L'unesma habitanti di la nuna Angola esispopuli Khoisan, qui esis chaseri-kolekteri e vivis dispersita. Pos la yaro 1000 eventis la granda migrado dibantua populi tra Afrika. La populi Khoisan intermariajis kun Bantui, o migris adsude. Kelka mikra grupi Khoisan duras existar sude de Angola, proxim la frontieri kun Botswana e Namibia.
Ultre chaso e kolekto, Bantui anke praktikisagrokultivo. Li probable originis ulaloke inter la nunaSudan eKamerun. La maxim konocata bantua rejio esisRejio Kongo, qua okupis la nordwesto di nuna Angola.
Portugalani renkontras habitanti dil rejio Kongo.
En1482, arivisPortugalana floto komandata daDiogo Cão. To esis l'unesma kontakto di bantui kun Europani. Portugalani establisis diplomacala relati kunRejio Kongo en1483.Luanda fondesis en1575 da Paulo de Novais.
Quale eventis en altra kolonii di Portugal, de1580 til1640 la regiono apartenis aHispana imperio.Nederlandani okupis Luanda en1641, qua rikonquestesis dal Portugalani erste en1648. Pose, Portugalani komencis militala kampanio kontre la rejii Kongo e Ndongo, qui parvinkesis erste en1671.
Lakonfero di Berlin de 1884 til 1885 establisis frontieri inter Europana kolonii enAfrika. Pos 1891, Angola divenis oficale teritorio Portugalana, kun l'exakta determino di lua frontierala limiti kunBritaniana teritorii.
Soldati di FNLA en 1973.
Ye la4ma di februaro1961 komencis milito pri la nedependo di Angola, en qua tri grupi - la Fronto Nacionala por la Liberigo di Angola (FLNA), la Populala Movado por la Nedependo di Angola (MPLA, lore kun ideologioMarxista), e la Nacional Uniono por la Kompleta Nedependo di Angola (UNITA), e anke la Fronto pri la Libereso dil enklavo diKabinda (FLEC) - luktis kontre Portugalana trupi, qui recevis militala helpo deSudafrika. La milito duris til1974 e produktis mili de mortinti e la fugo di mili de refujanti vers Portugal.
Angola nedependanteskis dePortugal ye la11ma di novembro1975. Lua unesma prezidanto esisAgostinho Neto. Pos la nedependantesko eventis 26-yarainterna milito,qua ruinigis la stato e la habitantaro. Preske 1 milion personi mortis pro l'interna milito, qua finis erste pos la morto diJonas Savimbi, chefo dil politikala grupo UNITA. Pos paco-procedi, UNITA divenis la precipua partiso dil opozantaro.
Quankam la politikala situaciono pluboneskis, lora prezidantoJosé Eduardo dos Santos refuzis institucar regulala politikala procedo. Inter la grava problemi di la lando esas la granda quanto di subtera torpedi, qui duras viktimigar personi til nun, e la militeto enKabinda.
Angola esasprezidantala republiko. La nuna prezidanto,João Manuel Lourenço, asumis la povo en 2017, pos 38-yara administrado daJosé Eduardo dos Santos. La nunakonstituco di Angola aprobesis ye la27ma di januaro2010, ed extingis la direta elekti prezidantala: segun ol, la prezidanto e la viceprezidanto dil partiso vinkoza en la general elekti automatale divenos, rispektive, la prezidanto e la viceprezidanto di la lando. En Angola, la prezidanto havas anke kelka legifala povi e propozas la membri de la Supra Tribunalo di la lando. Anke la guberniestri di la 18 provinci propozesas dal prezidanto. Do, fakte, la legala principo pri la partigo di povi esas abolisita.[2]
La Nacional Asemblo (Assembleia Nacional, la parlamento di Angola) havas unika chambro kun 220 membri, de qui 130 elektesas proporcionale a la voto-nombro recevata da singla partiso, e 90 elektesas da lokala asemblitari di la provinci. Ne existas senato.
La prezidanto di la republiko indikas la membri di la Supra Tribunalo di Angola. Nur 12 ek la 140 municipi di Angola havas lokala tribunali.
Topografiala mapo di Angola.Fluvio Kwanza proxim Dondo.
Angola esas la 23ma maxim vasta lando del mondo. Lua frontieri es longa de 5 198 km: 2 511 km kunDemokratial Republiko Kongo, 201 km kunRepubliko Kongo, 1 376 km kunNamibia e 1 110 km kunZambia. Lualitoro es longa de 1 600 km, de nordo til sudo. La maxim alta monto esas Monte Moco, kun 2 620 metri dealtitudo.
Laklimato di Angola esastropikala kun du sezoni: la sika eventas demayo tiloktobro, kontre ke la pluvoza eventas denovembro tilaprilo. An la centrala platajo la mezavalora yaralatemperaturo esas 19°C. Sude di la lando ed an la litoro tilLuanda, la klimato esas mi-arida, kun granda termala amplitudi, pro la proximezo didezerto Kalahari.
Angola havas granda jaceyi dipetrolo,diamanti ed altra minerali. L'agrokultivo afektesis serioze pro l'interna milito, ma juis rekupero depos 2002. Pos la nedependantesko la lando perdis entrenitalaboro-povo de Portugalana origino. Tamen, dum recenta yari, ol recevis granda nombro di entraprezisti Portugalana.
De 2001 til 2010, laTNP di Angola kreskis mezavalore 11,1% omnayare, quo reprezentas la maxim granda mezavalora kresko en la mondo dum ta epoko.
Etniala mapo di Angola, en 1970.Demografio di Angola, 1960 til 2010.
Segun statistiki deThe World Factbook por 2023, Angola havis 35 981 281 habitanti, de qui 37% esas del etnio Ovibundo, 25% esas Kimbundu, 13% esas Bakongo, 2% esas mestici, 1% esas Europani, e 22% esas de altra etnii[1]. Pos 2003, plu kam 400 mil enmigranti de Kongo ekpulsesis de Angola.[3] Segun statistiki de 2013, 258 920 Chiniani rezidis en Angola, de qui la maxim multi esis tempala enmigranti.[4] Segun statistiki deThe World Factbook por 2018, la fertileso-proporciono di Angola esas 6,09 filii po muliero, la 2ma maxim alta de la mondo.[1]
L'oficala linguo di la lando esas Portugalana, qua parolesas da 71,2% de la habitantaro. La lingui lokala maxim parolata esas Umbundu (23%), Kikongo (8,2%), Kimbundu (7,8%), Chokwe (6,5%), Nhaneca (3,4%), Nganguela (3,1%), Fiote (2,4%), Kwanhama (2,1%), Luvale (1%) ed altri (3,4%), segun lademografiala kontado di 2014[1]. La habitanti qui parolas la Portugalana maxim-multa-kaze esas bilingua.
Lareligio kun la maxim granda nombro de adepti (41,1% de la habitantaro segun la demografiala kontado di 2014) esaskatolikismo. Protestanti esas 38,1%, kontre ke 8,6% praktikas altra religii e 12,3% deklaris havar nula religio.[1]
Cirkume 28% de la habitantaro di Angolana habitas lua chef-urbo,Luanda.
La 10 maxim granda urbi di Angola ([[(sen informo pri dato)]])
tradicionala danso en vilajo di provinco Namibe.Pepetela
Quale en altra Afrikana landi, existas multa stili didanso tradicionala en Angola. Tamen, la multa yarcenti di koloniigo adportis kulturala influi de Portugal, Brazilia, Angola e Kabo Verda a la lando. Lakarnavalo adportesis dal Portugalani, mixesis kun lokala dansi, muzikal instrumenti e tradicioni, e nun eventas en omna provinci. En Luanda e Benguela eventas karnavalo-paradi kun influi da la karnavalo di Brazilia.[5] Nun la maxim populara ritmi esassemba,kuduro ekizomba.
Existas plura muzikala ritmi kun granda populareso en Angola, exemplekuduro,zouk, semba, merengue, kilapanda, rebita e kizomba, nun la maxim populara jenro. La muzikala grupoBuraka Som Sistema e la kantistoDog Murras esas la maxim konocata en la jenrokuduro.
Admiranti di la futbalo-esquado Angolana en Köln, 2006.
Pos sua nedependantesko, Angola konkursis 7-foye en l'Olimpiala Ludi, ma nulatempe ganis irga medalio. En 2006 la lando unesmafoye partoprenis laMondala Kupo di Futbalo.Basketbalo,handbalo,futbalo e salono-futbalo esas la maxim populara sporti en la lando.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
