Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Irez a kontenajo
WikipedioLa Libera Enciklopedio
Serchuro

Slovenia

De Wikipedio
Slovenia
Republika Slovenija
Standardo di SloveniaBlazono di Slovenia
Nacionala himno:
Zdravljica
Urbi:
Chefurbo:Ljubljana
· Habitanti:265 881 (2005)
Precipua urbo:Ljubljana
Lingui:
Oficala lingui:Sloveniana
Tipo:Republiko
·Prezidanto:Nataša Pirc Musar
·Chefministro:Robert Golob
Surfaco:(153ma maxim granda)
· Totala:20 273 km²
· Aquo:0,6 %
Habitanti:(149ma maxim granda)
· Totala:2 099 790[1] (2023)
·Denseso di habitantaro:103,6 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:Euro
Veho-latero:dextre
ISO:SI
SVN
705
Reto-domeno:.si


Slovenia esas mikra-stato jacante en sudalEuropa. Ol havas kom viciniAustria norde,Hungaria nord-este,Kroatia este e sude, edItalia weste. La lando havas nur 47 km di litoro.

Bazala fakti pri Slovenia.

Historio

[redaktar |redaktar fonto]
Restaji di murego Romana en Podkraj.
 Precipua artiklo:Historio di Slovenia

Dum lua historio, la teritorio di Slovenia apartenis a diferanta stati. Dum l'epoko diRomana imperio, ol dividesis inter la provinciPannonia eNoricum e la regionoVenetia et Histria (regiono X de Romana Italia).

Dum la14ma yarcento, Slovenia esis parto delimperio Habsburgo, ed inter1815 e1866 delAustrian imperio. Sloveni lore habitis la regioni Kranjska, Goriška en Gradiščanska e parti deIstria. Kelka Sloveni anke habitis l'Otoman imperio.

De la komenco dil18ma yarcento til la komenco dil19ma yarcento Slovenia vivis pacoza, kun pasabla ekonomiala kresko. L'urboTrieste deklaresis libera portuo en1718, e to stimulis la kresko dil ekonomio di la regiono. En1848, la nacionalista movado nomizitaZedinjena Slovenija aparis en la regiono.

Pro manko di ekonomial oportunaji, de1880 til1910 cirkume 300 000 Sloveni (1/6 de lora habitantaro) ekmigris vers altra landi, nomeUsa, ma anke versArjentinia. Kande l'unesma mondomilito komencis, Sloveniana teritoro esis fronto di kombato interItaliani edAustri-Hungari.

Kande la milito finis, Slovenia unionesis kunSerbia eMontenegro por formacar laRejio di Serbi, Kroati e Sloveni, pose rinomizitaYugoslavia, malgre l'opozo de 70% ek la Slovena parlamentani. Tamen, Sloveni mantenis kelka kulturala autonomeso en la rejio, e pose en la republiko di Yugoslavia. Kontree, Sloveni enItalia,Austria eHungaria koaktesis por aceptar asimileso, e kelkafoye subisis violentoza persekuti.

Adolf Hitler vizitasMaribor, en aprilo1941.

Dum laduesma mondomilito, Slovenia invadesis e dividesis komplete daNacional-socialista Germania,Italia eHungaria. An la centro di Slovenia, lor okupita dal Italiani, kreesis la Nacionala Fronto pri Libereso, qua formacis grupi di partizani por kombatar kontre nacional-socialisti. To kreis la strukturo por futura Slovena stato en Yugoslaviana federuro. Kande la milito finis, Yugoslavia diveniskomunista stato, e Slovenia divenis un ek la republiki de laRepubliko Socialista Federala di Yugoslavia.

Slovenia nedependanteskis ye la25ma di junio1991 e, pos 10-dia milito kontre centrala guverno diYugoslavia, eventis armistico. LastaYugoslaviana trupi foriris la lando en oktobro 1991. Em decembro sam yaro Slovenia adoptis luakonstituco.

Europana Uniono agnoskis Slovena nedependo en1992, e la lando divenis membro dilUnionita Nacioni en mayo sam yaro. Ye la1ma di mayo2004 Slovenia divenis membro delEuropana Uniono, ed ye la 1ma di januaro2007 ol adoptis l'Euro kom monetaro. Ye la21ma di julio2010 ol divenis membro dilOKED.[2]

Politiko

[redaktar |redaktar fonto]
Prezidantala palaco enLjubljana.
Edifico dil parlamento di Slovenia (sinistre).

Slovenia esas parlamentalarepubliko. La prezidanto esaschefo di stato di la lando ed elektesas dal populo por 5-yara periodo, e povas rielektesar unfoye por la sequanta periodo. Lachefministro esas lachefo di guvernerio, selektita dal prezidanto ed elektita dal parlamento.

Laparlamento (Državni Zbor, Nacional Asemblo) havas unika chambro kun 90 membri, di qui 88 elektesas dal populo por 4-yara periodo segun proporcionala votado (uzanta D'Hondt-formulo), e 2 membri elektesas da etniala minoritati.

Judiciala povo konsistas ek judiciisti qui elektesas da la Nacional Asemblo. Existas korti specaligita segun temi. La Konstitucala korto konsistas ek 9 judiciisti qui verifikas se ula lego aprobita respektas la determini di konstitucala texto.

Slovenianakonstituco adoptesis ye la23ma di decembro1991 e til nun ol emendesis 7 foyi.

Geografio

[redaktar |redaktar fonto]
Topografiala mapo di Slovenia.
Monto Triglav, la maxim alta monto di Slovenia.

Slovenia havas quar geografiala regioni:Alpi, Dinarik Alpi, Panoniana baseno eMediteraneo. Cirkume la duimo de lua teritorio (10 124 km²) kovresas daforesti.

La mezvaloraaltitudo di Slovenia esas 557 metri. La maxim alta monto di la lando esas Triglav, kun 2 864 metri dialtitudo. Malgre jacar proxim Mediteraneo, 81% de lua teritorio e riveri apartenas a la baseno diNigra maro, e nur 19% apartenas a la baseno diAdriatiko. La precipua riveri de la lando esas Sava (qua naskas en la lando), Drava e Mura.

Luaklimato esas temperema, kun granda influo del altitudo proxim l'Alpi ed en la valo di Soča (anciena Isonzo), e del Mediteraneo proxim la litoro. La mezavalora yaralapluvo-quanto varias de 3.500 mm weste de la lando til 800 mm enPrekmurje. Oftenivas dum la vintri. La maxim intensa nivego en Ljubljana eventis en 1952: 146 cm.

Ekonomio

[redaktar |redaktar fonto]
 Precipua artiklo:Ekonomio di Slovenia

Preske 2/3 de lua laboro-povo verkas en la sektoro di servadi, e cirkume 1/3 verkas en laindustrio e la konstrukturo. Slovenia havas edukita laboro-povo, bona substrukturo, e jacas proxim importanta komercala voyi. Ol havas la maxim altaTNP per persono inter la landi qui membreskisEuropana Uniono pos 2004.

Slovenia adoptisEuro kom monetaro ye la1ma di januaro2007. Ye la sama yaro, lua ekonomio kreskis preske 7%, stimulita dal kresko dil extera debo. Kande eventis l'Europana krizo de 2007 til 2010, ol afektis forte la lando. En 2009 l'ekonomio diminutis 8%.

Demografio

[redaktar |redaktar fonto]
Pueri dansas en placo di Ljubljana.
Ljubljana, chef-urbo e maxim grand urbo di Slovenia.

Segun statistiki daThe World Factbook pri 2023, la lando havis 2 099 790 habitanti.[1] Segun lademografiala kontado di 2002, 83,1% esis Sloveni, 2% esis Serbi, 1,8% esis Kroati, 1,1% esis Bosniani, e 12% esis altri, o ne deklaris etnio[1]. En 2023 la mezavalora viv-esperajo esis 82 yari, esanta 79,2 yari por viri e 85 yari por mulieri[1]. Cirkume 12.4% de la habitantanti naskis exterlande, segun statistiki de 2008[3]

Segun la demografiala kontado di 2002, 57.8% de la habitantaro esaskatolika. Altra religii esasIslamo (2.4%, precipue pro l'enmigro diBosniani), eOrtodoxa kristani (2.2%). Evangeliala ed altri kristani esis 1.6%. Cirkume 10% deklaris esarateisti[1].

La linguo oficala - e maxim parolata - esas Sloveniana, qua parolesas da 87,7% de la habitantaro. Kroata linguo parolesas da 2,8%, Serbo-Kroata parolesas da 1,8%, e Bosniana da 1,6%. Hungara, qua esas oficala ube existas komunitati Hungara, parolesas da 0,4%, Italiana parolesas da 0,2%, ed esas oficala ube existas komunitati di Italiani. La cetera 3,9% parolas altra lingui, o ne informis pri linguo dum la demografiala kontado di 2002[1].

La maxim grand urbo esasLjubljana, la chef-urbo di la lando. Altra du importanta urbi esasMaribor eKranj.

Kulturo

[redaktar |redaktar fonto]
Eniro di la mineyo di Idrija.

Slovenia havas difuzita e variita arkitekturala heredo, qua inkluzas 2.500 kirki, 1.000 kasteli, ruini, kasteleti e farmo-domi. Tri historiala loki deklaresis "patrimonio di la homaro" segun l'UNESKO: la kaverni e la naturala peizajo di Škocjan, la mineyo dimerkurio en Idrija (del yaro 1490), e la prehistoriala domi konstruktita super palisi proximLjubljana. Notora exemplo pri mezepokala e baroka arkitekturo esas la kirko e la kastelo konstruktita che l'insulo Blejski.

La semanto, pikturoImpresionista daIvan Grohar.

Lapikto e laskulto developesis en Slovenia dum la fino dil 18ma e dum la 19ma yarcenti, komence influita dalNeoklasikismo, pose dal movado AustrianaBiedermeier e fine dalRomantikismo. L'unesma artal expozo di Slovenia organizesis da la piktistinoIvana Kobilca, qua piktis sub influo dalRealismo. L'impresionismo influis la piktistiIvan Grohar,Matej Sternen,Rihard Jakopič e Rihard Jakopič.

Priliteraturo, l'unesma libro skribita enSloveniana linguo esisAbecedarium, imprimita en1550. Yen kelka importanta skriptisti en Sloveniana: poetiFrance Prešeren,Oton Župančič,Edvard Kocbek, eAleš Šteger, e la skriptisti di prozoIvan Cankar,Vladimir Bartol,Alojz Rebula,Drago Jančar.

Primuziko, la lando havis importanta kompozisti, exempleJacobus Gallus,Janez Krstnik Dolar,Giuseppe Tartini (naskinta enIstria) ed dum la20ma yarcento,Bojan Adamič. Exemple pri moderna muziko esaspop- erock-bandi ed artisti Laibach,Big Foot Mama,Dan D,Adi Smolar,Vlado Kreslin e la bando digothic metalNaio Ssaion.

Sporto

[redaktar |redaktar fonto]
Sloveniana nacionala handbalo*-esquado ludanta kontre Hispania, 2013.

Multa Sloveniani praktikas sporti reguloze, e diversa sporti praktikesas profesionale en la lando. Kelkafoye, Sloveniana sportisti sucesis en internaciona konkursi prihandbalo*,basketbalo,volebalo,futbalo,glacio-hokeo*,remado,natado,teniso,boxo edatletismo.Kavalk-arto egimnastiko ank esis populara sporti ante la duesma mondomilito.Leon Štukelj konkursis porYugoslavia e ganis du ora-medalii prigimnastiko dum l'Olimpiala Ludi en Paris, 1924, bronza dum l'Olimpiala Ludi en Antwerpen, 1928, ed arjenta dum l'Olimpiala Ludi en Berlin, 1936. Pos 1992, Sloveniana sportisti ganis 22 Olimpiala medalii, di qui 3 ora, e 19 Paralimpiala medalii, de qui 3 ora.

Referi

[redaktar |redaktar fonto]
  1. 1,01,11,21,31,41,5Slovenia - The World Factbook -Publikigita da CIA. URL vidita ye 27ma di decembro 2023. Idiomo: Angla.
  2. Slovenia's accession to the OECD -Publikigita da Organizuro por Kunlaboro ed Ekonomiala Developo - OKED. Dato di publikigo: 21ma di julio 2010. URL vidita ye 22ma di julio 2016. 
  3. Vsak osmi prebivalec Slovenije priseljenec :: Prvi interaktivni multimedijski portal, MMC RTV Slovenija
Commons
Commons
Commons havas kontenajo relatante a:

Extera ligili

[redaktar |redaktar fonto]
Nuna stati qui olim formacis ancienaYugoslaviaFlag of the SFRY
Bosnia e Herzegovina |Kosovo |Kroatia |Norda Makedonia |Montenegro |(Serbia e Montenegro) |Serbia |Slovenia
Flago dil Europana UnionoMapo dil Europana Uniono
Membrostati:AustriaBelgiaBulgariaChekiaChiproDaniaEstoniaFinlandoFranciaGermaniaGrekiaHispaniaHungariaIrlandoItaliaKroatia -LatviaLituaniaLuxemburgiaMaltaNederlandoPoloniaPortugalRumaniaSlovakiaSloveniaSuedia
Negocianta stati:Islando -MontenegroNorda MakedoniaSerbiaTurkia
Peticionanta stati:Albania
Potenciala kandidati:Bosnia e Herzegovina -Kosovo
Landi enEuropa
Albania |Andora |Austria |Belgia |Bielorusia |Bosnia e Herzegovina |Bulgaria |Chekia |Dania |Estonia |Finlando |Francia |Germania |Grekia |Gruzia |Hispania |Hungaria |Islando |Italia |Kroatia |Latvia |Liechtenstein |Lituania |Luxemburgia |Malta |Moldova |Monako |Montenegro |Nederlando |Norda Makedonia |Norvegia |Polonia |Portugal |Republiko Irlando |Rumania |Rusia |San-Marino |Serbia |Slovakia |Slovenia |Suedia |Suisia |Ukraina |Unionita Rejio |Vatikano
Nesuverena teritorii:Alando |Faero |Gibraltar |Guernsey |Jersey |Insulo Man |Svalbard e Jan Mayen
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/w/index.php?title=Slovenia&oldid=1033140"
Kategorio:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp