LaRepubliko Chinia (anke nomizitaTaiwan eFormoza) esasrepubliko chemaro di Estal Chinia, konsistanta ek l'insuloTaiwan ed altra insuleti, inter kontinentala Chinia eHong Kong. Oficale Taiwan ne judikesas kom stato, vicee kom parto diChiniana teritorio. Tamen ol funcionabas kom nedependanta stato depos1949, kande komunisti kaptis povo enkontinentala Chinia.
Taiwan unionabis al kontinento dumPleistoceno, til l'elevo dimarala nivelo cirkume10 000 yari ante nun. Kelka homala restaji dePaleolitiko (20.000 til 30.000 yari ante nun) trovesis en l'insulo.
Plu kam 8.000 yari ante nun,Austroneziani koloniigis l'insulo. La linguo di lia decendanti, konocita kom l'aborijeni Taiwanani, apartenas a la grupo Austroneziana, qua inkluzas Malayo-Polineziana lingui.
Chiniani de etnioHan komencis koloniigar l'insuli Penghu dum la13ma yarcento, ma pro l'enemikajo di lokala tribui e pro la manko di ekonomiala moyeni, poka stranjeri vizitis l'insulo til la16ma yarcento. En1590,Portugalani establisis komercala bazo en l'insulo, qua de lore divenis konocata kom "Formosa". Pose,Hispani okupis ol, ma ekpulsesis dalNederlandani en1642.[2]
En1662 Zheng Cheng-gong vinkis Nederlandani ed okupis l'insulo en nomo di ladinastio Ming. Taiwan divenis parto di Chinian imperio til1895, kandeJaponia sizis ol. Che kontinentala Chinia, l'imperiestroPuyi revokesis de la povo en 1911, e larepubliko proklamesis, kunSun Yat-sen kom lua unesma prezidanto. Tamen, la politiko di Chinia duris nestabila, til ke en 1931Japonian imperio okupisMandjuria, ed en 1937 li komencis laduesma milito Chiniana-Japoniana, kun skopo dominacar tota kontinentala Chinia.
Japonia sukombis pos laduesma mondomilito, e balde pose komencisinterna milito pri la kontrolo di la povo, inter la partisoKuomintang e la komunisti. La komunisti vinkis l'interna milito en1949, eChiang Kai-shek fugis a Taiwan kun sua armeo, e membri de la partisoKuomintang.
Taiwan duris uzar la nomoRepubliko Chinia e divenis membro dilUnionita Nacioni, ma perdis lua sideyo ibe en1971, por la komunista Chinia. Do Taiwan falis en diplomacal izoleso. En1979,Usa ligis diplomacala relati kun Chinia, ma samatempe Usa promisis suportar la defenso di Taiwan.
Dum l'existo di le du Chinia, la relato inter li esabas tensa. Nula milito komencabis, malgre centi di fuzei nun apuntesas a la kontrea rivo di lastretajo di Taiwan. En1992 komencis kurta periodo di amikeso inter la du Chinia: li aceptis l'ideo pri unika Chinia, ma amba parti havis sua propra ideologio. La periodo di amikeso finis en1999, kande lore prezidanto Lee demandis ke Taiwan judikesis kom nedependanta stato.
Taiwan esis stato kun singla partiso til1988, kande lore prezidantoLee Teng-hui permisis l'existo di politikala opozantaro. En2000 la monopolo di Kuomingtang pri povo finis, kandeChen Shui-bian elektesis prezidanto. Chen Shui-bian suportis l'ideo pri du Chinia. Tamen, segun laPopul-Republiko Chinia, Taiwan esas nur "rebela provinco" de la Popul Republiko Chinia.
Prezidantala palaco en Taiwan.Parlamento (legifalaYuan) enTaipei.
Popul-Republiko Chinia alegas ke la guvernerio di la Republiko Chinia esas nelegitima, e referas ad ol kom "l'autoritato di Taiwan". Tamen, la Republiko China havas sua proprakonstituco, lua propra prezidanto e lua propra armeala forco, e konsideras su suverena stato. La Popul-Republiko Chinia nulatempe kontrolis la teritorio di Taiwan.
La konstituco di la Republiko Chinia adoptesis ye la25ma di decembro1946 e divenis efikiva la 25ma di decembro1947. Lor ol adoptesis, tale-nomizitanacionalista Chinia kontrolis multa teritorii en la kontinento, ante perdar l'interna milito kontre lakomunisti e lua guvernerio refujar su en Taiwan.
Segun la konstituco di 1947, lachefo di stato di larepubliko esas la prezidanto, qua elektesas dal populo por 4-yara periodo. Lachefministro selektesas dal prezidanto. La lasta revizo di la konstituco eventis en2004.[3]
Laparlamento (立法院,Lìfǎ Yuàn) havas unika chambro kun 113 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo. De la sideyi en la parlamento, 6 rezervesas por aborijeni.
La Republiko Chinia konsistas ek l'insulo Taiwan (qua reprezentas 99% de la lando) e vicina insuleti. Existas 5 montari qui trairas la lando denorde adsude, paralela ad estala litoro. La maxim alta monto esas Yu Shan, kun3 952 metri sur lamarala nivelo.
Laklimato esastropikala sude,subtropikala en granda parto di la lando, e montala klimato an l'alta regioni. Dumvintro (novembro til marto) la nord-esto di la lando recevas konstanta pluvi, kontre ke la centro e la sudo di la lando esas sunoza.
Segun statistiki deThe World Factbook por 2023, Taiwan havis23 588 613 habitanti. La maxim multa (plu kam 95%%) esas "Han"-Chiniani, inkluzite le "Hoklo", qui reprezentas cirkume 70% de la habitantaro dil insulo. Malayo-Polineziani esas cirkume 2,3%.[1]
L'oficala linguo di la lando esasChiniana. Taiwanana (Min Nam), dialekti Hakka, e cirkume 16 altra nativa lingui anke parolesas.[1].
Lareligii kun maxim granda nombro di adepti esasBudismo, praktikata da 35,3% de la habitanti, eTaoismo, praktikata da 33,2%.Kristani esas 3,9%, praktikanti di populara religii (inkluziteKonfuceismo) esas 10%, sen religio o sen informo esas 18,2%.[1]
La kulturo di Taiwan decendas di la tradiciona kulturo dekontinentala Chinia kunJaponiana kulturo,Konfuciana kredaji e Ocidentala kulturo. Pos instalar su en Taiwan,Kuomintang impozis oficala interpreto di tradicionala Chiniana kulturo. Tradicionalakaligrafio, pikto, teatro,folkloro ed opero Chinian adoptesis. un ek la granda turistal atraktivi di Taiwan esas la muzeo dil Nacionala Palaco, establisita en 1925, qua kontenas plu kam650 000 objekti ed artal objekti Chiniana, depaleolitiko til ladinastio Qing.
L'aborijeni esas cirkume 2,3% de la habitantaro e havas lua propra kulturo, diferanta de la Chiniana.
Pos layari 1970a komencis granda debati pri la developo di propra Taiwananaliteraturo, en pri l'acepto dil uzado di Taiwanana Hokkien-linguo en la libri. Inter la skriptisti qui adoptis Hokkien-linguo esas Yang-Min Lin e Li Kuei-Hsien. KompozistoTyzen Hsiao (1928-2015) anke skribis kansoni en Taiwanana Hokkien.
Basketbalo esas la maxim popularasporto di la lando.Basbalo introduktesis dum Japonian okupeso, e nun la lando exportacas basbalisti por Usan e Japonian esquadi.Futbalo ne esas tam populara kam basketbalo e basbalo, quankam lua esquado sucesis en Aziana konkursi.
.jpg)
_Legislative_Yuan_of_the_Republic_of_China_(chamber%2c_exterior).jpg)
.svg)