L'unesma atesti pri habitado di moderna homi enItalia evas de cirkume 43.000 yari ante nun. Tamen, la maxim anciena atesti trovita pri habitado da hominidi evas de 850 mil yari ante nun.Homo neanderthalensis habitis la peninsulo cirkume 200 mil yari ante nun.Bronz-epoko en Italia komencis cirkume 1500 aK, probable korespondanta al arivo dil unesma populi qui parolisIndo-Europana lingui: l’Etruska civilizuro en central Italia, Greki (qui kreis kolonii sude de la peninsulo de la 8ma til la 5ma yarcenti aK, ed altri.
Latini, populo qua origine habitis la regiono "Lazio", e lua linguoLatina, konquestis e dominacis tota peninsulo Italiana dum la triesma yarcento aK.Romana republiko, e poseRomana imperio dominacis Italia e vasta regioni diEuropa,Proxim Oriento e nordalAfrika dum multa yarcenti, ed influis la kulturo e civilizuro di westal Europa, inkluzite la posa difuzo ed ofical adopto diKristanismo kom statala religio dum la4ma yarcento.
La dekado diRomana Imperio dil Ocidento dum fino di la5ma yarcento e la revoko diRomulus Augustulus en476 indikas la fino diAntiqueso.Lombardi kreis larejio Italia, tamen parti de la peninsulo restis subBizancana administrado ed influo til la 11ma yarcento. Lombarda rejio enkorpigesis a Francia e pose a Santa Romana Imperio. Tamen l'expanso di urbo-stati, nome povoza marala republikiVenezia eGenova dumMezepoko efektigis politikala fragmentigo. Fine, pos funestaItaliana militi, la peninsula partigesis inter granda povi de frua moderna Europa, Hispania ed Austria, e lasta faligita sub Franca imperio di Napoleon la 1ma, Papala stati esis reducita a la kontrolo di santa sideyo en Roma.
Kun l'expanso di nacionalismo e l'ideo di naciono stato dum 19ma yarcento, la peninsulo esis unigita dum lasta 19ma yarcento. La nova Rejio Italia, establisita en 1861, quick modernigesis ed organizis larja koloniala imperio, koloniigis parti di Afrika e regioni alonge Mediteraneo. Tamen, multa regioni di lor yuna naciono (nome, lua sudo) restis rurala e povra, inicianta la diasporo italiana. Membro di vinkanta federata povi dum unesma mondomilito, Italia vinkis lua historiala enemiko, Austrian imperio. Balde pose, tamen, la liberala stati krulis a social agiteso; la fashisti, duktanta da Benito Mussolini, prenis la povo e kreis autoritatoza diktatoreso. Italia federis kunNacional-socialista Germania eJaponia dum la duesma mondomilito, falanta en sangoza interna milito en 1943, kun fashista sedicio fine vinkita en printempo 1945.
En 1946, kom rezulto di referovoto pri novakonstituco, la monarkio abolisesis[1]. La novarepubliko proklamesis ye la 2ma di junio 1946. Dum la yari 1950a e 1960a, Italia vidis periodo di rapida modernigo e sustenita ekonomiala developo, surnomizita "Italiana miraklo ekonomiala". La lando, rivenita a internacionala politiko inter westala demokratika povi, juntitaEuropana Ekonomiala Komunitato (qua transformesis pose enEuropana Uniono),Unionita nacioni, NATO, G7 ed Organizuro por ekonomikala kooperado e developado. Italia klasifikesas nun kom importanta Europana povo[2][3][4][5][6].
Dum laprehistorio, Italiana peninsulo esis diferanta de lua nuna formo. Dum la lastaglacial epoko, insuliElba eSicilia esis konektita kun kontinentala teritorio.Adriatika maro esis multa plu mikra, dekande komencas a qua esas nunaGargano peninsulo, e qua esas nuna la gulfo diVenezia esas fertila planajo kun humida klimato.
Utensili disilexo deskovrita an la nordo di Piro norda indikas ke homi habitis Italia 1,5 milion yari ante nun[7]. La prezenteso dihomo neanderthalensis esis demonstrita en arkeologiala konstati datanta en c. 50,000 yari ante (lastaPleistoceno). Homo sapiens sapiens aparis dumsupra paleolitiko[8].
Homi ja habitis teritorio di nunaItalia dumPaleolitiko, cirkume 200 000 yari ante nun.[9] Italiana tribui, kom Umbri, Latini, Volsci, Samniti,Kelti e Liguri havis Indo-Europana origino. De la 17ma yarcento aK til la 11ma yarcento aK,Greki mantenis kontakti kun Italia, e dum la 8ma e 7ma yarcenti aK Greka kolonii establisesis en litoro, origino di nomizitaMagna Graecia.
Lupa Capitolina
Etruski, populo qua habitis la nunaToskania, an la westo diUmbria ed en la valo diPo, kreis civilizuro qua duris de la8ma til3ma yarcento aK, ed esis komplete asimilita en l'1ma yarcento aK, dumRomana Republiko[10].Roma fondesis ye 753 aK proximEtruria, rejolando di Etruski, ed existas evidentaji ke li dominacis Roma til 396 aK, kande Romani espoliis Veii, etruska urbo 16 km norda-norda-weste de Roma. En 509 aK rejuloLucius Tarquinius Superbus esis renversita de povo e Roma divenisrepubliko komandita da du konsuli. La republiko duris til 27 aK.
Garibaldi en 1866
Pos finir Romana imperio, dum granda parto di lua historio, Italia restis dividita en multa rejii. En1859, komencis procedo di riunigo en unika stato.Giuseppe Garibaldi komandis grupo di soldati, qui divenis konocata komi Mille (la mili) e kombatis kontreRejio di du Sicilii. Li vinkis la milito en1860 e posibligis l'unigo kun laRejio Sardinia. Li anke helpis liberigarLombardia deAustrian imperio. Fine, Italia divenis unionita stato ye la17ma di marto1861.Vittorio Emmanuele la 2ma esis l'unesmarejo di moderna Italia.
De fino dilyari 1960a til komenco dilyari 1980a eventis multa ekonomiala, politikala e kriminala nestabilesi en la lando. En1973 la lando subisis l'efekti de la krizo dipetrolo. En1978,Aldo Moro, lor la chefo dil partiso Demokrata kristana, asasinesis da "Reda brigadi", radikala politikala grupo de sinistra. Dum yari 1980a, unesma-foye pos Duesma mondomilito, lando havis du chefministri ke ne esis demokrata kristani:Giovanni Spadolini (liberalo) eBettino Craxi (socialisto). Dum guvernisteso di Craxi, l'ekonomio rekovris, e lando divenis la 5ma industrial ekonomio dil mondo. Malgre ta, guvernal expensi kreskis, ed interna debo superiris 100% de laTNP.
Anke dum la yari 1980a, judiciistiGiovanni Falconi e Paolo Borsellino komencis judiciar e sendar a karcero membri diMafia, kriminala organizesi di sudo di Italia. Kom rezulto, en1987, 360mafiosi esis sendita a karcero por grava krimini. Inquesti dum komenco di yari 1990a anke deskovris krimini, komsuborni ekorupto praktikita da entraprezisti e politikisti. Ta inquesti divenis konocata komstagione mani pulite ("operaco neta manui"). Sequanta politikala krizo afektis la precipua partisi, specale Demokrata kristana partiso, qua guvernis dum preske 50 yari, e krevis en multa partiseti. Jakomunista partiso transformis su en social-demokrata partiso.
Dum layari 1990a e2000a centro-dextra (komandita daSilvio Berlusconi) e centro-sinistra koalisuri alternative guvernis la lando, qua eniris en periodo di ekonomiala stagnado.
↑History of ITALY -Publikigita da Historyworld.net. URL vidita ye 24ma di aprilo 2010.
↑jstor.org -Publikigita da Links.jstor.org. URL vidita ye 24 April 2010.
↑foreignaffairs.org| Ben W. Heineman, Jr., and Fritz Heimann speak of Italy as a major country or "player" along with Germany, France, Japan, and the United Kingdom, in "The Long War Against Corruption".
↑M. De Leonardis,Il Mediterraneo nella politica estera italiana del secondo dopoguerra, Bologna, Il Mulino, 2003, p. 17
↑carabinieri.it -Publikigita da Google. URL vidita ye 24 April 2010.
↑books.google.com Publikigita da Google Books. Dato di publikigo: 1998. URL vidita ye 24 April 2010.
.jpg)
