Komori esas lando konsistanta ek tri insuli cheIndiana oceano, este deAfrika.Moroni, lua chef-urbo, jacas an Granda Komoro, lua maxim granda insulo. La nomo dil arkipelago asociesas kun la Lun-adoro. Lua nomo devenas delarabaJebel-el-Komr, tradukuro dil originalaGreka nomoore seleniae, signifikante 'lun-monti'. La vortokomr signifikas "luno" en l'Araba.
La maxim anciena habitanti di Komori esisAfrikani edAustroneziani, qui arivis al insuli ante la yaro 600 pos Kristo, epoko di la maxim anciena arkeologiala restaji konocata en Komori, che insuloNzwani (Anjouan). Populi Swahili arivis en l'arkipelago dum l'unesma yarmilo.
Segun legendo, en 632 Mtswa-Mwindza sendesis del insuli aMeka, ma kande ilu arivis ibe, profetoMuhamad ja mortabis. Malgre to, ilu retroiris al insuli por docarIslamo a la habitantaro. Tamen, fakte esisAraba komercisti qui portis Islamo al insuli. L'arkipelago gradope divenis importanta komercala centro porPersiani ed Arabi, qui komerciskoralio,ambro,oro deZimbabwe,tortuga skalii esklavi ibe. La portui di Kilwa,Sofala eMombasa enKenia esis la precipua fonti di vari komercita an l'insuli.
Araba koloniigo en Komori kreskis kandeZanzibar okupesis dalOmanani. Diversa rivala sultanii koloniigis l'insuli dum la16ma e17ma yarcenti.
Sultano Said Ali bin Said Omar.
Portugalani vizitis l'arkipelago unesmafoye en1503. En 1514, Portugalana navigistoAfonso de Albuquerque spoliis l'insuli. Dum la 16ma yarcento, l'insuli furnisis provizuri por Portugalana kolonieti enMozambik. En1793,Madagaskarani komencis marodar l'insuli por prenar sklavi, e pose kontrolis diversa regioni.
Francia komenicis okupar l'arkipelago en1841. En1886, rejino Salima Machimba pozis insulo Mohéli sub Franca protekto. Samayare, sultano Said Ali bin Said Omar, deGranda Komoro ank aceptis Franca protektorato, malgre ke ilu duris esar suvereno til1909. En 1912 la kolonio e la protektorato Franca en l'insuli abolisesis, e Franca generala guvernisto enMadagaskar komencis administrar ol pos1914.
Ye la6ma di julio1975, Komoriana parlamento deklaris unlatere la nedependo di la lando. La sequanta 30 yari esis epoko di politikala nestabileso.Ahmed Abdallah Abderemane divenis l'unesma prezidanto di Komori Pos la nedependantesko, ma ye la3ma di agosto sam yaro eventisstato-stroko helpita da Francamercenario Bob Denard, eSaid Mohamed Jaffar asumis la povo. Proxim ta epoko, la habitantaro diMayotte votis du foyi, en 1974 per 63,8% ek la voti, ed en 1976 per 99,4% ek la voti, kontre divenar nedependanta deFrancia.
SocialistoAli Soilih kontratabis Bob Denard por helpar la stato-stroko di Said Mohamed Jaffar, ed ye la 3ma di januaro 1976 ilu sucedis Jaffar en la povo. Dum ilua guvernisteso ilu revokis diversa kustumi quin ilu judikis kom "regresema", e favoris l'emancipo di mulieri e l'alfabetizado. Ilua inspiro por la reformi esis laKulturala Revoluciono Chiniana. En 1977 eventis plebicito pri ilua guvernado, qua aprobesis per 56,63% ek la voti. Tamen, ilua politikala konfronti kun Francia izolis lu, ed ye la 13ma di mayo 1978 ilu revokesis kande 50 mercenarii kontratita da olima prezidantoAhmed Abdallah Abderemane e komandita da Bob Denard kaptis Soilih, qua mortigesis pos ke Abderemane riasumis la povo.
En 1989, Aberemane asasinesis mistikale, eSaid Mohamed Djohar, mi-fratulo di Ali Soilih, asumis la povo.
Laparlamento havas unika chambro, l'Assemblée, kun 33 membri, di qui 18 elektesas direte dal populo e 15 elekesas da la membri de l'asemblaji lokala de la insuli. Omna membri del parlamento servas dum 5 yari.
Lua legala sistemo mixasMohamedana lego, Franca legala sistemo (Napoleonala kodexo) e lokala tradicioni. La Supera korto di Komori funcionas quale konstitucala korto, e kontrolas la prezidantal elekti.
Mapo di Komori.Saloza lago proxim lurbo Bangoi-Kouni, Granda Komoro.
Kun 2 235 km² Komori esas un ek la min granda landi del mondo.Granda Komoro kun 1 148 km² esas lua precipua insulo.Moroni, la chef-urbo di la lando, jacas en ol.
L'insuli originis de volkanal aktiveso. Lavolkano Karthala, kun 2 361 metri dialtitudo, esas la maxim alta punto de la lando. Ol eruptis lastafoye en 2006. Dum erupto en 2005, cirkume 40 mil habitanti diplasesis, e la lago qua existis interne ol desaparis.
Luaklimato esastropikala, havanta varma e humida sezono, rezultanta de lamusono qua eventas denovembro tilaprilo, e sika sezono dum l'altra monati. La mezavalora yaralatemperaturo varias de 23°C til 28 °C an la litoro. La mezavalora yaralapluvo-quanto esas 2.000 mm. En kelka regioni l'aquo esas skarsa, e ne existas importanta fluvii o riveri.
Demografiala piramido di Komori, 2020Evoluciono demografiala di Komori, 1960-2016.Vilajani en Bangwa Kuuni, Ngazidja.Katolika kirko en Komori.
Segun statistiki deThe World Factbook por 2023, Komori havas 888 378 habitanti.[1] Luademografiala denseso esas un ek la maxim granda de la mondo. Lua habitantaro esas mixo di Arabi,Persiani, Indoneziani, Afrikani ed Indiani. En 2023, 30,1% de la habitantaro habitas urbi. On kalkulas ke la procento di urbala habitantaro kreskos 2,97% omnayare til 2025,[1] pro l'ekmigro de rurala regioni.
L'oficala lingui dil arkipelago esas l'Araba, laFranca, e lalinguo Shikomoriana,[1] la maxim uzata linguo di Komori, kelke simila a laSwahilia. Cirkume 30% de Shikomoriana vorti havasAraba origino.
SegunThe World Factbook, la procento di habitanti segun evo en 2020 esis: 36,68% evanta min kam 15 yari, 20,75% evanta de 15 til 24 yari, 33,99% evanta de 25 til 54 yari, 4,49% evanta de 55 til 64 yari, e 4,08% evanta 65 yari o pluse. Ank en 2020, la mezavalora evo dil habitantaro esis 20,9 yari.[1]
Preske 98% de lua habitantaro esasSunni-Mohamedani. Altri (Shia-Mohamedani, katoliki, Testi di Jehova, protestanti) esas 2%.[1]
Segun statistiki por la yaro 2021, 62% de la habitantaro savas lektar e skribar, esanta 67% de la viri, e 56,9% de la mulieri[1].
La maxim populoza urbo di la lando esasMoroni. Altra importanta urbi esas Mutsamudu e Mitsamiouli.
Tradicionale, mulieri en Ndzwani uzas blanka e reda vesti nomizitashiromani, kontre ke en Ngazidja e Mzwani li uzas koloroza shali nomizitaleso.
Lamuziko dil arkipelago influesis daFranca, estal-Afrikana eMadagaskarana muziki. Tamen, la jenrotaarab, deZanzibar, restas la maxim importanta muzikala influo. La muzikala stiloSega deMaurico ank esas populara.
Komori partoprenas l'Olimpiala Ludi depos 1996, ma til nun la lando ganis nula medalio. L'Olimpiala Komitato di Komori kreesis en 1979.Futbalo,basketbalo,atletismo e plajo-futbalo esas la maxim populara sporti.
