Kntemporario a ladawan iti layus a napasamak idiay aplaya tiBaybay Amianan itiAlemania kenDinamarka idi Oktubre 1634.Tattao nga agkamkamang manipud iti layus idiayJava. ca. 1865–1876.
Tilayus ket isu ti panaglippias iti danum a mangirenneb ti kadawyan a namaga a daga.[1] TiDirektibo dagiti Layus tiKappon ti Europa (EU) ket mangipalplawag ti maysa alayus a kas ti panagsakop babaen tidanum iti daga a kadawyan a saan a nasaksakupan babaen ti danum.[2] Iti kapanunotan a ti "agay-ayus a danum", ti balikas ket mabalin pay a maipakat iti uneg a panagayus tiatab.Ti panaglayus ket mabalin a mapasamak a kas ti maysa a panaglippias iti danum manipud kadagiti bagi ti danum, a kas ti maysa akarayan wennodanaw, nga iti danum ket mapunno unay wenno dadaelenna dagiti [[tambak], a pagbanagan daytoy iti pannakatalaw ti danum kadagiti kasisigud a pagbeddengannna,[3] wenno mapasamak daytoy gapu ti pannakaurnong ti danum ti tudo kadagiti nasagepsepan a rabaw ti daga iti panaglayus ti maysa a lugar. Bayat a ti kadakkel ti danaw wenno dadduma a bagi ti danum ket agdudumanto kadagiti panagbalbaliw ti tiempo itipanagtudo ken pannakatunaw ti niebe, dagitoy a panagbalbaliw iti kadakkel ket saan a mabalin dagitoy a maikeddeng nga adu malaksid no layusenda titagikua wenno malmes dagitinapaamo nga ayup.
Dagiti layus ket mabalin a mapasak kadagiti karayan no ti panagyus ket lapusenna ti kapasidad itikanal ti karayan, a naipangpangruna kadagiti tikor wenno dagiti panagsiksikko iti dalan ti danum. Dagiti layus ket mabalin a gapuanan dagiti pannakadadael dagiti balay ken dagiti negosio no adda dagitoy iti masna a tanap ti layus dagiti karayan. Bayat a dagiti madaddadael a maipapan ti karayan a layus ket ket mabalin a laksiden babaen ti ipapanaw manipud kadagiti karayan ken dagiti dadduma pay a bagi ti danum , ti tattao ket tawidanda nga agnanaed ken agtrabtrabaho kadagiti asideg ti karayan gaputa ti daga ket kadawyan a nadalumpinas kennalames ken gaputa dagiti karayan ket mangited ti nalaka a panagbanniaga ken pagserkan itikomersio ken industria.
Adda dagiti layus nga agin-inut a rumang-ay, bayat a dagiti dadduma a kas dagitikellaat a layus, ket rumang-ay kadagiti kanito laeng a minutos ken awan dagiti makitkita a senial iti tudo. Iti pay maipatinayon, dagiti layus ket mabalin a lokal, a makadadael kadagiti kaarubaan ken komunidad, wenno dakkel unay, makadadael kadagiti intero a labneng ti karayan.
O'Connor, Jim E. ken ni John E. Costa. (2004).Dagiti Kadakkelan a Layus iti Lubong, Napalabas ken Agdama: Dagiti Gapuananda ken Kadakkel [Circular 1254].Washington, D.C.: Departamento ti kaunegan ti Estados Unidos, Heolohikoa Panagsukimat ti Estados Unidos.