas pri 5% de la habitantaro segun statistiki por 2011[1]. En 2023, la proporciono esis 94 viri po 100 mulieri[1]
Segun statistiki de 2023, 95,8% de la habitantaro esas urbala[1]. Lametropolala regiono diMontevideo koncentras cirkume 1,3 milion habitanti. La cetera habitas precipue 20 altra mezgranda urbi. Altra importanta urbi esasSalto ePaysandú. La lando havas basa denseso di habitantaro kompareBrazilia edArjentinia.
La demografiala kresko di la lando esas un ek la min granda deLatin-Amerika. De1963 til1985 cirkume320 000 Uruguayani ekmigris, e lua destini esis precipue Arjentinia, Usa, Australia, Hispania, Brazilia e Venezuela.[4]
Prireligio, en 2006 47,1% esiskatoliki, 11,1% esis kristani ne-katolika, 23,2% praktikis nekonfesionala kredaji, 0,3% esis judaisti, 17,2% esisateisti od agnostikisti, e 1,1% praktikis altra religii.[1]
Eduko en la lando esas laika, gratuita ed obligiva dum 14 yari, komencanta kande pueri evas 4 yari[5]. Segun statistiki de 2019, 98,8% de la habitantaro savas lektar e skribar[1].
Quale enArjentinia,tango esas la maxim konocatamuzikala jenro di Uruguay. Altra komun aspekto kun lua vicino esas la tradicioni di legaucho,mestici qui mantenas lua dansi, muziko, la kustumo pri drinkaryerba mate (mateo), l'edukado di bovi e mutoni, edc.
Karnavalo en Montevideo havas influi Hispana - kun lua paradi dimurgas - ed ankeAfrikana, notebantua edAngolana. Existas du tipi di karnavalala paradi:Desfile de Carnaval (karnavala parado) eDesfile de Llamadas. La muziko en laDesfile de Llamadas recevas la nomocandombe. Karnavalo en Uruguay duras dum 40 dii, la maxim longa karnavalala periodo del mondo.
La tradicionimuzikala de legaucho en Uruguay ed en Arjentinia esas simila, ed anketango. Un ek la maxim famozatango de la historio,La Cumparsita, kompozesis en Uruguay la yaro 1917, daGerardo Matos Rodríguez. La kantisto di tangoJulio Sosa (1926-1964) naskis en Las Piedras. Ank existas lokala konkurso, nomizitapayada, ube du kantisti improvizas versi por la sama melodio, akompanata da gitari.
La jenrorock populareskis en Uruguay dum la yari 1960a, e lokala bandi, exempleLos Shakers,Los Mockers,Los Iracundos,Los Moonlights eLos Malditos aparis e sucesis lokale. Exemplo pri rock-bando qua sucesis dum recenta yari en Uruguay ed Arjentinia esasLa Vela Puerca.
Futbalo esas la maxim popularasporto di la lando. Uruguay vinkis du foyi laMondala Kupo di Futbalo: en1930 ed en1950.Basketbalo esas la 2ma maxim praktikata sporto dop futbalo. La lando ganis du bronza medalii pri basketbalo, dum l'Olimpiala Ludi di 1952 e 1956. Prirugbio, la nacionala esquado di Uruguay jacas inter la 20 maxim bona del mondo, ed esas la 2ma maxim bona deLatin-Amerika, dop l'Arjentiniana esquado.
_Tribuna_America.jpg)
