Arkeologiala egenetikala studii indikas ke homi ja habitisYukon cirkume26 500 yari ante nun, e sude deOntario cirkume9 500 yari ante nun[3]. On kalkulas ke existis 200 mil til 2 milioni indijeni en Kanada dum la15ma yarcento. L'unesmaEuropani qui arivis en la nuna Kanada esisvikingi. Li establisis su en la regionoNewfoundland dum layari 1000a[4] e, pos ke lia koloniigo faliis, li ne pluse probesis koloniigar la regiono. Erste en1497,Italian exploreroGiovanni Caboto exploris la litoro porAnglia.
En1759 Britaniani vinkisFranci en labatalio di Abraham-planaji. Pos laSep-yara milito Francia cedis granda parto di Kanada ad Unionita Rejio. Rejala proklamo en1763 kreis la provinco Quebec, ed unionis l'insulo di Cape Breton a Nova-Skotia. Por preventar konflikti en Quebec, Britania aprobis l'Akto pri Quebec en1774, qua expansis la teritorio di la provinco a laGranda Lagi e la valo dilfluvio Ohio.Franca linguo riestablisesis ibe. Ta agado iracigis la kolonigiisti di laDek e tri kolonii ed stimulis anti-Britaniana sentimenti poka yari ante l'Usana revoluciono.
Per tale nomizitaPaco di Paris signatita en1783, la nedependo di la dek e tri kolonii agnoskesis, e teritorii sude de la Granda Lagi cedesis adUsa. Dum laMilito di 1812, Usa atakis Kanada, ma pos du yari patis.
Pos diversa konferi, konstitucala akto en1867 kreis Kanadana Kunfederuro nedependanta de Unionita Rejio ye la1ma di julio1867. Komence Kanada konsistis ek quar provinci:Ontario,Quebec,Nova-Skotia eNew Brunswick. Pose Kanada asumis kontrolo di tale nomizita Tero di Rupert, e di Nord-Westala Teritorio. Britaniana Kolumbia ed insulo Vancouver unionesis a la kunfederuro en1871 kontre keinsulo Prince Edward unionesis erste en1873. Por stimular l'expanso adweste, Kanadana guvernerio stimulis la konstrukturo diferovoyoNorth Canadian Pacific, qua kompleteskis en1915 e ligisQuébec aBritaniana Kolumbia.
Unionita Rejio duris prenar kontrolo di Kanadan exeteral aferi. Konseque, kandeUnesma mondomilito komencis, Kanada eniris la milito. Volontarii sendesis al westala fronto. De cirkume625 000 soldati sendita, cirkume 60.000 perisis e 173.000 vundesis. En1939 sub la guvernerio dil chefministroWilliam Lyon Mackenzie King Kanada deklaris milito kontre Germania tri dii pos l'Unionita Rejio. Kanadana trupi esis multe importanta dum l'inkurso di Dieppe en1942, dum labatalio di Normandia en1944, ed anke protektis lora rejulo diNederlando dum Germana okupo en ta lando.
Kanada esasdemokratio kun duranta tradiciono di politikala libereso. Lua politikala sistemo esasparlamentarismo, sub formo dikonstitucala monarkio. La monarko di Kanada esas larejo diAnglia, qua esas nurchefo di stato, e lua povo esas precipue simbolala. Lu nominas lagenerala guvernisto por reprezentar lu, konsilita da lachefministro. Malgre ke l'ofico di chefministro ne existas formale en lakonstituco di Kanada, fakte lu esas lachefo di guvernerio di la lando. Ordinare lu esas la chefo dil partiso qua havas la majoritato en la chambro di deputati (Chambro di la Komoni).
Lalegifala povo konsistas ekparlamento kun du chambri. La Chambro di la Komoni (AngleHouse of Commons;FranceChambre des communes) havas 308 membri, qui elektesas dal populo por admaxime 5 yari. Singla deputato reprezentas nura distrikto. La Senato (Senate of Canada/Le Sénat du Canada) havas 105 membri qui nominesas da la generala guvernisto. La maxima evo por senatani esas 75 yari.
La nuna Kanadanakonstituco (Constitutional Act) adoptesis en1982. Ol kontenas laConstitutional Act de1867 e sequanta emendi. LaStatuto di Westminster de 1931 donis kompleta autonomio a la lando. Simila adUnionita Rejio, kelka ne-skribita konvencioni anke judikesas kom parto di Kanadana konstituco, exemple l'existo di chefministro.
De1871 til1921 Kanadana guvernerio anke signatis 11 pakti qui grantis yuri por aborijeni, exemple aceso asaneso-sistemo e dispenso di taxado, malgre l'existo di konflikti.
Kanada okupas 41% diNord-Amerika. Ol esas la duesma maxim vasta lando e havas la maxim grandalitoro dil mondo, kun243 082 km.
Norde, la klimato esasPolala e subpolala. EnVancouver, sude de la lando ed apud la litoro la klimato esas oceanala. Centre de la lando ol esas kontinentala. EnMontréal, la mezavaloratemperaturo enjulio (somero) esas 22,3°C, ed enjanuaro (vintro) esas -8,9°C.
La peizaji di Kanada varias deboreala foresti sude tiltundro eglacieri an la nordo. Weste existas l'alta monti di laRokoza montaro. Sud-weste, plana tereni (Kanadana plano) posibligas kultivi. La regiono proxim laGranda Lagi koncentras granda parto di la habitantaro.
La maxim longafluvio di Kanada esasMackenzie, longa de 1738 kilometri, qua naskas en laGranda Lago Sklavo. Kande altra riveri qui debushas an la Granda Lago Sklavo inkluzesas, la tota extenso di Mackenzie amontas 4241 kilometri, e lua baseno amontas1 805 200 km².[6]
Demografiala evoluciono di Kanada, 1867 til 2007.Kanadani kun Franca acendenti.
Segun statistiki deThe World Factbook por julio 2020, Kanada havis37 694 085 habitanti.[2] La maxim multa (32,3%) esas Kanadani. Angli esas 18,3%, Skoti esas 13,9%, Franci esas 13,6%, Irlandani esas 13,4%, Germani esas 9,6%, Chiniani esas 5,1%, Italiani esas 4,6%, indijeni Nord-Amerikana esas 4,4%, estal Indiani esas 4,1%, e 56,1% apartenas ad altra etnii. La quanto superiras 100%, nam multa personi mencionis plu kam 1 rasala origino.[2] La maxim multa habitanti rezidas proxim la frontiero kunUSA. Kanada recevis granda quanto di enmigranti, precipue deEuropana landi (cirkume 23%), Chinia (3,5%) ed altri.
L'oficala lingui de la lando esasAngla, parolata da 58,7%, eFranca, parolata da 22%. Punjabi parolesas da 1,4%, Italiana da 1,3%, Hispana da 1,3%, Germana da 1,3%, Kantonana da 1,2%, Tagalog da 1,2%, Araba da 1,1%, e 10,5% parolas altra lingui.[2]
Lareligio kun maxim granda nombro di adepti esas Katolikismo, por 39%. Protestanti esas 20,3%, Ortodoxa kristani esas 1,6%, altra kristani esas 6,3%, Mohamedani esas 3,2%, Hindui esas 1,5%, Sikh esas 1,4%, Buddhisti esas 1,1%, Judaisti 1%, e 0,6% praktikas altra religii. Sen religio esas 23,9%, segun dati de 2011.
La maxim populoza urbo esasToronto, kun plu kam 5 milioni habitanti. Altra importanta urbi esasMontreal (plu kam 1,6 milion habitanti en 2006),Calgary (plu kam 900 mil habitanti)Ottawa (plu kam 800 mil habitanti),Edmonton (plu kam 700 mil habitanti),Vancouver (plu kam 570 mil habitanti) eQuebec-urbo (plu kam 400 mil habitanti).
Diversatotem che Universitato di British Columbia.
Lakulturo di Kanada recevis Angla, Franca ed aborijena influi. Dum mili di yari, aborijeni produktis variita exempleri pri vidal arti, nometotem. Katolika eklezio portis multa influi kulturala en regioni koloniigita da Franci, nomeKebekia. Pose, artisti kombinis influi Britaniana, Franca, aborijena ed Usana en lia labori.
Pos la17ma yarcento Kanada developis bona muzikala substrukturo, kun konservatorii, akademii, radio-stacioni, edc. KompozistoJoseph Quesnel skribis unesma Kanadanopero en fino di la 18ma yarcento.Alexander Muir kompozisThe Maple Leaf Forever en1867 por celebrar Kanadana kunfederuro. Prijazo, importanta nomi esisOscar Peterson,Guy Lombardo, e l'unesma Kanadanarock-idolo,Paul Anka. Inter l'artisti de layari 1960a, kantisto e kompozistoNeil Young enirisRock And Roll Hall of Fame du foyi.
Kanada esas membro dil organizuro internaciona priFrankofonio e dil asemblajo parlamentala di la Frankofonio. Pluse, dil organizuro di municipi Franca-parolanta di New-Brunswick, di la federuro di municipi Kebekiana, dil uniono di municipi diKebekia, di la federuro Kanadana pri municipi quale Levis, Quebec, Sherbrooke, Gatineau, Montréal, Saguenay e Trois-Rivières esas membri di asociuro di Franca-parolanta urbestri.
.svg)
.jpg)
