Pakistan esas lando jacanta an centralAzia, interAfganistan,India ePopul-Republiko Chinia. Ol esas la 5ma maxim populoza lando de la mondo, havanta plu kam 225 milion habitanti.
La vorto "Pakistan" formacesis dalakronimo PAKSTAN, kreita da Choudhry Rahmat Ali en 1933, aludante la kin regioni nord-weste deIndiana subkontinento ubeMohamedana religio esas dominacanta:Punjab,Afgania,Kashmir,Sindh, e Beludjistan.
Homi ja habitis la nuna teritorio di Pakistan cirkume 1,9 milion yari ante nun, en la regiono dil valo Soan. L'Indus-kulturo evolucionis en la regiono de cirkume 3300 aK til cirkume 1900 aK. Dum yarcenti, diversa nedependanta rejii existis en la regiono.
En712,Araba generaloMuhammad bin Qasim konquestis granda parto di la regiono ed adportisislamo. La regiono divenis provinco del Araba imperio kun chef-urbo en Al-Mansurah, urbo 72 km norde de la nunaHyderabad, Sindh. En997 Mahmud de Ghazni konquestis la regiono, ed en1206, decendanti de Muhammad Ghori - qua konquestabis la regiono en1160 - establisis tale nomizitakalifio Delhi.
En1526 l'imperio Mughal establisesis en la regiono da Babur, un decendanto diChingiz-kano. De1799 til1849 Sikh-imperio fondesis daMaharaja (rejo)Ranjit Singh en la regiono diPunjab. L'imperio extensis weste til la paseyo Khyber,Kashmir norde, til l'urbo Multan sude, e til Kapurthala (nune enIndia) este.
Tota la teritorio di moderna Pakistan gradope okupesis da Est-Indiana Kompanio (East Indian Company) e pose gradope pozesis sub la regno di rejinoVictoria di Unionita Rejio, tra serio di batalii, exemple la batalio di Miani en1843 enSindh, e l'exhaustintamiliti Angla-Sikh (1845 til1849). En1857, eventis tale nomizitasedicio dil Sepoy kontre Britaniani.
Britaniani havis diferanta relati kunMohamedani ehindui; to stimulis religiala violento enIndiana subkontinento. Britaniani anke stimulis l'uzado di Persiana kursiva tipo por skribarla dialekto di Hindi-linguo parolata norde del subkontinento. To originisUrdu, ne aceptita dal Hindui. La Hindua nacionalisti komencis uzar Sanskrita letri por skribar lua linguo, ed en1885 li fondis la partiso Indiana Nacionala Kongreso. La linguala polemiko augmentis la tenso inter Hindui e Mohamedani. En respondo a Hindua nacionalismo, Syed Ahmad Khan fondis en1901 la Ligo di Tota Mohamedani di India, konocita simple kom Mohamedana Ligo.
Opozanta a la Hindui, qui deziris India nedependanta kom singla naciono, Mohamedana Ligo esis favorebla a Britaniani e defensis ke Britaniana valori influus la futura civila socio di Pakistan. Dum l'unesma mondomilito Indi kunlaboris kun Britaniana milito-esforco. Mili di soldati sendesis por luktar en Europa. Pos la milito kreskis neviolentoza protesti kontre Britanian okupo, dum layari 1920a e1930a Samatempe, Mohamedana Ligo populareskis, ed ye la29ma di decembro1930 lua chefo Allama Iqbal defensis "l'amalgamigo di la nord-westala stati, ube Mohamedani esis la majoritato dil habitantaro". Ca stati esisPunjab, Afgania (la nord-westala provinco),Kashmir,Sindh eBeludjistan.
Laboranta komitato di Mohamedana Ligo en 1940.
En1937 eventis provincal elekti en India, e Mohamedana Ligo ne obtenis la majoritato inkluzite en la provinci ube Mohamedani esis la majoritato. En1940,Muhammad Ali Jinnah kunvokis renkontro di la Ligo por diskutar la situaciono pos l'eniro di India en laduesma mondomilito. Jinnah kritikis Indiana Kongreso e la nacionalisti, e demandis "du separita nacioni", ed explikis la motivi por demandar separita nacioni por Hindui e por Mohamedani.[2] Sikandar Hayat Khan, chefministro diPunjab, skribis l'originala decido, ma repudiis la finala texto,[3] qua senambiguale rejektis l'ideo pri un India unionita, pro lor kreskanta religiala violento.
En l'elekti qui eventis en l'Indiana subkontinento en1946 Mohamedana Ligo ganis 425 de la 496 ofici rezervita por Mohamedani en la parlamento. Britaniana chefministroClement Attlee sendis ministrara komisiono ad India por mediacar la situaciono. Kande komisiono faliis en lua skopo, Attlee sendisLord Mountbatten kom lasta vicerejo di India. Mountbatten decidis donar nedependo a Pakistan ye la14ma di agosto1947 ed aIndia la sequanta dio.
Divido di Indiana subkontinento.
Nemediate pos nedependantesko, Pakistan membreskisCommonwealth, ma religiala violento rapide explozis. Milioni di personi vivis en la "nekorekta latero" di la nova frontieri; plu kam 2 milioni ekmigris al "korekta latero", e plu kam 100 000 mortigesis en serio di masakri en vilaji. La violento esis plu granda dum la divido diPunjab,Kashmir eBengal, e to efektigis l'unesma milito inter India e Pakistan.
La tensi enEstala Bengal komencis kande Ali Jinnah deklaris keUrdu-linguo divenus oficala en tota lando, tamen ante ilu dicabis keBengali esus oficala en Bengal. La tensi kreskis en1952, pos ke la polico mortigis studenti qui demandis egala stando por Urdu e Bengali, proxim la medikala fakultato diDhaka. En1953 eventis religiala konflikti enLahore, ube 200 til 2.000 membri di religiala movadoAhmadiyya mortigesis.
Posstato-stroko en1958, Pakistan divenisrepubliko. En marto1971 komencis militeto por nedependo enEst-Pakistan.Bangladesh nedependanteskis de Pakistan en decembro sam yaro, kun militala helpo di India. On kalkulas ke la nombro di morti pro la milito esis preske 3 milion personi.
Zia-ul-Haq plufortigis diplomacala relati kunUsa, recevis miliardi di dolari en militala helpo e posibligis financarAfganistanana rebeli tra Pakistan. Ilu mortis misterioze en aviono-acidento ye la17ma di agosto1988. Pos lua morto, Pakistan itere divenisdemokratio. Pos elekto,Benazir Bhutto divenis l'unesma chefministrino di la lando.
En2001 generaloPervez Musharraf divenis prezidanto di Pakistan. Ilu guvernis til2008, e suportisUsan operaci enAfganistan pos l'atenti ye la 11ma di septembro 2001. En 2008 la longa e nepopulala milito en Afganistan, la stato di urjanteso e l'interveno en judiciala povo tra revoko dil chefa-judiciisto febligis la rejimo di Musharraf. Tra nedireta elektoAsif Zardari sucedis Musharraf en la prezidanteso, e la demokrata rejimo duras til nun.
Nun, Pakistan esasrepubliko federala, demokrata e parlamentala, edislamo esas l'oficalareligio dil stato.[4] L'unesmakonstituco di Pakistan adoptesis en1956, ma en1958 generaloAyub Khan suspensis ol ed adoptis altra en1962. En1973 la lando adoptis altra kompleta konstituco, ma la guvernerio dil generalo Zia-ul-Haq suspensis ol, ma itere adoptis ol en1985. Militisti influis multe la guvernerio dum la historio di nedependanta Pakistan.
Segun lakonstituco, la prezidanto esaschefo di stato, ed elektesas dal Elektala Kolegio di Pakistan, konsistanta ekSenatani e membri de la Nacional Asemblo e de la provincal asembli. La membri de la Nacional Asemblo e de la provincal asembli elektesas dal populo, kontre ke la senatani elektesas da la provincala asembli.
LaSenato di Pakistan havas 100 membri, e la Nacional Asemblo (basa chambro) havas 342 membri. Membri di la Nacional Asemblitaro elektesas dal populo en elektala distrikti, per universala votado. Segun la konstituco, 70 sidili rezervesas por mulieri e por religiala minoritati, e la partisi okupas ol segun proporcionala votado.
Lajudiciala povo havas du tipi di korti: la supera korti, e la subordinita od infra korti. La chef-judiciisto surveyas la jurisprudenco di la korti en omna niveli. La konstituco di Pakistan konfidas a la chef-judiciisto la taski pri prezervar, protektar e defensar la konstituco e la legaro di la lando.
Pakistan havas plurapartisala sistemo. La precipua politikala partisi esas: Mohamedana Ligo di Pakistan (N), la sinistrana partisoPakistan Peoples Party - PPP, e la partiso di centroTehreek-e-Insaf.
K2, la maxim alta monto di Pakistan, kun 8 611 metri di altitudo.
Pakistan havas entote 6.774 km di frontieri, di qui 2.430 km kunAfganistan, 523 km kunPopul-Republiko Chinia, 2.912 km kunIndia e 909 km kunIran. Lua tota surfaco equivalas la sumo di la surfaci diUnionita Rejio eFrancia. Lualitoro enAraba maro havas 1.046 km. Luageografio eklimato esas variata, e la lando havas richa sovaja vivo. Geografiale,Beludjistan e granda parto diKhyber Pakhtunkhwa (l'anciena Afgania) jacas super Euraziana plako, kontre ke l'altra provinci jacas super Indiana plako.
Pakistan dividesas en tri precipua geografiala regioni: la montoza nordo kun lua tri montari (Karakoram - ube jacas la maxim alta monto di la lando,K2, kun 8.611 m dialtitudo,Hindu Kush ePamir); lavalo dil fluvio Indus; e la platajo di Beludjistan.[5] Lua precipuafluvio esasIndus, longa de 1.609 km.
Laklimato varias detropikala a moderema norde, edarida sude. Lamusono ofte efektigas severa inundadi dum la pluvoza sezono, kontre ke dum la sika sezono povas pluvar nulo. En2010 e2011 eventis granda inundadi en Sindh, en l'esto di Beludjistan ed en la sudo diPunjab dum la musonala sezono. De la15ma di aprilo til la15ma di julio, ante musonala sezono, ed nemediate pose, de la 15ma di septembro til la 15ma di decembro, povas eventarcikloni etornadi che litoro di Araba Maro.Nivo falas en montari norde de la lando.
L'ekonomio di Pakistan esas en rapida kresko. Simila a l'ekonomii deBRICS, la lando montras granda potencialo por kresko dum la21ma yarcento. Tamen, kom rezulto de yardeki di sociala nestabileso, multa problemi existas, nome en la sektori di transporto ed energio. L'ekonomio esas miindustriizita, kun centri di kresko alonge la valo dil fluvio Indus. La diversigata ekonomii diKarachi e dil urbi en Punjab kontrastas kun regioni poke developata en altra parti di la lando.
Pakistan, kun lua diversa peizaji e kulturi, atraktis 1 milionturisti en2012.[6]
Pakistan havas la 6ma maxim granda habitantaro del mondo, dopPopul-Republiko Chinia,India,Usa edIndonezia. Segun statistiki deThe World Factbook por julio 2021, la lando havis 238 181 034 habitanti.[7] La maxim multa (44,7%) esas Punjabi. Pashtun (Pathan) esas 15,4%, Sindhi esas 14,1%, Saraiki esas 8,4%, Muhajir esas 7,6%, Belujdi (Baluchi) esas 3,6%, e 6,3% esas de altra etnii.[7] La mezavalora yarala kresko di lua habitantaro esas 1,99% en 2021.[7] Lua demografiala kontadi exkluzas stranjeri, ma 1,7 milionAfganiani vivas en Pakistan kom refujanti. Altra enmigranti esas: plua kam 1,6 milion Bengalani, 650 000 legala Afganiani, 200 000 Birmaniani, ed altri. On kalkulas ke plu kam 7 milion Pakistanani vivas exterlande.
Kande India dividesis en 1947, Pakistan havis 32,5 milion habitanti.[8][9] On kalkulas ke en2030 lua habitantaro superiros olta diIndonezia.[10][11] Cirkume 104 milion personi evis min kam 30 yari en2010. Cirkume 35% de lua habitantaro evas min kam 15 yari.[8]
L'oficala lingui di la lando esasUrdu, parolata kom matrala linguo da 8% de la habitantaro, e l'Angla.[7] Urdu esaslingua franca e simbolo di Mohamedana identeso. La lingui maxim parolata en la lando esas Punjabi (48%), Sindhi (12%), Saraiki (varianto de Punjabi, 10%), Urdu, e Pashtun (8%). Altra lingui: Baluchi (3%), Hindko (2%), Brahui (1%), e 8% parolas Burushaski od altra lingui.[7]Plu kam 60 lingui parolesas en Pakistan.
Lareligio kun la maxim granda nombro di adepti en Pakistan esas Mohamedana, qua ank esas oficala, e praktitata da 96,5% de la habitantaro (di qui 85% til 90% esas Sunni, e 10% til 15% esas Shi'a). Altra religii, inkluzitekristanismo eHinduismo, praktikesas da 3,5% de la habitantaro, segun statistiki por 2020.[7]
La tradicionalakulturo di Pakistan mixas influi Persa, China, Indiana, Afganistanana ed Islama. La tradicionalavesto ambe por mulieri e viri esasshalwar kameez, quankampantaloni,Jeans e kamizi ank esas populara inter viri.
Inter la tradicionala stili dimuziko esas «Qawwali», devocala muziko de la tradiciono «Sufi», qua uzas la versi «Ghazal Gayaki» (poemi kun la sama versoritmo en omna frazi). Inter la tradicional instrumenti esas «tabla» e «dholak» (tipi ditamburi),harmoniumo e «rubab» o «rabab Hussain» (kordo-instrumento). Dum recenta yari,rock,pop ehip hop kreskis en populareso en Pakistan. En2013Atif Aslam divenis l'unesma Pakistanana kantisto qua facis spektaklo du foyi en la granda stadio O2 Arena, enLondon. Altra remarkind artisto esasrock-muzikistoShallum Asher Xavier, de la bandoFuzön.
↑Wolpert, Stanley A.:Jinnah of Pakistan. Publikigita da Oxford University Press. Loko di publikigo: New York. Dato di publikigo: 1984.
↑Tinker, Hugh:Men who overturned empires : fighters, dreamers, and schemers. Publikigita da University of Wisconsin Press. Loko di publikigo: Madison. Dato di publikigo: 1987. Pagino/pagini: 50.
↑8,08,1Population, Labour Force and Employment -Autoro: N.S. Nizami. Publikigita da Ministry of Finance, Pakistan. Dato di publikigo: 2010. Pag.: 1, 2, 9, 12, 20 URL vidita ye 18ma di decembro 2013. Idiomo: Angla.
.svg)
.jpg)
.svg)