Fiziko esas lanaturalacienco kun la maxim amplaskopi. Fizikisti studias la “legi” qui obedias lamaterio,energio,spaco ed latempo, e la relati inter li. La fizikala legi enuncesas kustumale per matematikala formuli, qui deduktesas de la inquesti perciencala metodo. Oportas parolar priteoriala fiziko odexperimentala fiziko segun la moyeni uzita por atingar konkluzi.
| Ica artiklo bezonas revizo da ula persono qua konocas ambe Ido, ed ica temo ciencala, teknologiala, matematikala, filozofiala, sportala, edc.
Ka vu povas helpar ni revizar ol? |
Fiziko relatas multe amatematiko - qua furnisas la logika bazo en qua fizikala legi povas esar precise formulita e lua predikti mezurita. Fizikala teorii esas ordinare plu komplikata kam l'altra cienci. La diferi inter fiziko e matematiko esas ke fiziko koncernesas kun deskripti pri la mondo materiala, kontre ke matematiko koncernas abstrakta formi quin povas esar nedependanta. La distingo, tamen, esas ne sempre kompleta. To esas granda inquesto-areo mediacanta fiziko e matematiko, konocita kommatematika fiziko, dedikas por developar la matematika strukturo di fizikala teorii.
Naturala filozofio havas lua origino en Grekia dum arkaika periodo (650- 480 aK), kande pre-Sokratala filozofi quale Thales refuzis nenaturalistika expliki por naturala fenomeni e proklamis ke omna evento havas naturala kauzo. Ilu propozis idei verifikita per raciono ed observo e multa ek lua hipotezi pruvesis sucese per experimenti, exemple l'atomismo.
Klasika fiziko divenis separita cienco kande frua moderna europeani uzis ta experimentala e quantesala metodi por diskovrar qua esas nuna konsiderata esar la legi di fiziko. Kepler, Galileo e plu precize Newton diskovrita ed unifiita la diversa legi di movado. La deskovro di nova legi en termodinamiko, kemio, ed elektromagneteso rezultis de plu granda inquestala esforci dum l'industriala revoluciono, kande la bezono di plua energio kreskis.
La moderna fiziko komencis kun la verki di Max Planck pri laquantika teorio e di Einstein pri la relativeso, e duris kun laquantika mekaniko, studiita unesme da Heisenberg, Schrödinger ePaul Dirac.
Tamen fiziko traktas kun diversa sistemi, to esas certa teorii qui uzesas dal omna fizikisti. Omna ek ta teorii esas kredita esar fundamentala korekta, interna certa validajo. Exemple, la teorio di klasika mekaniko deskriptas exakte objekto-movo, kondicione ke ulo esas multa granda keatomi e movinta multo min kelumo-rapideso. Ta teorii duras esar arei di aktiva sercho ; exemple, remarkinda aspekto di klasika mekaniko konocita komkaoso-teorio deskovresis dum la 20ma yarcento, kande lia principii enuncesis daIsaac Newton.
| Teorio | Precipua subfaki | Konceptaji |
|---|
| Klasika mekaniko | Movo-legi di Newton,Lagrangiana mekaniko,Hamiltoniana mekaniko,Kaoso-teorio,Akustiko,Dinamiko dil Fluidi,Mekaniko dil kontinua medii | Dimensiono,Spaco,Tempo,Movo,Duro,Rapideso,Maso,Impetuo,Forco,Energio,Angula inerteso,Momento,Konservo-legi,Harmonika ocilatoro,Ondi,Laboro,Povo, |
| Elektromagnetismo | Elektrostatiko,Elektro,Magnetismo,Equacioni di Maxwell,Optiko | Elektra charjo,Fluo,Elektra feldo,Magnetala feldo,Elektromagnetala feldo,Elektromagnetala radio,Magnetala monopolo |
| Termodinamiko eStatistikala mekaniko | Kalorala mashini,cinetika teorio | Konstanto di Boltzmann,Entropio,Libera energio,Kaloro,Partigo-funciono,Temperaturo |
| Quantika mekaniko | Voyo integrala formuleso,equaciono di Schrödinger,Quantika teorio dil feldi | Hamiltoniano,Identa partikuli,konstanto di Planck,Quantika intrikeso,Quantika harmonika ocilatoro,Ondofunciono,Energio dil zeropunto |
| Teorio di relativeso | Specala relativeso,Generala relativeso | Equivalo-principo,Quar-vektori,Referilo,Spaco-tempo,Foto-rapideso |
