TiYaalsa ti Filipino (Filipino:Himagsikang Pilipino), tinawtawagan pay a kasGubat ti Tagalog babaen ti Espaniol,[1] ket naglabanan idi ti tattao tiFilipinas ken dagiti turay ti kolonia ti Espania.
Ti Yaalsa ti Filipino ket nangrugi idi Agosto 1896, idi naduktalan dagiti turay ti Espaniol tiKatipunan, ti maysa akontra-kolonia asekreto a gunglo. TiKatipunan, nga indauluan babaen niAndrés Bonifacio, ket tignay idi ti liberasionista a ti gandatna idiket wayawaya manipud iti Espania babaen ti siigan a gulo. Ti gunglo ket nangrugrugi a nakaimpluensia iti kaaduan ti Filipinas. Idi las-ud ti adu a panagurnong ti tattao idiay aCaloocan, dagiti daulo tiKatipunan ket inurnosda ti bagbagida iti maysa a rebulusionario a gobierno ken ninaganan ti baro a napundar a gobierno iti "Haring Bayang Katagalugan", ken siwawaya nga inrangarang iti maysa a siigam a rebolusion iti amin a paset ti pagilian.[2] Timmawag ni Bonifacio para iti maysa a panagraut iti kapitolio a siudad tiManila. Napaay daytoy a panagraut; nupay kasta, nagrugrugi a naggulo dagiti probinsia. Nagnagruna dagiti rebelde idiayCavite nga indauluan babaen daMariano Alvarez kenEmilio Aguinaldo (a nagtaudda manipud kadagiti sabali a sangkatipunan tiKatipunan) a nagabak kadagiti nasapa a panagballigi. Ti maysa a salisal iti bileg kadagiti rebolusionario ket isu ti gapuanan ti ipupusay ni Bonifacio idi 1897 ken daytoy ti nagbaliwan ti panagbilin kenni Aguinaldo, nga isu met ket nangidaulo iti bukodna a rebolusionario a gobierno. Dayta a tawen, dagiti rebolusionario ken dagiti Espaniol ket nagpirmada itiTulag ti Biak-na-Bato, a temporario a nangpassit dagiti panagsusuppiat. Bukod a nageksilo ni Aguinaldo idiayHong Kong. Nupay kasta, dagiti panagsusuppiat ket saan unay a kompleto a nagpatingga.[3]
