Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Irez a kontenajo
WikipedioLa Libera Enciklopedio
Serchuro

Japonia

De Wikipedio
Japonia
日本国
Nippon-koku oNihon-koku
Standardo di JaponiaBlazono di Japonia
Nacionala himno:
Kimi Ga Yo (君が代)
Urbi:
Chefurbo:Tokyo
· Habitanti:12 570 000 habitanti (2006)
Precipua urbo:Tokyo
Lingui:
Oficala lingui:Japoniana
Tipo:Konstitucala monarkio
·Imperiestro:Naruhito (徳仁)
·Chefministro:Sanae Takaichi (高市 早苗)
Surfaco:(62ma maxim granda)
· Totala:377 975 km²
· Aquo:1,4 %
Habitanti:(11ma maxim granda)
· Totala:125 360 000[1] (2021)
·Denseso di habitantaro:334 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:Yen
Veho-latero:sinistre
ISO:JP
JPN
392
Reto-domeno:.jp

Japonia esas lando edarkipelago kun plu kam6 000 insuli ed insuleti en estalAzia, chePacifiko.

Historio

[redaktar |redaktar fonto]
 Precipua artiklo:Historio di Japonia

La maxim anciena homala restaji trovita en Japonia evas dePaleolitiko, cirkume 30 mil yari aK. Pose, cirkume 14.000 yari ante Kristo, la chasera-kolektera kulturo Jōmon vivis ibe, deMezolitiko tilNeolitiko, e developis rudimentaagrokultivo e konstruktis mi-subtera domi. La kulturo Jōmon esis l'ancestri ambe de la populoAinu e de de la populo Yamato.[2][3]Argila vazi de ta epoko esas la maxim anciena exempleri priterakotajo de la mondo.

Dum la16ma yarcento,Portugalana komercisti arivis en lando. En1549 misionistoSanta Franciskus Xavier arivis en Japonia ed introduktiskristanismo enKagoshima. En1612Tokugawa Ieyasu interdiktis kristanismo.

En1707 ,MontoFujiyama eruptis. Nulo komerco acepte kelke kupro de Chinia.En1854Usana oficiroMatthew Perry koaktis Japonia signatar la kontrato di Kanagawa, qua posibligis komerco kun Ocidento.

Dum laMeiji-epoko (1868) Japonia rapide developis luaindustrio. En1904 komencis lamilito Rusa-Japoniana, qua duris til1905 kun Japoniana vinko, e l'okupo diTaiwan eKorea. L'ero Meiji finis en1912 kun la morto dil imperiestro.

Japonia militis kontreGermania dum l'Unesma mondomilito, por expansar lua influo e teritoriala ganaji. En1931 ol okupisMandjuria. Kun l'internaciona kondamno a l'invado, Japonia abandonisLigo di la nacioni du yari pose. En1936 lando firmis antikomunista pakto kunGermania ed, ye la7ma di decembro1941 ol atakisPearl Harbour,Usana bazo enHavayi. Kom rezulto,Usa eniris enDuesma mondomilito kontre Japonia, Italia e Germania. Pos subisar du ataki peratomobombi, Japonia kapitulacis senkondicione, ye la15ma di agosto1945. Granda parto de lua substrukturo destruktesis dum la milito.

En1947 Japonia adopitis pacifistakonstituco, kun emfazo endemokratiala liberesi. En1956, la lando membreskis l'Unionita Nacioni.

Politiko

[redaktar |redaktar fonto]
Edifico dil parlamento ("Dieto") Japoniana.

Segun lakonstituco aprobita ye la3ma di mayo1947, Japonia esas parlamentalamonarkio. Lua imperiestro havas poka povo, nur ceremoniala. Depos la1ma di mayo2019, lu esasNaruhito.

La parlamento havas du chambri. La basa chambro esas la Domo di Reprezentanti, qua havas 480 membri qui elektesas dal populo omna 4 yari o kande la chambro dissolvesas. La supera chambro esas la Konsilistaro (equivalanta aSenato), qua havas 242 membri qui elektesas dal populo por 6 yari.

Historiale, la legala sistemo di Japonia recevis influi deChinia, nome dum l'ero Edo. Tamen, pos la19ma yarcento ol recevis influi deEuropana legala sistemi, nomeGermana. Exemple, la fundamenti di la legaro adoptita en Japonia la yaro1896 esis laBürgerliches Gesetzbuch Germana. Ta legaro, kun modifikuri pos laduesma mondomilito, duras uzesar.

Geografio

[redaktar |redaktar fonto]
Mapo di Japonia kun lua precipua urbi.
Autunala peizajo proxim monto Kōya.

Japonia esasarkipelago kun6 852 insuli ed insuleti,[4] e l'extenso di lua teritorio superiras 3.000 kilometri, irante de la maro di Okhotsk til la maro di Estal Chinia.[5] La maxim granda insuli di la lando esasHonshu,Hokkaido,Kyushu,Shikoku edOkinawa. L'insuli Ryukyu, qui inkluzas Okinawa, formacas kateno sude de Kyushu. La tota surfaco di Japonia esas377 925,24 km², e la lando havas la 6ma maxim longa marala rivo de la mondo:29 751 kilometri.

Du triimi ek la surfaco di la lando konsistas ekmontari, kun multavolkani. La maxim alta monto di la lando esasFujiyama, dormanta volkano kun3 776 metri dialtitudo an lua somito. Entote, 73% ek la surfaco de la lando kovresas per monti, foresti o regioni neuzebla por agrokultivo. Konseque, l'arei habitebla havas altadenseso di habitantaro. Cirkume 0,5% de la sulo di la lando konquestesis de la maro. Multa projeti de la 20ma e 21ma yarcenti inkluzas la kreado di artifical insuli, exemple l'insulo ube jacas l'Internaciona Aeroportuo Kansai.

CheHokkaido, norde de la lando, la klimato esas humida kontinentala kun longa vintri, e someri varianta de varma til milda. Centre de la lando (Honshu) laklimato esastemperema. Che la westa litoro (maro di Japonia), nord-westala venti adportas fortanivosturmi dum la vintro. Sude de la lando, la klimato esassubtropikala.

Ekonomio

[redaktar |redaktar fonto]
 Precipua artiklo:Ekonomio di Japonia

De1960 til1980 Japoniana ekonomio kreskis mezavalore 10% omnayare, fakto nomizita "Japoniana miraklo". La kresko falis dum layari 1990a, fakto nomizita "la perdita yardeko".

Demografio

[redaktar |redaktar fonto]
Demografiala piramido di Japonia en 2015.
LeAinu.

Segun statistiki deThe World Factbook por julio 2018, Japonia havis126 168 156 habitanti. La maxim multa (98,1%) esas Japoniani. Chiniani esas 0,5%, Koreani esas 0,4%, altri (inkluzite Filipinani, Vietnamani e Braziliani) esas 1%. Cirkume 230 mil Braziliani ekmigris a Japonia, di qui parto retroiris.[6] La minoritatoAinu habitas la nordo diHokkaido e konsistas adminime ek cirkume 25.000 personi.

L'oficala linguo di la lando esasJaponiana.[6]. Minoritati parolas Chiniana, Koreana, Vietnamana e Portugalana, nome inter familiani.

Lareligio kun maxim granda nombro di adepti esasShintoismo (70,4%). Budisti esas 69,8%, kristani esas 1,5%, altri esas 6,9%.[6] La maxim multa Japoniani esas ambeshintoani ebudisti.

La maxim populoza urbo di la lando esasTokyo, kun 12,3 milion habitanti. En luametropolala regiono habitas cirkume 30 milioni. Altra importanta urbi esasOsaka,Yokohama,Nagoya,Fukuoka,Sendai eSapporo.

Kulturo

[redaktar |redaktar fonto]
Prizentado dikabuki en 1858.

La nuntempakulturo di Japonia mixas influi Aziana, Europana e Nord-Amerikana. La tradicionala arti Japoniana inkluzasceramiko, texuro, lako-mestiero,espadi e pupei, teatro-spektaklibunraku,kabuki (tipo di danso-dramato),noh, dansi,rakugo (rakonto di historio da sigla artisto), ed altra kustumi, exemple teo-ceremonio,ikebana, lukti, kaligrafo,origami,onsen (balneyi),geisha e multa ludi.UNESKO klasifikis 22 loki en Japonia komMondala Patrimonio.

Lafcadio Hearn

La maxim anciena exempleri priliteraturo Japoniana esas lakronikiKojiki eNihon Shoki, e la poezial antologioMan'yōshū, omni del 8ma yarcento e skribita per Chiniana literi. Dum la komenco dil epoko Heian, developesis la skribo-sistemi konocata komkana (katakana ehiragana). La "rakonto dil bambuo-taliisto" (Taketori Monogatari), skribita dum la 9ma o 10ma yarcento, esas la maxim ancienamonogatari (fiktiva prozala naraco) konocata. Dum l'epoko Edo,chōnin (urbala habitanti) remplasissamuraya aristokrataro kom la precipua konsumeri di literaturo.Matsuo Basho rivivigis poeziala tradiciono dum la 17ma yarcento, kun luahaikai (poezio kun skopo satirala) ehaiku (kurta poemi). Dum la fino dil 19ma yarcento e komenco dil 20ma yarcento aparis importanta skriptistuli, exempleNatsume Sōseki,Mori Ōgai,Shiga Naoya,Kōda Rohan e Greka-JaponianoLafcadio Hearn, qua uzis la pseudonimoKoizumi Yakumo. Un ek la rara skriptistini de epoko esisIchiyō Higuchi, qua skribis segun Japoniana stilo, vice l'Ocidentala stilo uzita dal skriptistuli.

Lamuziko di Japonia esas eklektika e diversa. Multa instrumenti, exemplekoto,shamisen ebiwa (kord-instrumenti) e la tamburotaiko uzesas en tradicionala muziko. PosMeiji-epoko, westala klasika e militala muziki rapide divenis populara en Japonia.Isawa Shūji studiis klasika muziko Westala che l'universitato Bridgewater State e pose en Harvard e, pos retroirar a Japonia, ilu fondis skolo pri muziko enTokyo (Tôkyô ongaku gakkô). Yen altra importanta klasika kompozisti Japoniana:Kōsaku Yamada, Yoshinao Nakada, eToru Takemitsu. De la yari 1930a (ecepte dum laduesma mondomilito, kande ol judikesis kom "muziko dil enemiko"),jazo developis kom muzikala stilo en Japonia.Sadao Watanabe esas la maxim bone konocata jazo-muzikisto Japoniana. Kelka moderna jazo-grupi esasEgo-Wrappin' e Sakerock.

Lukteri disumo.

Sumo esas la nacionalasporto di Japonia. Ol esas sorto di lukto en qua ula luktero (rikishi) probas ekpulsar l'altru de cirklatra areo (dohyō) o forsar lu tushar la sulo kun altra parto de la korpo ecepte la pedo. Altra lukto-sporti, exemplejudoo* ekendo docesas obligende en skoli.[7] Pri kolektiva sporti,basbalo esas la maxim populara. La profesionala ligo di basbalo Japoniana kreesis en 1936.Futbalo anke divenis populara nome pos 1992, kande kreesis la profesionala futbalo-ligo di Japonia. En 2002, la lando gastigisMondala Kupo di Futbalo, kuneSud-Korea.

Volebalo ank esas populara sporto en Japonia. Dum l'Olimpiala Ludi di 1964, femina esquado Japoniana ganis ora medalio pri volebalo, uzanta ludo-tekniki surprizanta por l'epoko.

Japonia gastigis Somerala Olimpiala Ludi di1964 e di2020, ca lasta en 2021 pro l'epidemio diCOVID-19. Ol anke gastigisVintrala Olimpiala Ludi en 1972 (enSapporo) e 1998 (enNagano).

Cetera aferi

[redaktar |redaktar fonto]

Referi

[redaktar |redaktar fonto]
  1. Population Estimates Monthly Report July 2021) -Publikigita da Statistics Bureau of Japan. Dato di publikigo: 4ma di oktobro 2021. 
  2. Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi -Publikigita da Anthropological Science. Dato di publikigo: 2009. Pag.: 95-105 
  3. Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes -Dato di publikigo: 2006. Pag.: 47-58 
  4. Facts and Figures of Japan 2007 01: Land Foreign Press Center Japan
  5. Water Supply in Japan -Idiomo: Angla.
  6. 123Japan - The World Factbook -Publikigita da CIA. URL vidita ye 20ma di junio 2019. 
  7. Prewar bayonetting martial art makes return to schools -Autoro: Mizuho Aoki. Publikigita da The Japan Times. URL vidita ye 15ma di novembro 2021. Idiomo: Angla.
v · d · m
Nedependanta e dependanta teritorii enAzia
Suverena statiAfganistanAzerbaijanBahrainBangladeshBruneiBhutanChiniaEstal TimorFilipiniIndiaIndoneziaIranIrakIsraelJaponiaJordaniaKambodjaKazakstanKirgizistanKuwaitLaosLibanoMalaiziaMaldiviMyanmarMongoliaNepalNord-KoreaOmanPakistanKatarSaudi-ArabiaSingapurSiriaSri LankaSud-KoreaTajikistanTailandoTaiwanTurkmenistanTurkiaUnionita Araba EmiriiUzbekistanVietnamYemen
Stati kun restriktita agnoskoAbkhaziaRepubliko ArcahTurka republiko di Norda ChiproSud-OsetiaTaiwan
Nesuverena teritorii, inkluzite
regioni kun specala stando en Chinia
Australia:Insulo ChristmasInsuli Cocos (Keeling)
P R Chinia:Hong KongMakau
Unionita Rejio:Akrotiri e DhekeliaBritaniana teritorio che Indiana Oceano
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/w/index.php?title=Japonia&oldid=1085981"
Kategorio:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp