Tipolbora ket isu ti immuna a kimiko nga eksplosibo ket ti is-isu laeng a naam-ammuan aginggana idi maika-19 a siglo. Daytoy ket ti panaglalaok tiasupre,uging, kennitrato ti potasio (a ti asupre ken ti uging ket isu dagitoy ti agtigtignay a kas dagitisungrod, bayat a ti nitro ket agob-obra a kas tioksidante.[1][2] gapu kadagiti panaguram a tagikuana ken ti gatad ti pudot ken ti tomo ti alingasaw a mapataudna, ti polbora ket kaaduan a naus-usar a kas ti allin kadagitipaltog kenlaok dagitipalpalibang.
Ti polbora idi segun ti kaaduna a konsenso dagiti akademiko, ket naimbento idi maika-19 a siglo idiay Tsina,[3] ken ti kasapaan a nairehistro a naisurat a pormula para iti polbora ket naiparang iti teksto tiSong a Dinastia idi maika-11 a siglo, niWujing Zongyao.[4] Daytoy a pannakaduktal ket nakaiturongan ti pannakaparnuay tipalpalibang ken dagiti nasapa nga armas ti polbora idia Tsina. Kadagiti simmaruno a siglo kalpasan ti Insik a pannakaduktal, dagiti armas ti polbora ket nangrugrugin a nagparang itiMuslim a lubong,Europa, kenIndia. Ti teknolohia ket naiwarwaras manipud idiay Tsina babaen tiTengnga a Daya wenno Sentral nga Asia, ken kalpasanna idiay Europa. Ti kaasapaan nga Akinlaud a pannakaibaga ti polbora ket nagparang kadagiti teksto a naisurat babaen ti Ingles a pilosopo a niRoger Bacon idi maika-13 a siglo.
↑Jai Prakash Agrawal (2010).High Energy Materials: Propellants, Explosives and Pyrotechnics. Wiley-VCH. p.69.ISBN978-3-527-32610-5.
↑David Cressy,Saltpeter: The Mother of Gunpowder (Pagmalditan ti Unibersidad ti Oxfords, 2013)
↑Jack KellyGunpowder: Alchemy, Bombards, and Pyrotechnics: The History of the Explosive that Changed the World, Perseus Books Group: 2005,ISBN0465037224,ISBN9780465037223: pp. 2–5
↑Chase 2003:31: "ti kasapaan a kadagiti nabati a pormula para iti polbora ket mabirukan idiay Wujing zongyao, ti obra ti militar manipud idi agarup a 1040"
.jpg)
