Movatterモバイル変換

[0]ホーム
URL:

Jump to content
WikipediaTi Nawaya nga Ensiklopedia
Agbiruk

Kuba

Manipud iti Wikipedia, ti nawaya nga ensiklopedia

Nagsasabtan:22°00′N80°00′W / 22.000°N 80.000°W /22.000; -80.000

Republika ti Kuba
República de Cuba  (Espaniol)
Lima a horisontal a baras: tallo nga asul ken dua apuraw. Maya a nalabbaga nga ekuilateral a trianggulo it kanigid ti wagayway, a naabbonganna bassit dagiti baras, nga addaan ti maysa a puraw a naungtuan ti lima a bituen iti tengnga ti tranggulo.
Wagayway
Maysa a kalasag iti sango dagiti ruprupa a nabalangatan babaen ti Prigio a gorro, nga amin ket nasuportaran babaen ti sanga ti diraan ken laurel a balangat
Eskudo
Napili a pagsasao: Patria o Muerte(iti Espaniol)
"Pagilian wenno Patay"[1]
Nailian a kanta: La Bayamesa
Kanta ti Bayamo [2]
Politikal a mapa ti rehion ti Karibe nga addaan ti Kuba iti nalabbaga. Ti naisengngat ket agiparparang ti mapa iti lubong nga addaan dagiti kangrunaan nga igid ti mapa ket naparaigidan.
Kasasaadkliente nga estado iti Estados Unidos
Kapitolio
ken kadakkelan a siudad
Havana
23°8′N82°23′W / 23.133°N 82.383°W /23.133; -82.383
Opisial a sasaoEspaniol
Grupgrupo ti etniko
65.1%Puraw, 10.1%Aprikano, 24.8%Mulato kenMestiso[3]
Nagan dagiti umiliKubano
GobiernoUnitario arepublika,Sosialista nga estado
Miguel Díaz-Canel
• Umuna a Bise Presidente
Salvador Valdés Mesa
Raúl Castro
• Presidente tiNailian a Gimong
Esteban Lazo Hernández
Pannakawayawayas 
manipud iti Espania/Estados Unidos
Oktubre 10, 1868
manipud iti Espania
• Nairangarang ti Republika
Mayo 20, 1902
manipud iti Estados Unidos
Enero 1, 1959
Kalawa
• Dagup
109,884 km2 (42,426 sq mi) (Maika-105)
• Danum (%)
negligible[4]
Populasion
• Karkulo idi 2010
11,241,894[4] (Maika-73)
• Senso idi 2002
11,177,743[4]
• Densidad
102.3/km2 (265.0/sq mi) (Maika-106)
GDP (PPP)Karkulo idi 2010
• Dagup
$114.1 bilion (Maika-63)
• Tunggal maysa a tao
$9,900 (Maika-86)
GDP (nominal)Karkulo idi 2010
• Dagup
$57.49 bilion[3] (Maika-68)
• Tunggal maysa a tao
$5,100[3][4][5] (Maika-90)
Gini (2000)38.0[6]
kalalainganna
HDI (2013)steady 0.815[7]
nangato unay · Maika-44
KuartaPisos ti Kuba(CUP)
Mabaliwan a pisos ti KUba[8] (CUC)
Sona ti orasUTC−5 (CST)
• Kalgaw (DST)
UTC−4 (CDT)
Pagmanehuankanawan
Kodigo ti panagtawag+53
TLD ti internet.cu

TiKuba, opisial a tiRepublika ti Kuba, (Espaniol:República de Cuba) ket maysa ngaisla a pagilian idiayKaribe. Ti pagilian iti Kuba ket buklenna ti kangrunaan nga isla iti Kuba, tiIsla de la Juventud, ken dagiti nadumaduma apurpuro. TiHavana ket isu ti kadakkelan a siudad idiay Kubá ken ti kapitolio iti daytoy a pagilian. TiSantiago de Cuba ket isu ti maikadua a kadakkelan a siudad.[9][10] Iti amianan ti Kuba ket naisanglad ti Estado Unidos (90 a milia ti kaadayona) ken tiBahamas,Mehiko ket addaan iti laud, tiIs-isla ti Cayman kenHamaika ket adda iti abagatan, kenHaiti ken tiDominikano a Republika ket adda iti abagatan a daya.

Idi 1492,Christopher Columbus ket simmanglad ken tinuntonna ti isla a tattan ket tagikuaen ti Kubá, para itiPagarian iti Espania. Ti Kuba ket nagtalinaed a teritorio iti Espania aginggana idi nagpatingga tiEspania–Amerikano a Gubat idi 1898, ekn nakaala ti pormal a panakawayawaya manipud iti Estados Unidos idi 1902. Ti maysa a narukop a demokrasia, a kaaduan nga iturayan dagiti radikal a politika ket rimsua, a pinatangken babaen tiKubano a batay-linteg iti 1940, ngem daytoy ket napernekan idi 1952 babaen ti dati a presidente a niFulgencio Batista, ken naipatakder ti maysa nga autoritario turay, a daytoy ket nagpaadu kadagiti kadaksan, panagpasardeng kadagit politika ken panagpalad kadagiti pagalagadan ti ekomonia.[11][12]ni Batista ket kanungpalan a naikkat idi Enero 1959 babaen tiHulio 26 a tignay, ken ti maysa a baro nga administrasion ket naipatakder babaen niFidel Castro, a babaen idi 1965 ket nagbalin a timaysa a partido nga estado babaen ti napaungar a tiPartido Komunista ti Kuba, nga agturturay pay laeng iti tatta nga aldaw.

Ti Kuba ket pagtaengan ti sumurok a 11 a riwriw a tattao ken isu daytoy ti kaaduan ti populasion nga isla a pagilian idiay Karibe, ken isu pay ti kadakkelan babaen ti kalawa ti lugar. Dagititattao,kultura, ken dagiti tinawtawid ket nakaala manipud kadagiti nadumaduma a nagtaudan, a kas kadagiti aborihinal aTaíno kenCiboney a tattao, ti panawen itiEspaniol a kolonialismo, ti pinakayammo itiAprikano a tagtagabu ken ti kinaasidegna iti Estados unidos.

Ti Kuba ket addaan ti 99.8% abilang dagiti makabasa ken makasurat,[3][13] tinababa abilang dagiti panakatay ti maladaga ngem dagiti dadduma a naparang-ay a pagilian,[14] ken ti natimbengan apanagnamnama ti biag iti 77.64.[3] Idi 2006, ti Kubá ket isu laeng ti agmaymaysa a pagilian a nakasabat tiWWF a panagilawlawag iti nasaranay a panagrangrang-ay; nga addaan ti maysa aekolohikal a tugot iti basbassit ngem 1.8 hektarea tunggal maysa a tao ken maysa aPagsurotan ti Panagrangrang-ay ti Nagtagitaon iti sumurok a 0.8 para iti 2007.[15]

Etimolohia

[urnosen |urnosen ti taudan]

Ti nagan aKuba ket nagtaud manipud iti pagsasao aTaíno. Ti husto a kaibuksilan ti nagan ket saan a nalawag ngem mabalin maipatarus a kasidiay kaaduan ti nalames a dagaw (cubao),[16] wennonalatak a lugar (coabana).[17]Dagiti mannurat a namatmati a niChristopher Columbus ket Portuges et nangibagbaga a tiCuba ket ninaganan babaen ni Columbus para ititaga-ugma nga ili ti Kuba idiay distrito tiBeja idiayPortugal.[18][19]

Pakasaritaan

[urnosen |urnosen ti taudan]
Nangruna nga ar-artikulo:Pakasaritaan ti Kuba kenLinia ti panawen ti pakasaritaan ti Kuba

Sakbay ti Columbia a panawen

[urnosen |urnosen ti taudan]
Pannakailadawan tiTaíno a babai, a kas naamammuan pay iti Arawak babaen dagiti Espaniol

Ti Kuba ket tinataengan idi ti tattao aPatneng nga Amerikano a naamammuan akas dagitiTaíno, a tinawtawagan pay tiArawak babaen dagiti Espaniol, kenGuanajatabey kenntattao a Ciboney sakbay ti isasangpet dagiti Espaniol. Ti tinaudan dagitoy a Patneng nga Amerikano ket nagtaudda manipud iti nangruna adaga iti Amianan, Tengnga ken Abagatan nga Amerika kadagiti adu a nasapsapa a siglo .[20] Dagiti patneng a Taíno ket tinawtawaganda ti isla itiCaobana.[21] TDagidi Taíno ket mannalon ken dagidi Ciboney ken mannalon, mangngalap kenagananup-agburburas.

Dagiti nagibasaran

[urnosen |urnosen ti taudan]
  1. ^"Cuban Peso Bills". Tengnga a Banko iti Kuba. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2009-03-07. Naala idi2009-09-07.Naiyarkibo 2009-03-07 itiWayback Machine
  2. ^"National symbols". Government of Cuba. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2016-01-15. Naala idiSeptiembre 7, 2009.
  3. ^abcde"CIA – The World Factbook". Cia.gov. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2011-10-24. Naala idi2011-09-30.Naiyarkibo 2011-10-24 itiWayback Machine
  4. ^abcdAnuario Estadístico de Cuba 2010, Oficina Nacional de Estadísticas, República de Cuba. Naala idiSeptiembre 30, 2011.
  5. ^Ti pateg ket binukel ti kaasitgan a gasut.
  6. ^"Cuba grapples with growing inequality".Reuters. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2013-09-17. Naala idi21 Hulio 2013.
  7. ^"Human Development Report 2014"(PDF). United Nations Development Programme. 2014. Naala idi2014-07-24.
  8. ^Manipud idi 1993 aginggana idi 2004 tiDoliar ti Estados Unidos ket inus-usar a kumaduaan ti pisos aginggana ti doliar ket nasukatan babaen ti mabaliwan a pisos
  9. ^Thomas, Hugh (Marso 1971).Kubá; ti Panangkamat ti Kawayaan. New York: Harper & Row.ISBN 0-06-014259-6.
  10. ^Thomas, Hugh (1997).Ti Tagabu a Komersio: Ti Sarita iti Atlantiko a Komersio ti Tagabu, 1440–1870. New York, NY: Simon & Schuster.ISBN 0-684-83565-7.
  11. ^"Dagiti insao no Senador John F. Kennedy idiay Demokratiko a Pangrabii, Cincinnati, Ohio". John F. Kennedy Presidential a Biblioteka ken Museo – Jfklibrary.org. 1960-10-06. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2012-05-24. Naala idi2010-11-07.Naiyarkibo 2012-05-24 itiarchive.today
  12. ^Thomas, Hugh (Marso 1971).Kuba; ti Panagkamat ti Kawayaan. New York: Harper & Row. p. 1173.ISBN 0-06-014259-6.
  13. ^"unstats | Millennio a Panagituding". Mdgs.un.org. 2010-06-23. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2012-01-21. Naala idi2010-11-07.Naiyarkibo 2012-01-21 itiWayback Machine
  14. ^"CIA World Factbook". Cia.gov. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2018-02-07. Naala idi2011-09-30.Naiyarkibo 2018-02-07 itiWayback Machine
  15. ^Reporta ti sibibiag a planeta
  16. ^Alfred Carrada,Ti Diksionario ti Pagsasao a Taino(plato 8)
  17. ^"Diksionario – Taino dagiti patneng a tao ti Karibe --". Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2008-04-30. Naala idi2013-02-21.
  18. ^Augusto Mascarenhas Barreto: O Português. Cristóvão Colombo Agente Secreto do Rei Dom João II. Ed. Referendo, Lissabon 1988. Ingles: Ti Portuges a Columbus: sekreto nga ahente ni Ari Juan II, Palgrave Macmillan,ISBN 0-333-56315-8
  19. ^da Silva, Manuel L. ken Silvia Jorge da Silva. (2008).Ni Christopher Columbus idi ket Portuges, Express Printing, Fall River, MA. 396pp.ISBN 978-1-60702-824-6.
  20. ^Ramón Dacal Moure, Manuel Rivero de la Calle (1996).Arte ken arkeolohia ti sakbay ti Columbia a Kuba. Unibersidad ti Pittsburgh a Pagmalditan. p. 22.ISBN 0-8229-3955-X.
  21. ^"Taino a nagan para kadagiti isla". Indio.net. Naiyarkibo manipud itikasisigud idi 2010-10-30. Naala idi2010-11-07.

Bibliograpia

[urnosen |urnosen ti taudan]

Dagiti akinruar a silpo

[urnosen |urnosen ti taudan]

Dagiti midia a mainaig itiKuba iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiayKuba manipud iti Wikivoyage(iti Ingles)
Wikimedia Atlas iti Cuba

Sapasap
Dagiti nailian a biblioteka
Dagiti patakder ti panagsukisok ti arte
Dadduma
Naala manipud iti "https://ilo.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuba&oldid=402730"
Katkategoria:
Nailemmeng a katkategoria:
[8]ページ先頭
©2009-2025 Movatter.jp