Albania (AlbanianeShqipëri/Shqipëria) esas lando jacanta an sudal Europa. Ol havas kom viciniMontenegro nord-weste,Kosovo (regiono neagnoskata daSerbia kom nedependanta) nord-este,Norda Makedonia este, eGrekia sude. Weste jacas la litoro diAdriatiko. Albania distas min kam 72 km deItalia, tra l'Adriatiko.
Greki unesmafoye mencionisIliria, regiono partale okupata dal teritorio di la nuna Albania, cirkume 3.000 aK. En 588 aK, Greki deKorfu eKorinto fondis l'urboApolonia, qua havis prosperoza skolo prifilozofio. L'urbo divenis richa pro la komerco disklavi e diasfalto, produkturo qua uzesis por igar nepermeebla la ligno di la navokorpi. En 148 aK l'urbo divenis parto di la provincoRomanaEpirus Nova.
L'Otomani komencis konquestar la regiono dum la14ma yarcento e transformis ol enSanjak (provinco). Dum la15ma yarcento, de1443 til1468,Gjergj Kastrioti Skanderbeg konquestis la nedependo del Otoman imperio e divenis rejulo di parto di la nuna Albania, ma en1478 l'Otomani rikonquestis komplete la regiono.
Granda parto di la habitantaro adoptis Mohamedanareligio, e l'Albaniani esis la lasta populo Europana qua deziris separar su del Otoman imperio.[3] Tamen, dum la fino dil19ma yarcento eventis multa revolti kontre Turka dominaco. Albania nedependanteskis del Otoman imperio erste ye la28ma di novembro1912. Ol adoptisrepubliko kom sistemo di guvernerio en1920. En1928Ahmet Zogu, lua unesma prezidanto, adoptis la rejala tituloZog la 1ma, e la lando divenismonarkio.
En1939,Italiani invadis Albania ed okupis la lando til1943, kandeGermani remplasis li e restis ibe til oktobro1944.Nacionalista grupi, qui inkluziskomunista partisani, kombatis unesme kontre l'Italiani e pose kontre Germani senSovietiana helpo.Enver Hoxha, chefo dil Albaniana Partiso di Laboro (komunista) divenis chefo di la lando. Ilu federis su kun Sovietiani til1960, ma ruptis ca federo kandeNikita Hrushchyov denuncis la krimini diStalin. Do, Hoxha federis su kunPopul-Republiko Chinia.
Ye la11ma di aprilo1985 Hoxha mortis. Lua sucedinto,Ramiz Alia pokope komencis politikala aperto. Dum marto1991 organizesis libera elekti en Albania, e Ramiz Alia vinkis l'unesma prezidantala elekto. Tamen, generala striko koaktis la guvernerio abandonarkomunista rejimo. Ramiz Alia guvernis Albania til lua renunco, ye la3ma di aprilo1992. Nova elekti eventis, eSali Berisha elektesis prezidanto.
La parlamento (Kuvendi i Republikës së Shqipërisë - Nacional Asemblitaro di Albania) esas singlachambra kun adminime 140 membri, qui elektesas dal populo por 4 yari, segun sistemo di listi di kandidati qui elaboresas dal partisi. La fundamenti dil elektala sistemo esas sekreta ed universala votado, segun l'artiklo 45ma de la konstituco Albaniana.
Judiciala povo konsitas ek konstitucala korto, kasaco-korto, apelo-korti e distriktala korti. La membri dil konstitucala korto elektesas dal parlamento por admaxime 9-yara periodo. La nunakonstituco adoptesis ye la28ma di novembro1998. La bazo di Albaniana legaro esas Napoleonala kodexo, e la korti di la lando subdividesas en du tipi: administrala korti, e civila e kriminala korti.
Lareliefo di la lando konsistas ek monti, kolini e mikra plana tereni. La maxim alta monto esasGolem Korab, kun 2.754 metri dealtitudo, jacanta an tale nomizita "Albanian Alpi". La maxim longafluvio di la lando esasDrin, longa de 335 km.
An la litoro laklimato esas Mediteraneala, kun mezavalora temperaturi di 7°C dumvintro e 24°C dumsomero, kontre ke en montoza regioni la klimato esas kontinentala, kun mezavalora temperaturi di −1 °C dum vintro e 21,8 °C dum somero. La maxim altatemperaturo enrejistrata en la lando esis 43,89 °C, ye la 18ma di julio 1973 enKuçovë.
Existas 15 nacionala parki en Albania, 4 marshoza tereni prezervata, ed 1 rezerveyo di labiosfero.
Segun statistiki deThe World Factbook por julio 2018, Albania havis 3 057 220 habitanti.[7] La maxim multa (82,6%) esas Albaniani. Greki esas 0,9%, altri esas 1%, e 15,5% esas sen specigo, segun lademografiala kontado di 2011.[7] La mezavalora evo dil Albaniana habitantaro esas 28,9 yari,[8] yuna, kande komparata ad altra Europana landi. De1991 til2004 cirkume 900 000 Albaniani ekmigris, de qui cirkume 600 000 establisis su enGrekia.[9]
L'oficala linguo di la lando esasAlbaniana, parolata da 98,8% de la habitantaro. Ol havas du precipuadialekti,Gheg eTosk, ed altra dialekti (Arbanasi,Arbëreshë) parolata en vicina landi (Kroatia, Italia, edc).La Greka parolesas da 0,5%; 0,6% parolis altra lingui, e 0,1% ne informis pri linguo en 2011.[7]
Lareligio kun maxim granda nombro di adepti esas Islamo: 56,7% de la habitantaro. Katoliki Romana esas 10%, Ortodoxi esas 6,8%, ateisti esas 2,5%,bektashi (religio qua originis de Sufismo) esas 2,1%, 5,7% praktikis altra religii e 16,2% ne mencionis religio.[7]
La maxim populoza urbo esasTirane. Altra importanta urbi esasDurrës edElbasan.
L'arto, la tradicioni e la religio di Albania influesis da multa antiqua e mezepokala populi. L'influi di Bizancana ed Otomana imperii dumMezepoko esas videbla en multamozaiki ed arkitekturala verki en tota lando. Multa exempleri di anciena arkitekturo esas videbla en kasteli, ed en edifici komercala e religiala, en qui povas videsar l'evoluciono di arkitekturala tekniki. Dum la 19ma yarcento, l'arkitekturo influesis dalArt Nouveau e da Neoklasikismo, e dum la komenco dil 20ma yarcento, ol influesis da moderna stilo ariktekturala Italiana. Anke dum la 20ma yarcento, multa historiala e religiala edifici destruktesis dum la komunista rejimo.
Albania havas richa folkloralamuziko, ed ol esas parto di la nacional identeso. Ol havas influi Iliriana, Greka, Romana, Bizancana ed Otomana. Existas granda stilistikala diferi inter la muziko da leGheg (qui habitas norde de la lando) e da leTosk e leLabs (qui habitas sude di la lando). Pri la moderna muziko, ol recevis influi del Ocidentalarock,hip hop epop. Recente, kelk artisti naskinta en Albania,Kosovo, od en la Albaniana diasporo ganis internaciona notoreso, exempleSilva Gunbardhi,Bebe Rexha,Action Bronson (artala nomo diAriyan Arslani)Elvana Gjata eDua Lipa.
Albania partoprenis unesmafoye l'Olimpiala Ludi enMünchen, 1972. Ol ne partoprenis la Ludi de 1976 til 1988, ma itere partoprenis de 1992 til nun. En 2006 ol unesmafoye partoprenis laVintrala Olimpiala Ludi. La lando nulatempe ganis medalii en la Ludi, ma lua atleti ordinare konkursas prinatado,atletismo,haltero-levo,sporta pafado e luktado. De 1987 til nun la lando partoprenis en la Mediteranea Ludi, e lua atleti ganis entote 43 medalii, de qui 8 ora, de 1987 til 2013.
_-_Monument_of_Agonothetes.JPG)
.jpg)
